Тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МӘЛІМЕТТЕРІН ТАЛДАУ

Социологиялық мәліметтерді талдаудың объективтілігі көбінесе социологтың зерттеу объектісі мен пәнін білуіне байланысты.

Алынған мәліметтерді талдаудың сапалық бөлігі келесіден тұрады:

Зерттелетін құбылыстар мен бұрын анықталған фактілермен салыстыру (зерттеу пәні туралы нығайтылған немесе теріске шығарылған болжамдармен бірге) арасындағы байланысты немесе заңдылықты анықтау;

Анықталған байланыстар мен тенденцияларды сипаттай отырып, олардың қандай жағдайда орын алатынын ескерту қажет;

Зерттеу мәліметтері негізінде олардың артында тұрған әлеуметтік проблеманы тұжырымдауға әрекет жасалынады;

Зерттеу мәліметтерін зерттелетін құбылыстар туралы болжамдарға тықпаламау керек.

Осы барлық жәйттер өзінің жиынтығында зерттеудің бастапқы болжамдарын тексеру, жаңаларды ұсыну немесе ескілерді теріске шығару, сондай-ақ, эмпирикалық мәліметтерді белгілі бір әлеуметтік контекстіге енгізу арқылы түсіндіруді құрайды.

Әлеуметтік контекстіге енгізу социологтың “әлеуметтік тапсырысты” (нені зерттеу? қандай мақсатпен? қандай аумақта? респонденттердің іріктеу жиынтығы қандай және т.б.) тұжырымдауды білдіреді. Әлеуметтік тапсырысты тұжырымдау зерттеу бағдарламасын жасауға, болжамдарды анықтауға, түсініктемелік аппаратты таңдауға едәуір әсер етеді.

Эмпирикалық материалды алған соң (математикалық өңдеу және сызықтық үлестірулерді алу, әдетте, барлық белгілер бойынша пайызбен беріледі) оларды талдауға кірісу керек.