Аржыны басқару ұғымы.

Басқару адам қызметінің барлық аясына, соның ішінде қаржы қызметіне де тән нәрсе.

Адамдардың саналы, мақсатгы қызметі ретіндегі басқару экономикалық зандардьщ объективті зандылықтары мен талаптарына негізделген. Осы зандардың талаптарын танып білуге сүйене оты-рып және оларды пайдаланудың нысандары мен әдістерін жасай отырып, мемлекетгік, шаруашылық жөне қоғамдық органдар ар-қылы қоғам қаржыны, бағаны, несиеті және тағы басқаларын қоса, өңцірістік қатынастардың нысандарын саналы түрде басқа-рады.

Қаржыны басқару - бұл қаржыны және шектесуші экономикалық және әлеуметгік жүйелерге оларды жетілдіру жөне дамыту мақсаты мен ықпал жасау процесі және қаржы қатынастарының бүкіл жиынтығының тиімді жүмыс істеуіне жетуді және мүның негізінде тиісті қаржы саясатьш жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі мемлекет (қаржы органдары арқылы) шараларының жиынтығы. Бұл орайда қажетті нәтижеге жету үшін объектіге мақсатгы ықпал жасаудың әдістерімен тәсілдері пайдаланылады. Қаржы жүйесінде басқару қаржы механизмі арқылы оның әдістерінің, түтқаларының, ынталандырмаларының және санкцияларының көмегімен жүзеге асырылады.

Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгері-лімдікте, бюджет профицитінде, мемлекеттік борыштың азаюын-да, ұлттық валютаның берікгігіңце, ақырьшда, мемлекет пен қоғамның барлық мүшелерінің экономикалық мүдделерінің үйлесуінде (үштасуында) көрінетін қаржының түрақтылығы мен қаржының тәуелсіздігі болып табылады. Сөйтіп, қаржыны басқару - бұл тиісті қаржы саясатына жетудің мақсаты; қаржы механизмі - бүл мақсатқа жетудің құралы; қаржы саясаты - қаржыны басқарудың тиісгі процесінің түпкілікті қорытынды нәтижесі.

Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидатгар қойылған:

басқарудағы демократизм;

қаржы мәселелеріне саяси тесілдеме (көзқарас);

басқарудың ғылымилығы;

орталықтандырылған, салалық және аумақтық басқарудағы келісушілік;

басқарудағы жауапкершілік;

шаруашылық шешшдерінің сабақтастығы;

басқарудағы экономикалық және әкімшілік әдістердің онтай-лы үйлесуі (ұштасуы).

Қаржыны басқарудың екі қырын ажырата білген жөн: біріншіден, мемлекет қаржыны, оньщ нысандарын экономика мен әлеуметгік сфераны басқарудьщ тетігі, түтқасы ретіңце пайдаланады және сөйгіп, қоғамдық өндірістің бүкіл процесіне ықпал жасайды; екіншіден, қаржыньщ өзі басқарудың объектісі болып табылады: қаржы қаты-настарының нысандары, ақша қорлары, қаржы аішараты, япш қар-жы мекемелерінің жүйесі (Қазақстанның шаруашылық практикасында пайдаланылатын термин.) басқарылады.

Қаржыны басқаруға ғылыми тәсіддеме қажет, бүл басқару шешімдерін әзірлегенде экономикалық завдардың талаптары, эко-номикалық талдау нәтижелері, экономикалық-математикалық өдістер және қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйелері ескеріледі, басқарудьщ экономикалық және әкімІІІілік әдістері үтым-ды үйлеседі деген сөз. Қаржыны ғылыми басқару іс-қимылға жаңа қаржы өдістері мен түтқаларын енгізу немесе ескілерінің күшін жою жолымен келеңсіз қүбылыстарды уақтылы жеңіп отыруды қажет етеді. Сонымен бірге айқын және уақтылы экономика-лық ақпарат, ғылыми негізделген көрсеткіштер, жоғары сапалы перспективалық және ағымдағы қаржылық жоспарлау талап етіледі.