Салыстырмалы диагностикасы. Басқа генезді табанда дамитын жаралар, қантамырлардың басқа окклюзиялы аурулары

Басқа генезді табанда дамитын жаралар, қантамырлардың басқа окклюзиялы аурулары, табан буынының басқа патологиялары, ДТС клиникалық түрлері арасында жүргізіледі (7.22 кесте).

Емі

ДТС-ның нейропатиялық-инфицирленген түрін емдеу келесі шаралардың кешенінен құралады:

— ҚД компенсациясын оңтайландыру, яғни инсулин мөлшерін жоғарылату, ал ҚД-2 кезінде— инсулинге ауыстыру;

— жүйелік антибиотикотерапия;

— табанға түсетін жүктемені азайту (бұл бірнеше апта ішінде ұзақ жылдар бойы сақталған ойық жараның жазылуына әкелуі мүмкін);

—гиперкератоз аймақтарын алып тастау мен жараны жергілікті өңдеу;

— аяқ күтімі, аяқ киімді таңдай білу және арнайы аяқ киімді кию.

Уақытында жүргізілген консервативті терапия 95% жағдайда оперативті араласусыз емдеуге мүмкіндік береді.

7.22 кесте.ДТС-ның клиникалық түрлерінің салыстырмалы диагностикасы

ДТС-ның ишемиялық түрінің емі негізделеді:

• ҚД компенсациясын оңтайландыру, яғни инсулин мөлшерін жоғарылату, ал ҚД-2 кезінде— инсулинге көшіру;

• ойық жара-некроздық зақымданулардың болмауы кезінде эрготерапия (коллатеральді айналымның қалыптасуы үшін тәулігіне 1–2-сағат жаяу жүру);

• зақымданған қантамырларға реваскуляризациялық операциялар;

• консервативті терапия: антикоагулянттар, қажет болғанда аспирин (100 мг/тәу) — фибринолитиктер, простагландин E1 және простациклин препараттары.

ДТС барлық түрінде кең таралған іріңді-некротикалық үрдіс кезінде ампутация жөнінде сұрақ қойылады.

Болжамы

Барлық орындалған аяқ ампутацияларының 50-70%-ы ҚД-не тиесілі. ҚД-мен сырқаттанған науқастарда аяқ ампутациясы диабетпен ауырмайтындармен салыстырғанда 20–40 есе жиі орындалады.

7.9. ҚАНТТЫ ДИАБЕТ ЖӘНЕ ЖҮКТІЛІК

Гестацилық қант диабеті (ГҚД) — алғаш рет жүктілік кезінде анықталған глюкозаға деген толеранттылықтың өзгерісі (7.23кесте). Бұл анықтама жүктілікке дейін де көмірсу алмасуының патологиясының болу мүмкіндігін жоққа шығара алмайды. ГҚД-ін бұрын диабетпен ауыратын әйелде (жасына қарай, жиі ҚД-1) жүктіліктің даму жағдайынан ажырата білу қажет.

Этиологиясы мен патогенезі

ГҚД ҚД-2 ұқсас. Овариальды және плацентарлы стероидтардың деңгейінің жоғары болуы, бүйрек үсті безі мен кортизол өндірілуінің артуы жүктілік кезінде физиологиялық инсулинрезистенттіліктің дамуына әкеледі. ГҚД кезінде дамитын инсулинрезистенттілік және инсулинге деген жоғары сұраныс бейім әйелдерде ұйқыбездің β-жасушаларының функционалдық мүмкіндігінен асып кетеді. Босанғаннан кейін гормональды және метаболикалық арақатынастардың бастапқы күйіне қайта оралуынан, әдетте бұл жағдай өтеді.

7.23 кесте.Гестациялы қант диабеті

ГҚД әдетте жүктіліктің 2 үшайының ортасында, 4 және 8 ай аралығында дамиды. Науқастардың басым көпшілігінің анамнезінде туыстарында ҚД-2 және артық дене салмағы тән. ГҚД дамуына әсер ететін қауіп факторлары мен ГҚД даму қаупі төмен әйелдер тобы төмендегі кестеде келтірілген (7.24 кесте).

7.24 кесте.Гестациялық қант диабетінің дамуына әсер ететін қауіп факторлары

Анасында дамыған гипергликемия нәресте қанайналымындағы гипергликемияның дамуына әкеледі. Глюкоза плацента арқылы оңай өтіп, ана қанынан ұрыққа үзіліссіз өтіп отырады. Сонымен қатар, амин қышқылдары мен кетон денелері де ұрыққа белсенді түрде тасымалданады. Ананың қан құрамындағы инсулин, глюкагон және бос май қышқылдары ұрық қанына өтпейді. Жүктіліктің 9–12 аптасында ұрық ұйқыбезі әлі өз инсулинін өндірмейді. Осы кезеңдегі ана қанындағы тұрақты гипрегликемия ұрықтың осы кезеңде қалыптасып жатқан ағзаларының түрлі ақауларының (жүрек, омыртқа, жұлын, АІЖ) дамуына әкеледі. Жүктіліктің 12-ші аптасынан бастап ұрықтың ұйқыбезі инсулин өндіре бастайды, сондықтан гипергликемияға жауап ретінде фетальды ұйқыбездің β-жасушаларының реактивті гипертрофиясы мен гиперплазиясы дамиды. Гиперинсулинемия нәтижесінде ұрық макросомиясы дамып, лецитин синтезі тежеледі, бұл жаңа туылған нәрестелерде респираторлы дистресс синдромның жиілігінің жоғары болуын түсіндіреді. Β-жасушалардың гиперплазиясы және гиперинсулинемиясы нәтижесінде ауыр және ұзаққа созылған гипогликемияларға бейімділік орнайды.

Эпидемиологиясы

ҚД-мен репродуктивті жастағы барлық науқастардың 0,3%-ы сырқаттанады, жүктілердің 0,2–0,3 %-ы ҚД-мен бұрын ауырған, ал жүктілердің 1–14 % ГҚД дамиды немесе шынайы ҚД манифестациясы басталады. ГҚД таралуы түрлі популяцияларда ауытқиды, мысалы АҚШ-та ол шамамен жүктілердің 4 %-ын құрайды (жылына 135 мың жағдай).

Клиникалық көрінісі

ГҚД кезінде дамымайды. ҚД декомпенсациясының спецификалық емес симптомдары көрініс беруі мүмкін.

Диагностикасы

Ашқарынға глюкоза деңгейін анықтау биохимиялық қан анализі шеңберінде барлық жүктілерге жүргізіледі. Қауіп-қатер тобына жататын жүктілерге (7.24 кесте) оральды глюкозотолерантты сынама (ОГТС) көрсетелген. Оны жүктілерде жүргізудің бірнеше жолдары белгілі. Солардың ішіндегі ең қарапайымы келесі ережелерге негізделеді:

• зерттеуден 3 күн бұрын жүкті әйел күндегідей тамақтанып, қалыпты физикалық жүктемемен айналысады;

• сынама ашқарынға таңертеңгі уақытта түнгі ашығудан 8 сағат өткеннен кейін жүргізіледі;

• ашқарынға әйелден қан алынғаннан кейін 5 минут бойы 250–300 мл суға ерітілген 75 грамм құрғақ глюкозасы бар сұйықтықты ішеді, сосын 2 сағаттан кейін қайта гликемия деңгейі анықталады;

• ГҚД диагнозы келесі критерийлерге сүйене отырып қойылады:

— аш қарынға толық қандағы глюкоза деңгейі (венозды, капиллярлы) ≥6,1 ммоль/л немесе

— венозды қан сарысуындағы глюкоза ≥7 ммоль/л немесе

— толық капиллярлы қанда немесе венозды қан сарысуында 75 г глюкоза қабылдаған соң 2 сағаттан кейін глюкоза деңгейі ≥7,8 ммоль/л.

• қауіп-қатер тобына жататын әйелде зерттеу нәтижелері қалыпты деңгейде болса, сынама қайта жүктіліктің 24–28 аптасында жүргізіледі.