Озудың жүйкеден бұлшықетке тарауы және жүйкелік нәрленістік ықпалдардың бұзылыстары

Жүйке-бұлшықеттік түйіспе қимылдық аксонның аяқшасынан, синапс саңылауынан және ет тінінің синапс соңылық мембранасынан тұрады. Қимылдық нейронның денесі ядросының айналасында және жүйке аяқшаларының аксоплазмасында холинацетилтрансфераза ферментінің қатысуымен ацетилхолин түзіледі. Оның 80% ға дейіні түйіспелік көпіршіктерге түседі. Бұл көпіршіктер пресинапстық мембрананың алдында жинақталады. Пресинапстық және постсинапстық мембраналардың арасында мөлшермен 60 нм синапстық саңылау болады. Ол жүйке және ет талшықтарының арасын байланыстыратын коллаген тәрізді болбыр затпен толады. Синапс соңы мембранада шынайы холинэстераза ферментінің молекулалары орналасқан. Холинорецепторлар постсинапстық мембрананың қатпарларының шыңдарындағы жасуша қаңқаларына бекітілген. Түйіспелерде өз бетінше және жүйкелік серпіндердің әсерлерінен нейромедиаторлар босап шығады. Өз бетінше нейромедиатордың босауы постсинапстық мембрананың жергілікті тұрақты деполяризациясын және сол арқылы бұлшықеттің қалыпты межеқуатын қамтамасыз етеді. Нейромедиатордың бірмезгілдендірілген квантты босауы соңғы табақшаларда потенциал туындатады, артынан,пресинапстық аймаққа аксонның бойымен әрекеттік потенциал түсуіне жауап ретінде, ет талшықтарында әрекеттік потенциал пайда болады. Жүйке аяқшаларының деполяризациясы электр серпіндердің әсерінен болады және ол потенциал-тәуелді Са2+ өзекшелерін ашып, Са2+ иондарының жасушалар ішіне енуін қамтамасыз етеді. Жүйке аяқшаларының реполяризациясы кезінде Са2+ иондары жасушалар сыртына шығарылады. Жүйке аяқшаларының ішіне енген Са2+ иондары, кальмодулинмен байланысып, синапстық саңылауға ацетилхолин босап шығуына ықпал етеді. Ацетилхолиннің бір молекуласы холинорецептормен байланысуы иондық каналды ашып, Na+ иондарының жасушаларға қысқа мерзімде енуін қамтамасыз етеді. Осыдан пайда болған жергілікті катион ағымдарының жинағы нәтижесінде соңғы табақшаның потенциалы, артынан ет талшығының әрекеттік потенциалы туындайды.

Жүйке-бұлшықет синапсының қалыпты түрткілену жиілігі шамамен минутына 20 серпінге дейін болады.

Қозудың жүйкеден бұлшықетке тарауы және жүйкелік нәрленістік ықпалдардың бұзылыстары:

• нейромедиатордың түзілуі ауытқуларынан,

• нейромедиатордың аксонның бойымен майда көпіршіктерге тасымалдануы бұзылыстарынан,

• нейромедиатордың қимылдық нейрондардың аяқшаларында жинақталуы ақауларынан,

• синапстық саңылауларда ацетилхолинэстеразаның қатысуымен ацетилхолиннің ыдыратылуы баяулауынан,

• постсинапстық мембранада холинорецепторлардың түзілуі, ыдыратылуы және жинақталуы бұзылыстарынан,

• жүйкелік серпіндерге жауап ретінде холинорецепторларда иондық өзекшелердің ашылу мерзімі мен тәртібі ауытқуларынан (баяу каналдық синдром) – байқалады.