Алыңтырлы материалды бөлшектердi кесу және профилдi ойып алу, шабу, кесіп алу

Слесарьлық қашау (29 сурет) - бұл құрал аспапты көмiртектi болаттан У7А немесе У8А тiк төртбұрышты немесе дөңгелектенген пішінді бір жақ шеті сына болады. Қашаудың өлшемдерi: ұзындығы 100-200 мм, қалыңдығы 8-20 мм, ені 12-30мм. Слесарь қашауы шабу немесе алу үшiн өңдеудi дәлдiк керек болмайтында металл қабаттай қызмет көрсетедi. Оларға материалдың кесу, кесу және кесiп алуы сонымен бiрге өндiрiп алуға болады.

29 сурет. Слесарьлық қашау

Қашауды ұштауды бұрыштың бiлемделетiн немесе кесiлетiн материалдың түрiне байланысты: 60°- болат үшін, 70° - шойын және қола үшiн, 45^о – мыс және жез үшiн, 35° - мырыш және алюмини үшiн құрайды. Кесілетін материал (болатты таспа, қалыңтыр, пішін, шыбықша болаттан жасалған темiр тiлiнген қаңылтыр) бiлемделетiн материал ол тақтаны бет немесе төске барлық өз бетiмен тiрелгендей етiп болаттан жасалған тақтаны немесе төске қою керек. Пiшiлген затын шабылуы керек болатын материал қыспақтардағы бекiте алады. Егер металл тақта немесе төс ұзындықты көбiрек алса, оның ауғызатын аяғы тиiстi тiреулерге арқа сүйеу керек.

Элементтiң нобайымен онда қаңылтырдың кесуi үшiн құрыштан жасалған тақталарға салуға таңбалалған қаңылтырына көсегi парақ. Қашауды ұш таңбалалған сызықтан 1-2 ммң қашықтықтарына құрады. Қаңылтырлар қашау бойынша балғашықпен соғып жiбере бiлемдейдi. Нобай бойынша модалы элементтер нобай бойлай қашауды ысыра және балғашықтың бiр уақытта соғып жiбере шабады және оның қаңылтырдың парақтарынан бөледi. Қалың қалыңтырлы материалдан элементiнiң кесiп алуы қалыңтырдан бiр жағынан бастапқыда орындайды, ол содан соң басқа жағынандарға аударыстырады және (қашауды ұштан алған iз бойынша қашау алға бастыра) бiржолата ойып кеседi. Нобай бойынша ойылған элемент қол егеулерiмен жұмыстанады. Белгiнiң алдында майыстырылған немесе мыжылған қаңылтыр резеңке немесе тоқпақ тақтада тегiстеу керек. Түзетуге, белгiге және рубканың жанында тақтаға парақтың қалауын алдында тақтаны мұқият тазалап сүртуi керек. Қаңылтыр барлық өз бетi тақтаға тiрелуi керек. Доғал пайдалануға болмайды немесе бұдырланылған қашаумен және бұдырланылған немесе тойтарылған балғашықпен.

Қашау қиын немесе мүмкiн емес қырықтық қолданылатында немесе қажеттi бiлемделетiн материал өте қаттысы қырықтық (тiптi немесе осы уақытта) болмайтында бөлшектi тиiстi кескiннiң күрделiлiгi артынан Ара жағдайлардағы материалдың кесуi үшiн қолданады.

Шаншып аударатын қашаудың бiр бөлiгiн сыналауынан (жуан қаңылтыр немесе тiлiнген темiр) байлағыш материалдарының кесуiнде қашауын сақтауын мақсатымен үйкелiс азайтатын және тiлудi тегiс беттi алуға мүмкiншiлiк беретiн сабынмен маймен немесе сумен жағу керек. Кесу-бұл материалдың өлкесiнiң алып тастауы қашау арқылы, сонымен бiрге құймалардың бетiндегi қаспақтар және литниктерiнiң алып тастауы.

Крейцмейсель - бұл слесарь аспабы, ұқсас қашауға, бiрақ болатын (канавочник) тар немесе модалы шаншып аударатын бөлiктi. Ол тiк төртбұрышты немесе модалы ойыстардың кесiп алуы үшiн қызмет көрсетедi. Аспапты көмiртектi болаттан өндiрiледi У7А немесе У8А болады. Крейцмейсельнiң өлшемдерi: 150-200 мм нiң ұзындығы, 12-25 мм нiң енi, 8-16 мм ның қалыңдығы; бунақтауышты өлшемдер: 80-350 мм нiң ұзындығы, 6-25 мм нiң енi, 6-16 мм ның қалыңдығы. Крейцмейсельлердiң бiрнеше түрлерi бар болады: (30 сурет) тiк төртбұрышты, жартылай дөңгелек және арнайы.

а ә

а - тiк төртбұрышты; ә - жартылай дөңгелекті (бунақтауышты)

30 сурет. Крейцмейсельдер

Кесiп алу - бұл орындау ойысы крейцмейсельді арқылы, қуыстар, сонымен бiрге қосалқы жыртындылар үлкен беттiң кесуiнде.

Кесулер үшiн қашауды пайдаланады, кесiп алу үшiн - крейцмейсель.

Қашау көмiртектi аспапты У7А немесе У8А дан даярлайды шектердегi (У7А болат) 0,65-0,74% және (У8А болат) 0,75-0,84% көмiртектi құрайды. Ол температураға дейiн қашауды пiшiлген заты қыздырулардан кейiн 900-350^оC ұшты форманы оған тұлдай соғып бiтiредi.

Шынықтыруды 770–790°C температураға дейiн (сына алулары) қақталатын бұл пiшiлген затының бiр бөлiгiн кейiн алдын ала ұштап қайтадан қыздырады түс жалында - шие), ұш кейiн не оның шынықтыруын мақсаты бар екi секундтегi 15 мм не дейiн суға тереңдiкке лықсиды. Қыздырылған күйде әлiнiң пiшiлген затын шынықтырулардан кейiн құрыштан жасалған тақтаға немесе егеуде қабыршақтардан суу ұшқа уақытында бiртiндеп пайда болатын шабуылдың түске бояуымен бiр уақытта бақылай тазартады. Босандату температураның жанында (шабуылдың түсi - күлгiл - көгiлдiрге жарық - сабан) 200-290^о C апарады. Қашауды бастың босандатуы сортқа байланысты өндiрiп алады температураның жанында (шабуылдың түсi - бозға қараңғы-көгiлдiрмен) 300-330^оC болады.

Босандатудың екiншi әдiсi аспаптың толық сууында шынықтырудан кейiн негiзделген, аспап табысында жылдам тоңдырттыратын (температура және шабуылдың түсi жоғары келтiрiлген) демалыстың тиiстi температурасына дейiн оның тазартуы және жаңа қыздыруы. Шаншып аударатын бөлiктiң демалысынан кейiн ұштайды. Жұмыс қашаулардың бiр бөлiгiнiң қаттылығы және 15-25мм нiң ұзындығында HRC 52-57, екпiндi бөлiктiң 0,3-0,5 конусты, HRC 32-40 соғу бөлiгiнiң ұзынды. Механикалық кесу үшiн қол пневматикалық балғашығы қашаумен онына қондырылған деп қолданылады.

Пневматикалық балғашықты қысылған ауамен қозғалыста тура келедi. Пневматикалық балғашықтар тойтарма жасайтын күйiнделер және құрылыс жұмыстары сонымен бiрге қолданылады. Олар минутқа соққылары 750 ден 3000 минут аралығындағы (конструкцияға байланысты) қамтамасыз етедi. Ашық алаңдарға да, жабулы бөлмелерде де монтаждық - құрылыс жұмыстарында қолданылады.

Қашаулар және крейцмейсельлердiң бастары қырналған беттер шабылған, дөңгелектелген шеттен алады. Ұшының қашаудың бiр бөлiгi тиiстi бұрышқа қайрау керек болуға шаншып аударатын бұзылуларын мұқалулар жағдайда. Аспап кiрден жұмыстан кейiн тазалап және май сулалған сүртетiн материалмен сүрту керек.

Слесарь кесу, кесiп алу және кесуде тостағанға техника қауiпсiздiктерi талаптардың сақтамауында жинағы қолдар немесе жұмыстанылатын материалдардың сынықтары немесе аспаптан тұлға жарақаттанады.

Қашаумен немесе крейцмейсельмен жұмыс iстесiн қорғайтын ұпайларда және қолғаптарда шығады. Мiндеттi түрде қашаумен жұмыс iстейтiн қорғайтын тормен арашалауы керек слесарь бола жұмыс орыны.