Сегменттеудің белгілері

Нарық сатып алушылардан құралады, ал сатып алушылар бір-бірінен түрлі-түрлі параметрлері бойынша айырмашылықта болады. Бұл айырмашылықтар тұтыныста, ресурста, географиялық жағдайда, сатып алу қатынасында және әдеттерінде болуы мүмкін. Осы айнымалылардың әрқайсысын нарықты сегменттеу негізі ретінде пайдалануға болады.

Тұтынушылар нарқын сегменттеудің негізгі ұстанымдары.

Нарықты сегменттеудің қандай да бір белгіленген әдісі жоқ. Нарық қайраткері нарық құрылымының пайдалы жолдарын табу үшін айнымалы параметрлер негізінде сегменттеудің түрлі варианттарын байқауы керек. Қазір біз тұтыну нарқын сегменттеуге пайдаланылатын географиялық, демографиялық, психографикалық және мінездемелік айнымалыларды қараймыз.

1.2 Тұтынушылар нарқын сегменттеуге пайдаланылатын бірқатар айнымалылар

Географиялық ұстаным бойынша сегменттеу. Географиялық ұстаным бойынша сегменттеу нарықты географиялық бірліктерге: мемлекеттерге, штаттарға, аймақтарға, региондарға, қалаларға, қауымдарға бөлектегенді пайымдады. Фирма мынандай шешімдер қабылдауы мүмкін: 1) бір не бірнеше географиялық аудандарды не 2) география бойынша анықталатын мұқтаждық және ұнамшылдық айырмашылықтарын ескере отырып, барлық аудандарды. Мысалға, «Дженерал фудз» корпорациясы ұнталған «Максвель хаус» кофесін бүкілұлттық масштабта сатқанымен, әр регион бойынша оған ерекше дәм береді. Елдің шығыс аудандарына қарағанда батыста күшті кофені ұнатады.

Кейбір фирмалар ірі қалаларды қосымша майда территорияларға бөледі. «Р Дж Рейнольдс» фирмасы Чикагоны үш түрлі субнарыққа бөледі. Фирма солтүстік жағалаудағы аудандарды – оқу дәрежесі жоғары, денсаулықтары туралы көбірек қамданатын адамдар тұратындықтан, оларға төмен шайырлы сигареттер ұсынады. Консервативті оңтүстік-шығыс ауданға фирма «Уинстон» сигаретін жариялайды. Қаланың оңтүстік бөлігіне «Р Дж Райнольдс» негрлер басылымдары және қалқандар арқылы жиі жарнамалап, құрамына ментол дәрежесі жоғары «Сәлем» сигаретін ұсынады.

Демографиялық ұстаным бойынша сегменттеу. Демографиялық ұстаным бойынша сегменттеуге нарықты жыныс, жас, жанұя саны, жанұя өмір кезеңі, табыс дәрежесі, қызмет түрі, білімі, діншілдігі, нәсілі және ұлты сияқты демографиялық айнымалылар негізінде топтарға бөлу жатады. Демографиялық айнымалылар тұтынушыларды әр түрлі топтарға бөлуге негіз болатын ең тартымды факторларға жатады. Мұндай тартымдылықтың бір себебі тұтыныс және тартымдылық, оған қоса тауарды тұтынудың интенсивтігі көбіне осы демографиялық нышанға байланыстылығында. Оның екінші себебі демографиялық сипаттамалар басқа көп түрлі айнымалыларға қарағанда өлшеуге мүмкіншілік беруінде. Тіпті, нарықты демографиялық көзқарастан тыс сипаттағанда да бәрі бір демографиялық параметрлермен байланысты көрсету қажет.

Қазір нарықты сегменттеуге кейбір демографиялық айнымалылар қалай пайдаланылатыны көрсетелік.

Жанұяның жасы және өмір циклі кезеңі. Сатып алушылардың тұтынысы және мүмкіншілігі олардың жасына байланысты өзгерісте болады. Тіптен 6 айлық бөбек тұтыныс потенциалы жағынан 3 айлық бөбектен айырмашылықта болады. Осы жағдайды ескерген «Элейб продакте» фирмасы 3 ай-1 жыл аралығындағы бөбектердің бірізді түрде пайдаланылатын 12 түрлі ойыншықтарын дайындаған. Оның бірі бөбек көтеріле бастаған кезге арналған болса, екіншісі ұстау қимылын игерген кезге тән. Мұндай сегменттеу стратегиясы ата-аналарға және сыйлаушыларға баланың жасын білу арқылы керекті ойыншықты қиналмай таңдап алуға мүмкіншілік береді.

Дегенмен, жас және жанұя өмір циклі кезеңі айнымалы, сенімсіз болуы мүмкін. Мысалға, «Форд мотор» фирмасы өзінің «Мустанг» моделіне мақсатты нарық ұйымдастырғанда жас сипаттамаларын пайдаланған. Автомобиль арзан спорт машинасы керек дейтін жас адамдарға арналған болатын. Бірақ фирма аз уақыт аралығында «Мустангті» барлық топтар өкілдері сатып ала бастағанын байқаған.

«Мустангқа» нағыз мақсатты нарық жыл жағынан жас адамдар емес, көңілі жағынан жас адамдар болып шыққан.

Жынысы. Киімдерді, шашты күтуді, косметика және журналдарды пайдалануды жыныс нышаны бойынша сегменттеу көптен бері іске асырылған. Кейбір кақыттарда жыныс нышаны бойынша сегменттеуді нарықтың басқа қайраткерлері де пайдаланып қояды. Сигареттің көптеген маркаларын еркектер де әйелдер де таңдамай пайдаланады. Дегенмен, нарықта әйел бейнесін дәріптеуге бағытталған жарнама және соған сәйкес орауышталған «Вирджиния слимс» сияқты арнайы ароматты әйел сигареттері пайда бола бастады. Соның нәтижесінде бүгінгі күндері «Вирджиния Слимс» сигаретін тартатын еркекті сол сияқты «Мальбороны» тартатын әйелді көру қиындай түсуде. Жыныс нышаны бойынша сегменттеуді түсіне бастаған салаға автомобиль өндірісі жатады. өткен уақытта автомобиль жанұядағы еркекке де әйелге де ұнасын деп жасалынатын. Дегенмен жұмыс атқаратын және өз машинасы бар әйелдер санының өсе түсуіне байланысты, кейбір өндірушілер арнайы жүргізуші әйелдерге бейімделген тек әйелдер автомобильдерін шығаруды ойластыруда.

Автомобиль, катер, киім, косметика және саяхатқа керекті тауарлар мен қызметтерді сегменттеудің көне әдістерінің тағы бір түрі табыс дәрежесінің нышаны болып саналады. Кейде мұндай сегменттеудің мүмкін екенін басқа еңбек салаларында да түсіне бастаған. Мысалға, спиртті ішімдіктер шығаратын Жапонияның «Сантори» фирмасы өздері тек ең жақсы нәрсені көреміз дейтін тұтынушыларды өздеріне тарту үшін нарыққа бағасы 75 доллар тұратын шотланд вискиін шығарған.

Дегенмен, табыс дәрежесі бойынша кейбір тауардың тұтынушыларын анықтау ылғи мүмкін емес. Жұмысшылар «Шевроле» кейбір жұмысшылар «Кадиллак» алады. Түрлі түсті теледидарды алушылардың алғашқылары арасында жұмысшылар аз емес.

Бірнеше демографиялық параметрлер бойынша сегменттеу.фирмалардың көпшілігі екі не одан да көбірек демографиялық айнымалыларды үйлестіру арқылы нарықты сегменттейді.

Психографиялық бойынша сегменттеу. Психографиялық сегменттеуде сатып алушыларды қоғамдық тапқа жатқызу, өмір бейнесі және жеке адамдық сипаттама нышандары бойынша топтарға бөледі. Демографиялық бір топ өкілдерінің өзднрі тіпте әр түрлі психографиялық пішінде болуы мүмкін.

Мінез-құлық ұстанымы бойынша сегменттеу. Мінез-құлық ерекшеліктері негізі бойынша сегменттегенде, сатып алушыларды олардың білімі бойынша, тауарды пайдалану сипаттамасы және осы тауарға деген реакциясы бойынша үш топқа бөледі. Көптеген нарық қайраткерлері мінез-құлық айнымалыларын нарық сегменттерін құрастыруға өте ыңғайлы негіз деп санайды.

Сатып алушыларды сатып алу идеясының пайда болуы, сатып алуы не тауарды пайдалануы бойынша өзара айыруға болады. Мысалы, әуе саяхатын жасауға кәсіпкерлікке байланысты бірдеңе мысалға, демалыс, жанұя себебін тигізуі мүмкін. Авиокомпания адамдардың қайсыбір себептерінің басымырағына қызмет жасауға мамандауы мүмкін. Мысалға, чартер авиакомпаниялары демалыс кезінде әуе көлігімен қайбір жаққа ұшатындарға қызмет атқарады.Себептер негізі бойынша сегменттеу фирмаларға тауарды пайдалану дәрежесін көтеруге көмектесуі мүмкін.

Сегменттеудің тиімді түрлерінің бірі – сатып алушылардың тауардан өздері күтетін пайдалары негізінде топтастыру. Пайда негізінде сегменттеу адамдардың нақтылы тауар кластарынан,осы тауарларды және оның негізгі тауарларын іздеп, олардан пайда таппақ әртүрлі тұтынушылардан түсетін негізгі пайдаларды анықтауды талап етеді. Нарықты тауарды аз біркелкі және активті тұтынушылар тобына бөлуге болады. Неғұрлым демографиялық қатардағы айнымалылардың қатынастармен байланысын анығырақ ашсақ, соғұрлым мекеменің ең перспективті потенциалды клиенттерді қамтуға арналған жұмысы тиімдірек болады.

Өндіріске арналған тауарлар нарқын сегменттеудің негізгі ұстанымдары. Өндіріске арналған тауарлар нарқын сегменттеу негізіне тұтыныс нарықтарын сегменттеуге пайдаланылатын айнымалылардың көпшілігін алуға болады. Өндіріске арналған тауарларын сатып алушыларды геоггафиялық ұстаныммен сегменттеуге және бірқатар мінез-құлық айнымалары арқылы олардың пайда іздеу негізіне, пайдаланушының статусына, тұтыну интенсивтігіне, ұнату дәрежесіне, тауарды қабылдау дайындығына және оған деген қатынасына байланысты сегменттеуге болады. Өндіріске арналған тауар нарықтарын сегменттеуді көбіне соңғы тауар тұтынушылардың түрлеріне қарай орындайды. Әртүрлі соңғы тұтынушылар тауарлардан әртүрлі пайда іздейді. Олай болса, әрқайсысы үшін әртүрлі маркетинг кешендерін пайдалануға болады. Мысалы үшін транзисторлар нарқын құралық. Транзисторлар нарқы әскери, өндірістік және комерциялық үш нарықтан құралады. әскери сатып алушылар тауар сапасына және оның қолайлығына зор мән береді. Транзисторларды әскери нарықты сатушы фирмалар ҒЗТКЖ-ге күрделі қаражаттар жұмсауы, әскери саудамен жете таныс сауда агенттерін пайдалануы және өндірісі ықшамдалғантүрде мамандандырылуы керек.

Өндіріске арналған тауарларды сегменттеуде тағы бір пайдалануға болатын айнымалы фактор, тапсырысшының салмақтылығы. Көптеген фирмалар ірі және майда клиенттерге бөлек қызмет атқаратын жүйелерді ұйымдастырады.

Нарықтың мақсатты сегменттерін таңдау. Маркетингілік сегменттеу сатушының шығатын нарқының әртүрлі сегменттерінің мүмкіншіліктерін ашады. Одан кейін фирманың шешетіндері: 1) неше сегментті қамту қажет және 2) олардың ең пайдалысын қалай анықтау керек? Осы екі мәселені кезекті түрде қаралық.

Нарықты қамтудың үш варианты. Фирма нарықты қамтудың үш стратегиясын пайдалануына болады: дифференцияланбаған маркетинг, дифференцияланған маркетинг және шоғырланған маркетинг.

Дифференцияланбаған маркетинг. Фирма сегменттердің айырмашылықтарын есепке алмай, тұтас нарыққа тек бір ұсыныспен шығуы мүмкін. Бұл жағдайда, ол өз әрекеттерін клиенттердің мұқтаждықтарының айырмашылықтарына шоғырландырмай, бұл мұқтаждықтардың жалпылама жағына көіңл бөледі. Фирма тауарды және маркетингілік бағдарламаны мүмкіншілігінше сатып алушылардың көпшілігіне ұнайтындай етіп дайындайды. Ол жалпы тарату әдісіне және жалпылама жарнамаға сенім білдіреді. Ол адамның санасындағы тауар бейнесінің жоғары сатыда болуын дәріптеуге тырысады. Дифференцияланбаған маркетинг үнемді, тауарды шығару, оның қорын ұстау және тасымалдау шығыны онша жоғары емес. Дифференцияланбаған маркетингті жарнама шығыны да төменгі дәрежеде болады. Нарық сегменттерін зерттеудің және осы сегменттерге бөлек жоспарлаудың қажет еместігі маркетингілік зерттеуге керекті және тауар өндіруді басқаруға керекті шығындардың мөлшерін төмендетуге мүмкіншілік береді.

Дифференцияланбаған маркетингті пайдаланатын фирмалар, әдетте нарықтың ең үлкен сегментіне арналған тауар шығарады. Егер мұндай тәжірибені бір уақытта бірнеше фирмалар пайдаланатын болса, ірі сегменттерде қарқынды бәсекелестік пайда болып, майдарақ сегменттердің сатып алушыларының қанағаттануы нашарлайды.

Дифференцияланған маркетинг. Бұл жағдайда фирма нарықтың бірнеше сегментіне шығуға шешім қабылдап, оның әрқайсысына жеке ұсыныстар дайындайды. Дифференцияланған маркетинг тәжірибесін пайдаланатын фирмалар саны өсе түсуде.

Шоғырланған маркетинг. Көптеген фирмалар өздеріне, әсіресе, ресурстары шектеулі мекемелерге жарасатын, үшінші маркетингілік мүмкіншіліктерді де пайдалануға әзір. Фирма өз ірекеттерін үлкен нарықтың кішкентай бөлігіне шоғырландырғаннан гөрі, бір не бірнеше субрынокқа шоғырландырады.

Нарықты қамту стратегиясын таңдау. Нарықты қамту стратегиясын таңдағанда мынандай факторларды есепке алу керек:

Фирма ресурстары. Егер ресурстар шектеулі болған жағдайда, шоғырланған маркетинг стратегиясы рационалды болады.

Өнімнің біркелкілік дәрежесі. Дифференцияланбаған маркетинг стратегиясы грейпфрут не болат сияқты тауарларға көбірек ыңғайлы болады.

Тауар өмірі циклінің кезеңі. Фирма нарыққа жаңа тауармен шығарда жаңалықтың тек бір ғана нұсқасын ұсынған жөн. Бұл жағдайда дифференцияланбаған не шоғырланған маркетингтер стратегиясын пайдаланған жөн.

Нарықтың біркелкілік дәрежесі. Егер сатып алушылардың ұнатымы бірдей болса, бірыңғай маркетингілік ынталандыруға бірдей жауап беретіндіктен, дифференцияланбаған маркетингті пайдаланған жөн.

Бәсекелестердің маркетингілік стратегиясы. Егер бәсекелестер нарықты сегменттеумен айналысып жатқанда дифференцияланбаған маркетингті пайдалану өзін өзі құртуға әкеліп соқтыруы мүмкін. Керісінше, егер бәсекелестер дифференцияланбаған маркетингті пайдаланатын болсақ, фирма дифференцияланған не шоғырланған маркетингті пайдалану нәтижесінде табысты болуы мүмкін.

Түйіндеме. Сатушылар нарыққа үш жолмен келуді пайдалануы мүмкін. Жаппай маркетинг – бір тауарды жаппай шығарып және жаппай тарату, және де оған сатып алушылардың барлық типтерінің назарын аудару. Тауарлы-дифференцияланған маркетинг – әртүрлі қасиетті, әртүрлі безендірілген және әртүрлі сапалы, әртүрлі расфасовкалы, тағы басқа екі және одан да көп тауарларды әртүрлі нарықтарға ұсыну мақсатында және сатушының тауарын бәсекелес тауарынан айрықшаланған түрде шығару. Мақсатты маркетинг – нарықты құрастырушы әртүрлі топтарды айрықшалау туралы шешім және әр мақсатты нарыққа қажетті тауарларды және де маркетинг кешендерін дайындау. Бүгінде сатушылар жаппай және тауарлы-дифференциалды маркетинг әдістерінен мақсатты маркетинг әдісіне ауысуда, өйткені ол нарық мүмкіншіліктерін ашуға және тиімді тауарларды және маркетинг кешенін жасауға жағдай туғызады.

Мақсатты маркетингтің негізгі шаралары нарықты сегменттеу, нарықтың мақсатты сегменттерін таңдау және тауарды нарықта позициялау болып табылады. Нарықты сегменттеу әрқайсысына және тауарларына маркенинг кешендері қажет болу, оны сатып алушылар топтарына бөлу. Фирма көзқарасы бойынша сегменттеудің жақсы вариантын табу үшін нарық қайраткері әртүрлі әдістерді байқап көреді. Тұтынушылар маркетингінде сегменттеудің негізіндеріне геогрфиялық, демографиялық, психографиялық және мінез құлықтық айнымалылар жатады. Өндірісте пайдалану тауарлары нарқын сегменттеуді соңғы тұтынушылардың түрлері, заказчиктердің салмағы, олардың географиялық орналасуы бойынша сегменттеуге болады. Сегменттеудегі аналитикалық жұмыстардың тиімділігі алынған сегменттеудің өлшеуіне қол жеткізу мүмкіншілігіне, қомақтылығына және олардың мақсатты бағытта әрекеттер жүргізу мүмкіншіліктеріне байланысты болады.

Содан кейін сатушы нарықтың бір немесе бірнеше пайдалы сегменттердің таңдап алуы қажет. Ол үшін әуелі қанша нарық сегменттерін қамту туралы шешім қабылдауы керек. Сатушы сегменттер айырмашылығын елемей әртүрлі сегменттерге әртәрлі нарықтық ұсыныстар дайындап не өз күштерін бір не бірнеше сегменттерге шоғырландыруына болады. Бұл жағдайда көп мәселе фирма ресурстарына, өнімнің біркелкілік дәрежесіне, тауар өмір циклінің кезеңіне және бәсекелестердің маркетингілік стратегияларына байланысты болады.

Егер фирма бір сегментке шығу туралы шешім қабылдаған болса, онда нақ қандай сегментті таңдау керек? Нарық сегменттерін олардың өздеріне тән тартымдылығы бойынша не нақтылы сегментте фирманы табысқа жеткізетін оның іскерлік күшті жақтары бойынша бағалауға болады.

Нақтылы нарықты таңдау фирманың бәсекелестер шеңберін де және позициялау мүмкіндіктерін де анықтайды. Бәсекелестердің позицияларын қарап білгеннен кейін, фирма бәсекелестердің бінрінің позициясына жақын орын алу не нарықта ашылған өз орнын толтыру туралы шешім қабылдайды. Егер фирма бәсекелеспен қатар бір позицияны алған болса, ол өз ұсыныстарын тауар, оның бағасы және сапалық айырмашылығы арқылы диффетенциялауы керек. Дәл позициялау туралы шешім фирмаға екінші қадам жасауға, атап айтқанда, маркетинг кешенін тәптіштеп жоспарлауға мүмкіндік береді.

Белгі – нарықта аталған сегментті бөлудің тәсілі. Түрлі авторлар ұсынатын және туристік қызметтің іс-тәжиірбесінде қолданылып жүрген нарықты сегменттердің белгілерін бір-бірімен мағнасы бойынша ұқсас болып келеді. Сол уақытта айта кетерлігі сегменттеуге деген қандай да болсын әмбебап қадамның жоқтығы сондықтан әр түрлі белгілерінің негізі бойынша сегменттеу нұсқасын қолдану мақсатқа сай.

Туризмде сегменттеудің негізі болып:

-Географиялық

-Демографиялық

-Әлеуметтік –экономикалық

-Психографиялық

-Мінез-құлықтық

Географиялық белгілері бойынша нарықты сегменттеу әр-түрлі территорияларда тұратын, алайда біртекті немесе ұқсас көзқарасты тұтынушылар тобын қарастыру мақсатқа сай. Географиялық сегменттеу ретінде тарихи, саяси, этникалық немесе діни жағынан қандай да бір сабақтастығы болатын бүтін ел немесе елдер тобы қарастырылады.

Демографиялық белгілер (тұтынунушылардың жынысы, жасы, отбасы мүшелерінің саны) жеткілікті түрде қолданылатын түрін жатады. Бұл сипаттаманың қол жетімділігімен шаттасқан олардың уақыт бойынша тұрақтылығы,сонымен бірге олардың арасындағы тұрақтылығы, сонымен бірге олардың арасындағы қолма қолдық жән өте тығыз, өзара байланыстың сұранысымен түсіндіріледі.

Жас мөлшерлік белгілері бойынша туристік нарықтың келесі сегменттерін бөлуге болады. Бұған туристік өнімнің әр түрлі ұсыныстарыда сай келуі тиіс.

-14 жасқа дейінгі балалар, бұлар өз ата-аналарымен бірге де,немесе жеке өздері де саяхаттай береді.

-жастар (15-24 жас аралығы);

-айтарлықтай жастар экономикалық белсенді адамдар (25-44 жас), негізінен бұл топтағылар отбасымен саяхаттайды (балаларымен).

-орта жастағы экономикалық белсенді адамдар (45-60 жас) негізінен бұл топтағылар балаларсыз, жеке өздері саяхаттайды.

- үшінші жас мөлшеріндегі туристер (60 жас және жоғары)

Бірінші сегмент балалар туризіміне қатысты. Балалардың туристік тәртібі негізінен ата-аналарының және басқа да үлкен жастағылардың шешімдерімен байланысты. Балалар туристік қызметінің құндық жоспарындағы ерекше топты иеленеді.Олардың көбісі(мысалы, орналастыру,көңіл көтеру) жеңіл бағамен немесе тегін ұсынылады. Туризм нарығындағы маңызды бір сегмент жастар сегменті. Олар аз комфортабельді орналастыру құралдарын немесе транспортты қолданатын төмен бағадағы саяхаттарды қалайды. Ал, саяхат ішінде көңілді түнгі демалыс (барлар, диско, дискусиялық клубтар, қызығушылықтары бойынша), кездесулер , лотереялар, конкурстар және т.б.) Бұл сегментке жоғарғы туритік белсенділік тиісті яғни, жастардың танысуға, қарым-қатынасқа талпынуы және бос уақыттың болуы.(мысалы демалыс, каникул).

25-44 жастағы тұтынушылар сегментіне отбасылық туризм тиіс келеді. Осыған сәйкес, ойын алаңдарын балаларға арналған белсенді қолдану мүмкіндігі қарастырылуы қажет. Бұл курортты орындарда туристік кезендерді құруда аса маңызды.

45-60 жастағы тұтынушылар сегментінде тартушы жағдай болып – экономикалық белсенді адамдар құрайды. Алайда, олардың туристік тәртіптеріне қажеттілік қалаулары және олардың балаларының қызығушылықтары айтарлықтай әсер етейді. Аталған жастағы туристер жайлылық пен компортқа мағыналы экскурциялық бағдарламаларға және бұл бағдарламаларға олардың кәсіби қызығушылықтарына сәйкес объектілермен танысуға жоғары сұранысты көрсетеді. Бұл сегментке туристік қызметті жасауға орташа жастағы тұлғалардың экономикалық белсенді екендіктерін естен шығармауымыз қажет. Туризмде аталған сегменттің тұтынушылары үшін қызметтік демалыс пен мектептегі каникул кезеңдерінің концентрациясы ашық сипаттағы маусымның негізгі себебі болып табылады. Соынмен қатар ескере кететіні көптеген елдерде жалпы алғышарт ретінде қызметтік демалысты екіге бөлу қабылданған яғни, жыл бойы екі рет саяхат жасауға мүмкіндік береді. Бірі – қыста, екіншісі жаз маусымында. Сонымен қатар туристік саяхаттар тек қызмет демалысы саяхаттарға қажетті мерекелік мейрамдардың апталық демалыстарымен бірге бос уақыттарының жиынтығын құрайтынын айта кеткен жөн. Мұнда қысқа саяхаттардың саны (мысалы, қыстан жазға ұстаныммен) жылдан жылға өсуде.

Саяхаттың басты мақсаты алатын әсерлердің, жағдайлардың орындардың жедел ауысымы мейлінше көп көруге деген талпыныс. Мұндай топтардың келу бағдарламасын жасау 2-4 күн ішінде басқа әлемді ашу ұранымен жүргізіледі. Ал бұл бағдарлама туристерге максималды ақпарат көлемін алуға мүмкіндік беруі керек. Бағдарламаға сонымен қатар, не өз құнына, не қосымша құнға көңіл көтеру сипатындағы түңгі іс – шаралар қосылу керек. Мұндай жоғары деңгейдегі бағдарламалардың қатысушыларының көрген және білгендерін ескере келе олар мұндай саяхатты 2-4 күнде ғана емес, 1 ай көлемінде жасағандай болады.

«Жас мөлшеріндегі туризм» тек жайлылықты ғана емес сонымен қатар қызмет көрсетуші персоналдың тарапынан персоналдық назардың болуы мамандандырылған медициналық көмекті пайдалана алу мүмкіндігі, диеталық тамақтандыру рестораны тыныш орында орналасқан қонақ үйлерге орналасу.

«үшінші» жас мөлшеріндегі туризмнің ерекшелігі оның мамандар үшін тартымды етуші ашық бір сипаттағы маусымның болмауы. Керісінше бұл туристер демалысқа шығарда жылдық ең ыстық уақытына сай келетін, ПИК (шілде, тамыз) аталатын туристік маусымнан қашады. Олар жұмсақ климаты мақпал маусымды қалайлы. Сонымен бірге үшінші жас мөлшердегі туристер туристік саяхаттың уақытын таңдауда тек қызметтік демалыстың уақытымен шектелмеген.

Әлеуметтік – экономикалық белгілер тұтынушыларды әлеуметтік және кәсіби тиесілімдіктеріне, білімдерімен кіріс деңгейлерінің ортақтығы негізінде сегментеуге бөлуді қарастырады. Кәсіби иемденушілік бойынша сегменттеу туристердің мамандығына қатысты сегменттеуді қарастырады. Ол кәсіби мамандандырылыған ұйымы үшін маңызды.(мысалы, банк қызметкерлеріне, аулышаруашылық қызметкерлеріне, өндірістің түрлі салаларындағы жұмысшыларға арналған турлар).

Кіріс деңгейі туристік тәртіпке айтарлықтай әсер етеді (отбасы жанұя басшысы,отбасының бір мүшесі). Тұтынушылардың кіріс деңгейі бойынша стандартты классификациялау жоқ. Алайда ескере кететіні туристік сұранысқа орташа және төменгі кіріс деңгейіндгі тұлғалардың туризмге қатыстырылуы кеңейтілуде.Ақуалдың ауысымына, саяхатқа қатысты демалыстың қажеттілік негіздердің біріне айналды. Сонымен қатар туристік саяхаттағы сұранысқа кірістегі жоғарғы деңгейдегі тұлғалардың сұраныстары жалғасуда.

Психогарафиялық сегменттеу тұтынушылар мінездемесін толықтай жиынтығын біріктіреді. Яғни тұлғаларының өмір сүру модельімен байланысты олардың айналысатындары, жасаған істері, қызығушылықтары, көзқарастары басқалармен қарым-қатынас жасау типтері қарастырылады.

Мінез құлықтық белгілері мен байланысты және көп жағдайда осымен анықталады. Оларды қолдану негізінде тұтынушы мінез құлқы әр түрлі аспект тізімі жатыр. Олар мыналар: саяхат себептері, фирмаға жол қуушылық деңгейі, туристік өнімді иеленуге дайындық деңгейі қызмет көрсетілуге сезімталдық, маусымдылық, саяхат формалары, қолданыстағы транспорт құралдары, қолданыстағы орналастыру құралдары, саяхаттың ұзақтығы және т.б.

Туристік нарыққа айтарлықтай кең тараған сегменттердің тізіміне саяхаттың мақсаты бойыныша анықталатын тұтынушыларды оятушы себептер жатады. Саяхаттың мақсаты бойынша туризмнің түрі анықталады.

ДПҰ саяхаттың келесідей негізгі мақсаттарын анықтады:

- бос уақыт, рекреация және демалыс;

- таныстарымен туысқандарында болу;

- іскерлік және кәсіби мақсаттар;

- емделу;

- діни зиарат ету.

Туризм ашық әлпеттегі маусымдық сипатқа ие. Бұл туристік ағымдардың талдауын негізгі маусымға, маусым аралыққа жыл мезгілдерімен айлар бойынша тиісті етеді.

«Саяхаттың ұзақтығы» белгісі бойынша сегменттеу туристік кәсіпорындар үшін айтарлықтай мәнге ие. Жиі жағдайда, қысқа турға шығатын туристер үлкен шығындарға дайын және айтарлықьтай пайдалы экскурсиялық бағдарламаларды қажететеді. Аталған белгілер бойынша сегменттеуге қадамдар маңызды айырмашылықтарға ие.Мысалы Швецарияның зерттеушілері екі сегментті айырады:

- созылымқы (5 күннен жоғары) және қысқа турлар. ДТҰ-ның мамандары келесі сегменттерді бөлуді ұсынады; (5 күннен жоғары) және қысқа турлар ДТҰ-ның мамандары келесі сегменттерді бөлуді ұсынады.

- 1-3 күн

- 4-7 күн

- 8-28 күн

- 29-31 күн

- 32-91 күн

- 92 - 365 күн

Сегменттеудің келтірілген белгілердің жеке белгілері таусылған емес. Туристік нарықты сегменттеу шексіздікке деген ұстанымға ие. Яғни тұтынушылар қажетінің құрылымының күрделенуі, сонымен бірге қоғам өмірінде туризммен демалыстың мәнінің өсуі.