Машинаның өзін-өзі өтеу мерзім

Машинаның өзін-өзі өтеу мерзім Н_ок машиеаның қызымет ету мерзіміндегі сомалық экономикалық пайдалы әсері машинаның құнына тең болған жағдаймен анықталады. Машинаның бағасы (құны):

С = Н_ок η_исп (О_т - Р) – А_ш (5.11)

Мұнда Р-машинаны пайдаланудың жылдық шығыны.

Р = Э_н + М_т + И_н + Т_р + О_б + Н_к (5.12)

Жөндеуге кететін шығын пайдаланудың бірінші жылдаранда аз болғандықтан есептелінбейді. Ал өзін-өзі ақтау мерзіміндегі аммортизациялық шығын

А_ш = СН_ок / Н = СН_ок ∙ η_исп / Д (5.13)

Мұнда Н – машинаның нақты жұмыс істеу уақыты.

Енді (5.13) дегі А_м мәнін (5.11) қойсақ, төмендегіні алуға болады.

(5.14)

Мысалы: Машинаның құнын С = 200000 теңге;; машинаның ұзақ мерзімділігін Д = 5 жыл; машинаның пайдалану коэффициенті η_исп = 0,4 (машина екі маусымда жұмыс істейді); машинаның жылдық табысы О_т = 850000 теңге; электр энергияның шығыны Э_н = 50000 теңге; материалдар мен құрал саймандар құнының үлесі М_т+И_н = 40000 теңге; жұмысшылардың еңбек ақысы мен техникалық қызмет көрсетуге кеткен шығындар Т_р+ О_б = 300000 теңге; қосымша шығындары Н_к = 30000 теңге/жыл болса.

Онда шығындар соммасы 7.12 - теңдеуден

Р = 50000 + 40000 + 300000 + 30000 = 42000 тг/жыл.

Жоғарыдағы (7.14) формулаға сәйкес өзін - өзі ақтау мерзімі.

Н_ок = 200000 / 0,4(850000 – 420000 - 40000) = 1,3 жыл.

Егерде жұмыс бір маусымда жүрсе η_исп = 0,2 онда Н_ок = 2,6 жыл.

Жұмысқа пайдалану шығындарының коэффициенті k, оны барлық жұмыс кезеңіндегі шығындар сомасының машинаның құнына (бағасына) қатынасы деп саналады.

(5.15)

Онда (7.10) теңдеуін төмендегідей етіп жазуға болады.

∑Q = Д О_т – kС (5.16)

Машина құнының коэффициенті (машина құнының шығындар сомасына пайыздық қатынасы)

(5.17)

(5.15) теңдеуге қарағанда жұмысқа пайдалану шығындарының коэффициенті ұзақ мерзімділік көбейген сайын өседі және машинаның ұзақ мерзімділігінің Д - мәнінің көбейгенінде 50 100 % ға дейін жетуі мүмкін.

Дәріс