Жалпы ережелер

Ауылшаруашылық машиналарының эксперименті мен сынағының негізгі әдістемелік ережелері мемлекеттік стандартта көрсетілген. Бірақ стандартты әдістемеден басқа жекелеген эксперименттерге жеке әдістемелер әзірленеді.

Машинаны зерттеу не сынау кезіндегі эксперимент әдістемесі келесі элементтерден тұрады:

Техникалық сараптама. Ауылшаруашылық машиналарының техникалық сараптамасына машинаны дайындау сапасын сараптау, конструкциясын бағалау және олардың техникалық жағдайына сәйкестік дәрежесін анықтау жатады.

Энергетикалық бағалау. Ауылшаруашылық агрегаттарды энергетикалық бағалау мақсаты олардың энергетикалық құндылығын анықтау болып табылады. Энергетикалық құралдар мен оларды бағалау әдісі төрт топқа бөлінеді: тракторлар, іштен жану қозғалтқыштары, ауылшаруашылық агрегаттар, электр жетегі.

Еңбек шартын бағалау. Бұл бағалау сынақтың барлық кезеңдерінде жүргізіледі, бірақ басты назар алғашқы техникалық сараптама және зертханалық-егістік эксперимент кезінде аударылады. Бұл кезде келесі санитарлық-гигиеналық және эргономиялық көрсеткіштер анықталады: сәйкесінше аймақтардағы шаңдану, шу, жоғары жиілікті діріл, жұмыс орнының жарықтандырылуы, орналасу ыңғайлылығы, климат жағдайлары, көрінуі және т.б.

Сенімділікті бағалау. Машина сенімділігін бағалау кезінде жұмысқа жарамдылығы, ұзақ мерзімді жұмыс істеуі, жөндеуге келуі (техникалық қызмет пен жөндеуге қабілеттілігі), сақталуы анықталады.

Агротехникалық көрсеткіштерді бағалау. Бұл берілген технологиялық үдерісті орындау сапасын сипаттау көрсеткіштерін бағалау. Бұл машиналар мен агрегаттарды сынаудағы негізгі мәселе болып табылады. Ондай көрсеткіштер көп. Олардың әрқайсысын анықтау үшін әр зерттелетін және шығарылатын машинаға арналған стандарттарда жазылған нақты арнайы әдістер қолданылады.

Агротехникалық көрсеткіштерді анықтауға арналған барлық әдістерді төртке бөлуге болады.

Көрсеткіштердің бірінші тобына ауылшаруашылық машиналарының технологиялық мүмкіндіктері, мәселен, машиналық технологиялық үдеріс қанағаттанарлық деңгейде орындалатын фонның шектеулі көрсеткіштері, машинаның жұмыс режимінің шекті көрсеткіштері, және олардың өзгеріс (ылғалдылығы, қоқыстануы, өңделетін материалдың қаттылығы, егіннің шығымы, нанның жапырылуы және басқа да көрсеткіштер) диапазоны жатады.

Екінші топқа аймақтағы оңтайлы және шектеулі жағдайларда қолайлы барлық машиналар жұмысының сапасын сипаттайтын көрсеткіштер кіреді.

Үшінші топқа жататын агротехникалық бағалау көрсеткіштері технологиялық үдерістердің жүру теңдігі дәрежесін сипаттайды. Ауыл шаруашылығында көптеген үдерістер ықтималдық сипатта болады, сондықтан зерттеу кезінде өлшенетін шамалардың вариациялық қатары қалыптасады. Осы қатарларды өңдеу үдерісінде технологиялық үдерістің (зерттелетін соқаның оталуы, комбайнның роторлы соққы-сеператор органымен жасалған бастыру сапасының) тұрақтылығы мен тегістігі деңгейін сипаттайтын статистикалық көрсеткіштер (математикалық күтулер, дисперсия, вариация коэффициенті, корреляциялық функция, спектрлі жазықтық) алынады.

Энергетикалық құндылықтарды бағалау. Әдістеменің бұл элементі зерттелік отырған үдерісті, техниканы энергетикалық көрсеткіштері бойынша бағалауды қарастырады. Құрылатын тарту құралы, мәселен, тракторлар, тартқыштар – ілмекті қуат, ілмекті күш, ілініс күші, үйкеліс күшінің дамуы бойынша бағаланады. Әзірленген ауылшаруашылық машиналары, мәселен, соқалар, жазықкескіштер, аударғыш-тығыздағыштар жалпы жұмыс органының тартылыс кедергісі бойынша бағаланады. Үйлестірілген жұмыс органдарын пайдалану кезінде оларды құрайтын жекелеген орындаушы элементтердің кедергісі (мәселен, соқалы жұмыс органда – түреннің, қайырманың, егіс тақтасының т.б. кедергісі) анықталады.

Энергетикалық құндылықтарды бағалау негізінен динамометрлеу (тензометрлеу) жолымен жүзеге асырылады.

Энергетикалық құндылықтарды бағалау әдістемесі динамикалық жүйеде жұмыс істейтін барлық күштер мен олардың талдамасын (соқаның, сепкіштің, комбайнның, астық ұсатқыштың т.б. жүйелердің күштік талдамасын) анықтауды, сондай-ақ олардың құрамдас бөліктерінің, жекелеген жинақ бірліктері мен бөлшектерінде әрекет ететін бөліктердің күшін анықтауды қарастырады.

Бағалау көрсеткіштерінің осы тобының әдістемесімен барлық мықтылыққа сынау жұмыстары қарастырылған.

Көрсеткіштердің аталған топтарымен барлық қажетті бағалау көрсеткіштері қамтыла бермейтінін де атап өту керек. Кейбір көрсеткіштер бірнеше топпен сипатталады. Мәселен, машинаның жүріс тұрақтылығы сияқты маңызды көрсеткіш бір жағынан, аспа жүйесінде, трактор элементтерінде және ауылшаруашылық машиналар элементтерінде орын алатын күштермен анықталса, екінші жағынан, өзі агрегат жұмысының, сапалық көрсеткіштері мәнінің тұрақтылығын, мәселен, қазу тереңдігі мен тұқым салу тереңдігі мәнінің тұрақтылығын т.б.анықтайды.

Зерттеудің нақты деректерін алуға негізделген объективті эксперимент жүргізу үшін жалпы әдістеме мұқият таңдалып, негізделеді және дербес әдістеме әзірленеді. Дербес әдістемеде нақты эксперименттің барлық ерекшеліктері қарастырылып, ескерілуі керек және машина мен өндірістік жағдайды сынау шартының ұқсастықтары сақталуы қажет.

Эксперимент жүргізудің дербес әдістемесі үдерісінде стандартты таңдау, ол болмаған жағдайда құралдар мен құрылғыларды әзірлеу мәселесі шешіледі.

Тарау