Дәріс №6. Ұңғыны дебитометриялық зерттеу. Ұңғы мен қабатты гидротыңдау әдісі

Гидротыңдау әдісі әр түрлi ұңғылардың арасындағы (қоздырушы) серпiмдi импульстiң таратуының ерекшелiктерiнiң қабатында зерттеуде болады. Ол үшін бір ұңғының, қоздырушы кернеулері деп аталатын ұңғылармен, жұмыс тәртiптерiн өзгертедi; бұл тұрақты дебитi бар жұмысқа немесе түптiк қысым және дебиттiң өзгерiсi ұңғылардың тоқтауы, оның жiберуi бола алады. Қысымның өзгеруiмен бақыланған қоздырушы кернеулерін ұңғыларға импульстiң жасауларынан кейiн көршi елегiш ұңғыларында болады. Жалпы анықталған, елегiш ұңғыларындағы қысымның өзгеруi не қоздырушы кернеу ұңғыларға импульспен сияқты шартталған, сол сияқты қабаттың параметрi бағытында әрбiр елегiш ұңғылары болады.

Әдістер үлкен ие болады, рұқсат беретiн қабiлеттiлiкпен және мүмкiндiк бередi, басқа гидроөткiзгiштiк жалпы түрде анықтау және пьезоөткiзгiш қадағалаудың облыстары.

Дәл қазiр әдістер гидротыңдаулар өзара әрекеттесудi бағаға арналған ғана еместердi қолданылады (интерференциялар ) ұңғылары, керiсiнше анықтаулар үшiн өткiзбейтiн су – мұнайлы газды байланысулардың шекара және жағдайлары, орындардың анықтаулары үшiн жергiлiктi және аудан бойынша қабаттардың арасындағы тоқтар және т.б.

Белгiлi бiрнеше әдiстер гидротыңдаулар, айырмашылығы болатын әр түрлi әдiстер жасаулар қоздырушы кернелер импульсі:

— дебиттiң өзгерiсiмен қоздырушы кернеу тұрақты шамаға ұңғылар;

— сүзгi гармониялық толқындардың қысымдары жасаумен; сонымен бiрге елегiш ұңғыларындағы түптiк қысымды өзгерiстiң қисықтарының өңдеуiнiң әртүрлi әдiстерiмен:

— эталон қисығының қолдануымен;

— дифференциалды және интегралдысы;

— қадағалаулар қисықтардың тән нүктелерi бойынша;

— қадағалаулар қисықтың экстремумы бойынша

Параметрлердiң анықтауын дәлелдеп атап өтемiз мәлiметтiң қабаттары гидро тыңдаулар сападан ғана емеске тәуелдi болады қолданылатын өлшеу аппаратуралар, сол керiсiнше, не қоздырушы кернеулер ұңғыларымен көршi болады, яғни ортақ гидродинамикалық фон зерттелетiн шоғырдың облыстары (туған жерінің).Сондықтан алу үшін сапалы мәлiметтер амалдарын алу керек барлық ұңғылар мен жұмыс тәртiбiн тұрақтандыру болатын зерттелетiн облыстарында болады.

6.1 Гидротыңдаулар өзгерiстер дебиті қоздырушы ұңғылар

тұрақты шамалар

Қысымның өзгеруi шексiз бiркелкi қабатта, құрғатылатын нүктелiк науамен тұрақты дебиті Q, төмендегідей суреттеледі:

(96)

қайда ∆P(t,r) — қабаттық қысымды өзгерiс қабаттың кез келген нүктесiнде (елегiш ұңғылары ), өзгерістің шақырылып алынған дебиттің шамасы Q қоздырушы ұңғылары;

r — қоздырушы елегiш ұңғыларының қашықтығы, м.

Қысымның өзгерулерi қисықты елегiш ұңғыларын қадағалауды қисық деп атайды екенбiз. Өзгерiс дебиті қоздырушы ұңғыларында болуы керек, қай астында ұңғылардың тоқтауы ұғылады оның тұрақты тәртiбiндегi жұмыс iстелінген тұрақты дебиті Q; жұмысқа жiберу тұрақты дебиті Q, егер ұңғылар тоқтап тұрса көп уақытқа жеткiлiктi немесе қоздырушы ұңғылары дебитiнiң өзгерiсi жай ғана болады. Жұмыстың тұрақты тәртiптерiне қоздырушы ұңғылар гидротыңдаулар барлық зерттелетiн облыстың тұрақты жұмысы ұғылады, қоса және елегiш ұңғылары.

Гидротыңдаулар елегiш ұңғылар терең манометрлермен ағытылады, қай бекітетін қадағалаудың қисықтары, немесе ұңғымақтар пьезаграфтармен жабдықтайды.

Жалпы атап өтілген, белгiлi көптеген әдiстер қадағалаудың қисықтарының өңдеулерi, бiздер бiрақ бұл жерді қарап шығамыз - эталон қисығы бойынша қабат параметрлерiнiң анықтайтын әдiсі.

6.2 Қабат параметрлерiнiң анықтауы (қадағалаудың облыстары) эталон қисығы бойынша

Әдiстер ұсынысын жасаған ВНИИмұнайлар және қолдануда негiзделген тәуелдiлiктер (96), қай өзгерiсіне көрсететін гидро өткiзгiштiк қабат қисықтардың жылжуы шақырылатын координаталардағы қадағалаулар «ln∆P-In t» ординаталардың өстерi бойынша, ал өзгерiс абсциссаларды өстер бойынша координаталардың бұларды қисықтардың жылжуына алып келедi.

Бұл ерекшелiктердi есепке алуымен эталон қисығы бойынша қабат параметрлерiнiң анықтауын әдiстер жасалған, график түрiнде тәуелдiлiктi болады lg ∆Р (t,r) от lg t қабатқа жеке параметрлермен:

(97)

Бұл өрнектiң есепке алуымен (96) осы түрде:

(98)

Осы алынған өрнекте (98) эталон қисығының құрастыруының негiзгісі болып табылады.

Тең шамалармен бөлісе t, кестелерден табамыз . Мәндер ординаталарының өстерiне бөлiп шығарып қоямыз , мәннiң абсциссаларын өстерге lg t және эталон қисығын қадағалауларын саламыз, қай суретте көрсетілген . 17 (қисық 1). Нақты қадағалаулар қисықты қоса атқара « » (қисық 2) эталон « », нақты қисықтағы координаталарын анықтайды 2∆Рф және tф, тиiстi координаталар

∆Рэ=0,1 и tэ = 1 эталон қисығында 1.

Табылған ∆Рф и tф қабат параметрлерiн үмiт артады:

(99)

Әдетте эталон және нақты қисықтар кальктерде салады айтарлықтай ықшамдайтын, бiрдей масштабта логарифмдiк тормен

Қисықтардың өңдеуiн әдiс мәлiмет қадағалаулар қарапайым жеткiлiктi. Себептердiң бiр қатары бойынша қадағалаудың кейде нақты қисықтары дегенмен (жиi тексермелетiн ) бiр қалыпты емес сипаттарды алады. Мұндай нақты қисықтардың қосарлануы эталон қиналған және интерпретация оларды үлкен қателерге келтiре алады. Осы жағдайда қадағалаудың нақты қисықтарының өңдеуiнiң дифференциалды немесе интегралды әдiстерiмен пайдалануға керек.

Гидродинамикалық зерттеулердiң нәтижелерiнiң интерпретациясының белгiлi әдiстерi ұңғылар және қабаттардың зерттеуiнiң қарастырылған әдiстерi, сонымен бiрге коллектор түрiнiң байланыстылардың әр түрлi математикалық үлгiлерi және ұңғылардың өнiмiнiң реологиялық қасиеттерiне негiзделген. Геолог - кәсiпшiлiк мәлiметтiң зерттеуiнiң қазiргi кезде зерттелетiн жүйенiң нақты қасиеттерiне жеткiлiктi нәтижелердiң интерпретацияның бiрдей әдiсiнiң таңдауына әрдайым болып табылады (қабаттың бiртектi еместiгi, жарылған - қуыстағы коллекторлардың қасиетiнiң дәрежесi, тау жыныстарының сұлама деформациясының құбылысы, өнiмнiң релаксация қасиеттерi, газды тағы басқаларды сұйықтың фильтрлеуi ). Осы жағдайда тиiмдi қысымның детерминделген моменттерiнiң әдiсiнiң қолдануы болып табылады (ДМД).