Биологиялық қаруды қолданып ұрыс әрекеттерін жүргізуді биологиялық соғыс дейді.

Биологиялық қарудың зақымдау әрекеті бірнеше кезекте патогендік микробтар мен олардың улы өнімдерінің ауру тудырғыш қасиетін қолдануға негізделген. Адам (жануарлар) ағзасына аз түссе де, ауру тудырушы микробтар мен олардың улы өнімдері өте ауыр жұқпалы аурулар таратады; оны дер кезінде емдемесе өлім қаупін тудырады немесе зақымдалушыны ұзақ уақыт жарамсыз етеді.

БҚ ретінде мыналардың пайдаланылуы мүмкін:

Адамдарды зақымдау үшін:бактериялық ауруларды қоздырғыштар (оба, тулермия, сарып, күйдіргі, тырысқақ); вирустық ауруларды қоздырғыштар (шешек, қызба, венесуэлалық энцефоломиелит); риккетсиздарды қоздырғыштар (бөртпе, сүзек, таңбалы қызба, Қу-қызба);

Жануарларды зақымдау үшін:аусылдың, ірі қара обасының, шошқа обасының, күйдіргінің, маңқаның, жалған құтырудың және басқа аурулардың қоздырғыштары;

Өсімдіктерді құрту үшін:астық тұқымдастар таты, картоп фитофторозы, солу қоздырғыштары, және т.б. химиялық заттар.

БҚ-дың зақымдаушы әрекеті бірден көрінбейді, ол ағзаға түскен микробтар мен токсиндердің түрі мен санына, ағзаның күйіне байланысты. Инкубациялық кезең бірнеше сағаттан 14 күнге дейін созылады, мысалы, тулермияда 6 тәулікке, ал бөртпе сүзекте 14 тәулікке дейін болады. Осы кезең бойында жеке құрам ұрысқа қабілеттілігін сақтайды.

Тарихи анықтама. Патогенді микробтарды зақымдау өте ертеде туған. Мысалы, 1741 жылы Мексика мен Перудегі басқыншылық науқанға қатысушы 27 мың ағылшын солдатының 20 мыңы сары безгектен өлді. 1802 жылы көтерілісті басу үшін Гайти аралына Напалеон жіберген генерал Леклерктің 30 мыңдай армиясы түгелге жуық қырылып қалды. Еуропадағы 1733 жылдан 1865 жылға дейінгі соғыстарда 8 миллиондай адам өлді, оның ішінде шайқаста 1,5 млн адам шейіт болса, 6,5 млн адам жұқпалы аурулардан өлген. Барлық құрлықтағы елдер экономикасына ауылшаруашылық малдары (эпизоотияда) мен ауыл шаруашылығы өсімдіктердің (эпифитотия) жаппай ауруы едәуір шығындар әкелді.
Қазақстан ғалымдары қазіргі таңда көңілі қалаған адам Возрождениеге барып, сібір жарасы штаммын оп-оңай алып кете берулеріне болатындығын айтуда. Өйткені, бұл аймақ әзірге биліктің бақылауынан тыс қалып отыр. Алда сібір жарасымен қатар жұқпалы дертті тарататын бактериядан бөлек, безгек, оба, қара шешек, ботулизм, шиқан, түйнеме, сал, бөртпе сүзегі сияқты қатерлі аурулардың көмілген нүктелері ашылып, бұл аймақ тажал аралына айналуы әбден мүмкін. Ал қазақ жерін аждаһаның апанына айналдырған Ресей федерациясы 1992 жылы полигонды жауып, әскерлерін әкеткеннен кейін үнсіздікте отыр. Ал, Возрождение аралы аймағына рекультивация жасауға қаражат қолбайлау болып отыр. Әзірге бұл аймақты Мазғұт Әкімбаев атындағы Қазақ карантиндік және зоноздық ғылыми орталығының директоры Бақыт Бахияұлы Атшабар бастаған ғылыми топ 2003–2005 жылдар арасында осы аралды зерттеп, қауіпті аймақтарды анықтап белгілегені жайында естіген болатынбыз. Бірақ, әрине, оның нәтижесі жайында ақпаратты ала алмадық.
1997 жылы АҚШ-тан келген зерттеушілер осы аймақты зерттеп бірнеше “тірі” бактерияларды тапқанын естігенбіз. АҚШ зерттеушілері әлі де бұл аймақта қауіпті дерт ошағын зерттеу үстінде. Қазіргі дүние жүзілік ғылыми-техникалық прогрес пен адам әрекеті табиғаттағы тепе-теңдікті бұзып, болашақ ұрпақтың алдына ғаламдық экологиялық проблемаларды тудыруда. Табиғаттың байлығын қажжеттілігімізге жүйелі жаратудың орнына, кейінгі жылдары оған жаппай үлкен қауіп тудыратын, ядролық, экологиялық, биологиялық қарулардың сыналуы, ормандардың аталуы, аң мен құстардың есепсіз жойылуы, адамның ақыл-ойын аздыратын арақ пен есерткінің таралуы осы экологиялық апаттың көзі болып табылады. Биологиялық құралдардың түрлері және негізгі қасиеттері.

БҚ-дың зақымдаушы әрекетінің негізін биологиялық құралдар құрайды.

Оларға жататындар:

Патогендік микроорганизмдержұқпалы ауруларды қоздырушылар – көлемі өте кішкентай, түсі, дәмі, йісі жоқ, сондықтан адамның сезу мүшесі арқылы анықталмайды. Көлемі, құрылысы және биологиялық қасиеттеріне байланысты олар вирустардан басқа бактерия, риккетсия мен саңырауқұлақтар класына бөлінеді.

Бактериялар –формалары мен мөлшерлері әр түрлі дара шаршылы микроорганизмдер. Олардың мөлшері 0,5-тен 8-10мкм-ға дейін болуы мүмкін. Бактериялар дара көлденең бөліктермен тұқым береді, 28-30мин сайын екі дербес клетка шығарады. Тікелей күн сәулесі, дезинфекциялау және жоғары температура (+60град) әсерінен олар тез өліп қалады; төмен температураға төзімді, -25град-ты еркін көтереді. Кейбір бактерия түрлері қолайсыз жағдайларда тірі қалу үшін қорғаныш капсуламен жабылуға немесе сыртқы орта әсеріне жоғары тұрақтылығы бар ұрыққа айналуға қабілетті.

Риккетсиялар -көлемі үлкен емес 0,4 – 1мкм-ға дейінгі таяқша клеткалар, олар тек тірі тіндер клеткаларының ішінде ғана тұқым көбейтеді. Олар ұрық жасамайды, бірақ кебуге, мұздауға, жоғары температура әсеріне төзімді. Риккетсиялар адамның мынандай ауруларының: бөртпе сүзек, құзды таулар теңбіл безгегі, қу безгек және т.б. аурулардың себебі болып табылады.

Саңырауқұлақтар -дара немесе көп клеткалы өсімдіктен пайда болатын микроорганизмдер, олар бактериядан мейлінше күрделі құрылысы және тұқымын көбейту тәсілімен ерекшеленеді.

Вирустар - биологиялық агенттердің ең үлкен тобы. Вирустар натуралды шешек, тропикалық геморройлы безгек, аусыл, Рифт алқабының безгегі және басқа да аурулардың себебі болып табылады.

Жануарларды зақымдау үшінБҚ ретіндежануарлар мен адамдарға тең дәрежеде қауіпті аурулар: түйнеме, аусыл, Рифт алқабының безгегі және басқалар немесе жануарларды ғана зақымдайтын: ірі тұяқты мал обасы, шошқалар обасы және басқа эпизоотикалық ауру қоздырғыштары пайдалануы мүмкін.

Ауылшаруашылық дақылдарды зақымдау үшін бидайдың сызықтық сабақ таты, күріштің пирикуляриозасы, картоптың фитофторозасы және басқа мәдени өсімдіктердің бактериялық, вирустық және саңырауқұлақ ауру қоздырғыштары қолданылады.

58.Бактериологиялық қарудың тиімділігі неге байланысты,олардан қорғану жолдары. Адамзат дамуының тарихында өркениеттің жетекші күштері болып тарих және алға ұмтылу болып табылады. Ғылым жаңалықтары қоғам дамуының түрткісі болса, ал этикалық келтірулер ашылған жаңалықтарды жүзеге асыратын сілтемелер ретінде болып келген.Ғылымның арқасында адам өз иелігіне бу машинасын, ядролы реакторды, компьютер және пенициллинді алды. Қаруды сол ғалымдар, сол зертханаларда ашқан. Кез-келген ғылыми жетістіктер екілі технологиялар, жақсылық пен жамандықты көздеуші құралдар ретінді бағаланулары мүмкін. Солардың бірі адамдардың биологиялық қаруды ойлап тауып, оларды пайдалануын айтсақ болады.Биологиялық құралдардың түрлері және негізгі қасиеттері.БҚ-дың зақымдаушы әрекетінің негізін биологиялық құралдар құрайды. Оларға жататындар: Патогендік микроорганизмдержұқпалы ауруларды қоздырушылар – көлемі өте кішкентай, түсі, дәмі, йісі жоқ, сондықтан адамның сезу мүшесі арқылы анықталмайды. Көлемі, құрылысы және биологиялық қасиеттеріне байланысты олар вирустардан басқа бактерия, риккетсия мен саңырауқұлақтар класына бөлінеді.Бактериялар –формалары мен мөлшерлері әр түрлі дара шаршылы микроорганизмдер. Олардың мөлшері 0,5-тен 8-10мкм-ға дейін болуы мүмкін. Бактериялар дара көлденең бөліктермен тұқым береді, 28-30мин сайын екі дербес клетка шығарады. Тікелей күн сәулесі, дезинфекциялау және жоғары температура (+60град) әсерінен олар тез өліп қалады; төмен температураға төзімді, -25град-ты еркін көтереді. Кейбір бактерия түрлері қолайсыз жағдайларда тірі қалу үшін қорғаныш капсуламен жабылуға немесе сыртқы орта әсеріне жоғары тұрақтылығы бар ұрыққа айналуға қабілетті.Риккетсиялар -көлемі үлкен емес 0,4 – 1мкм-ға дейінгі таяқша клеткалар, олар тек тірі тіндер клеткаларының ішінде ғана тұқым көбейтеді. Олар ұрық жасамайды, бірақ кебуге, мұздауға, жоғары температура әсеріне төзімді. Риккетсиялар адамның мынандай ауруларының: бөртпе сүзек, құзды таулар теңбіл безгегі, қу безгек және т.б. аурулардың себебі болып табылады.Саңырауқұлақтар -дара немесе көп клеткалы өсімдіктен пайда болатын микроорганизмдер, олар бактериядан мейлінше күрделі құрылысы және тұқымын көбейту тәсілімен ерекшеленеді.Вирустар -биологиялықагенттердің ең үлкен тобы. Вирустар натуралды шешек, тропикалық геморройлы безгек, аусыл, Рифт алқабының безгегі және басқа да аурулардың себебі болып табылады. Жануарларды зақымдау үшінБҚ ретіндежануарлар мен адамдарға тең дәрежеде қауіпті аурулар: түйнеме, аусыл, Рифт алқабының безгегі және басқалар немесе жануарларды ғана зақымдайтын: ірі тұяқты мал обасы, шошқалар обасы және басқа эпизоотикалық ауру қоздырғыштары пайдалануы мүмкін.Ауылшаруашылық дақылдарды зақымдау үшінбидайдың сызықтық сабақ таты, күріштің пирикуляриозасы, картоптың фитофторозасы және басқа мәдени өсімдіктердің бактериялық, вирустық және саңырауқұлақ ауру қоздырғыштары қолданылады.Бактериологиялық (биологиялық) және уытты қарулар жасауға, өндiруге және оның қорларын шоғырландыруға тыйым салу және оларды жою жөнiндегi конвенцияны ратификациялау туралыҚазақстан Республикасының 2007 жылғы 7 мамырдағы N 245 ЗаңыҚазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2007 ж., N 8, 53-құжат; ҚР халықаралық шарттары бюллетенi, 2007 ж., N 3-4, 21-құжат; "Егемен Қазақстан" 2007 жылғы 9 мамыр N 121

59.бактериологиялық қаруды қолдану әдістері.Қарсыластардың бактериологиялық қаруды қолданғанын қандай белгілерден білуге болады. Биологиялық қару (БҚ) – биологиялық заттармен жарақталған, жеткізу құралдары бар арнайы оқ-дәрілер мен ұрыс аспаптары. Ол қарсыластың тірі күшін, жан-жануарларды, ауыл шаруашылығы дақылдарын зақымдауға, кей жағдайда қару-жарақты, әскери техника мен жабдықтау материалдарын бүлдіру үшін қолданылады.Биологиялық қаруды қолданып ұрыс әрекеттерін жүргізуді биологиялық соғыс дейді. Биологиялық қарудың зақымдау әрекеті бірнеше кезекте патогендік микробтар мен олардың улы өнімдерінің ауру тудырғыш қасиетін қолдануға негізделген. Адам (жануарлар) ағзасына аз түссе де, ауру тудырушы микробтар мен олардың улы өнімдері өте ауыр жұқпалы аурулар таратады; оны дер кезінде емдемесе өлім қаупін тудырады немесе зақымдалушыны ұзақ уақыт жарамсыз етеді.БҚ ретінде мыналардың пайдаланылуы мүмкін:Адамдарды зақымдау үшін:бактериялық ауруларды қоздырғыштар (оба, тулермия, сарып, күйдіргі, тырысқақ); вирустық ауруларды қоздырғыштар (шешек, қызба, венесуэлалық энцефоломиелит); риккетсиздарды қоздырғыштар (бөртпе, сүзек, таңбалы қызба, Қу-қызба);Жануарларды зақымдау үшін:аусылдың, ірі қара обасының, шошқа обасының, күйдіргінің, маңқаның, жалған құтырудың және басқа аурулардың қоздырғыштары;өсімдіктерді құрту үшін:астық тұқымдастар таты, картоп фитофторозы, солу қоздырғыштары, және т.б. химиялық заттар.БҚ-дың зақымдаушы әрекеті бірден көрінбейді, ол ағзаға түскен микробтар мен токсиндердің түрі мен санына, ағзаның күйіне байланысты. Инкубациялық кезең бірнеше сағаттан 14 күнге дейін созылады, мысалы, тулермияда 6 тәулікке, ал бөртпе сүзекте 14 тәулікке дейін болады. Осы кезең бойында жеке құрам ұрысқа қабілеттілігін сақтайды. Тарихи анықтама. Патогенді микробтарды зақымдау өте ертеде туған. Мысалы, 1741 жылы Мексика мен Перудегі басқыншылық науқанға қатысушы 27 мың ағылшын солдатының 20 мыңы сары безгектен өлді. 1802 жылы көтерілісті басу үшін Гайти аралына Напалеон жіберген генерал Леклерктің 30 мыңдай армиясы түгелге жуық қырылып қалды. Еуропадағы 1733 жылдан 1865 жылға дейінгі соғыстарда 8 миллиондай адам өлді, оның ішінде шайқаста 1,5 млн адам шейіт болса, 6,5 млн адам жұқпалы аурулардан өлген.Барлық құрлықтағы елдер экономикасына ауылшаруашылық малдары (эпизоотияда) мен ауыл шаруашылығы өсімдіктердің (эпифитотия) жаппай ауруы едәуір шығындар әкелді. Мысалы, 1950-1951жылдары Оңтүстік Африкадағы Рифт алқабында эпизоотиядан 100мыңнан астам бас қой мен ірі мүйізді қара шығын болып, адамдар арасында ірі көлемді індет тараған, ал әр түрлі дәнді–дақылдар мен картоптың аурулары мен таттың, түбірдің шіруі эпифитотиясынан АҚШ-тың өзінде 20 млн адамды асырауға жететін астық өнімі шығын болады.1925 жылдың 17 маусымында Женевада «Соғыста тұншықтырғыш, улағыш және сол сияқты басқа газдар мен бактериялогиялық заттарды қолдануға тыйым салу хаттамасына» қол қойылды.1940-1944 жылдары жапон армиясы қытай әскері мен бейбіт тұрғындарға қарсы БҚ-дың әр түрін 11 рет қолданды, нәтижесінде Қытай қалалары мен аудандарында індет тарап, мыңдаған адам госпитальға түсіп, 700-ге жуық адам бір ғана оба қоздырғышын қолданудан қаза болды.

60.Бактериологиялық қару ретінде қолданылатын аса қауіпті жұқпалы аурулар.Жұқпалы (инфекциялық) аурулар ерте заманда-ак олардың жаппай таралуы мен ауыр түрде өтуін сипат-тайтын өр түрлі атаулармен белгіш болды (індет, жаппай ауру өлемдік аурулар). Бұл аурулар ерекше "миазма" — ауаның улы булануымен байланыстырылады. Жұқпалы аурулар туралы ғылымның дамуында өр түрлі қоздырғыш микробтардың ашылуы үлкен рөл аткдрды. "Іп£есіо" деген латын сөзі "ластану" дегенді білдіреді. Жұкпалы аурулар адам ағзасына қоздырғыштың енуінен кейін пайда болады. Қоздырғыш-микробтар ауру адамнан сау адамға беріле алады. Белгілі бір жағдайларда ауру жаппай таралады (індет).Ауру туғызатын микробтар бактериялар, вирустар, спирохетар, саңырауқұлақтар болуы мүмкін.Ауру туғызатын микробтар, өдетте, сыртқы ортада тез өледі. Олардың өмір сүріп, көбейетін жері — адам немесе мал ағзасы, сондыктан адам жұқпалы көзі болып табылады. Зооноздардың көпшілігі табиғи-ошактық аурулар туғызады, яғни белгілі бір климаттык географиялык жағдайларда кездеседі, бұл жерде қоздырғыштарды табиғи сақтаушылары жабайы аңдар мен қоздырғыштардың ерекше тасымалдаушылары — жөндіктер мен кенелер өмір сүреді.Жүқпалы аурулардың қоздырғыштары жеке қожайы-ны есебінен паразиттік емір кешеді, белгілі бір уақытка дейін қажетті нөрсемен камтамасыз етіледі, осы уақыт біткеннен кейін қожайынды ауыстыру қажеттілігі туады. Бұл берілудщ тиісті механизмі көмегімен жүзеге асырылады. Бұл жүйелі пайда болып отыратын жөне өзара байланысты жұқпалы (инфекциялы) жағдайдың үздіксіз тізбегі, олклиникалық айқын немесе жасырын формада көрініп отьфады, бұл эпидетіялық процесс деп аталады. Эпидемия-льщ ошақ дегеніміз—инфекция көзінің езін қоршаған аумак шегінде нақты жагдайда жұкпалы бастауды беруге қабілетті орны.Эпидемиялык процестін пайда болуы жөне үздіксіз етуі үтттін үш фактордың өзара қимылы кажет: жұқпа қоздыр-ғышының көзі, жұкпаның берілу механизмі жөне қабыл-дағыш ағза. Жоғарыда айтқандай, ауру адам немесе жұқпалы (залалданған) жануар жүқпа көзі болса, тағы бір жұкпа кезі — тасушы (бацилло — "таратушы"). Кейбір аурулар кезінде (тырысқак, іш сүзеіі) ауру адамның айығуы ағзаның қоздырғыштан босауымен кабаттаса жүреді, яғни клиникалық тұрғыдан сау адам коздырғыштар бөлуі мүмкін, бұл "тасушы" деп аталады.Қоздырғыштың залалданған ағзадан сау ағзаға өтуі эволюциялық қалыптасқан өдіспен өтеді. Бұл — жуқпа қоздыргыштарыньщ берілу механизмі деп аталады. Ағзада коздырғыштың орналасуы мен жұкпаның берілу механизмі-не байланысты бар жүқпалы аурулар 4 топқа бөлінеді: ішек жұкпасы, тыныс алу жолдарыньщ жұкпасы, қан жұкпасы жөне сыртқы кабат жұқпасы.Ішек жүқпасына қоздырғыштардың ішекте орнығуы мен соған сөйкес олардың сыртқы ортаға, негізінен, нөжіспен бөлінуі төн. Бұл аурулардың қоздырғыштары сау адамдарға ауыз аркылы азық-түлікпен, ауыз сумен немесе лас қолдармен ағзаға түсуі нөтижесінде жұғады. Оларға — дифтерия, іш сүзек, тырысқак, ішек уытты жұқпалары жатады.Қан жұқпа тобына қоздырғыштары кан ағысына қансорғыш буынаяқтылардың (бүрге, маса) шағуы кезінде түсетін, сөйтіп, негізінен, қанда орнығатын қоздырғыштары бар аурулар жатады. Бұл ауруларға — бөртпе сүзек, безгек, оба жатады.Сырткы қабат (жамылғыш) жұкпалары—сау адамның шырышты қабыкшасы немесе керісінше ауру тудыратын қоздырғыштардың түсуі нөтижесінде жұғады. Қоздыр-ғыштардың берілу факторлары төсек жайма заттары, киім, ыдыс-аяқ, су, шырышпен, ірумен немесе кабыкпен ластану. Жара жұқпа жарақат нөтижесінде сыртқы жамылғыш қабат түтастығының бұзылуы төн. Сыртқы жамылғыш қабат жұкпасына — түйнеме, туляремия, саңырауқұлақтық аурулар жатады.Өте ауыр өтетін, өлім жағдайы көп кездесетін жөне жүғудың жоғары деңгейімен, яғни адамдар арасында тез тарау кабілеттілігімен (жоғары контагиозды) сипатталатын ауру аса қауіпті жуқпа деп аталады. Бұған: оба, тырысқақ, шешек жатады.Аурутуғызғыш микроағзаларды зақымдау кұралы ретінде колдану идеясы жұкпалы аурулардын үнемі көп адам өмірін киюы, ал соғыстармен кабаттаса жүретін әпидемиялардың өскерді орасан шығынға үшыратьш, кейде шайқас немесе тұтас компанияның қорытындысына ықпал жасауы нөтижесінде туды.Бактериологиялык қару дегеніміз — адамдарды, ауыл шаруашылық малдарын, азык-түлік корларын, жем-шөпті залалдауға арналған жөне жеткізудің техникалық кұралдарына орналасқан жұкпа көздері—кеміргіштер мен тасығыш-жөндіктер, ауру туғызатьш микробтар жөне олар бөлетін уыттар.

-------.Азық түліктерді,суды радиоактивті,улағыш және бактериологиялық заттардан қорғану жолдары. Улағыш заттарды қолдану төсілдері: аэрозольді, трансмиссивті, деворсионды. Метеорологиялық факторлар, халықтьщ қоныс аударуы, кеміргіштер, жөндіктер жөне басқа да жұкпа тасығыштардың таралуы салдарынан УЗ-дьщ жайылу жоддары күрт өзгеруі жөне жаңа аумақтарды басып алуы мүмкін. Зақым ошағының тұрақтылығы бактериологиялық құралдарды қолданудьщ биологиялық қасиеттеріне, жыл мезгіліне, метеорологиялық факторларға байланысты болып келеді. Ошак аумағы бактериологиялық рецептура, қолдану көлемі мен төсілдері, аныктау жылдамдығы, алдын алу, емдеу, дезинфекцияны уақтылы дер кезінде жүргізуге байланысты.Улағыш заттарды жіктеу1.Жүйке жансыздандыратын: Зарин, зоман,В-газдары,ВХ. 2. Тері іріңдікнемесе резорбтивтік әректті; Иприт ,күкіртті және азотты люиприт,3.Тұншықтырғыш әрекетті: Фосген,дифосген.4.Жалпы улағыш әрекетті. СО,хлорциан,синил қышқылы,лизерген қышқылы.5.Уақытша қатардан шығару:психологиялық және инккапостанттар(кереңдік,соқырлық,шок):Маскалин6.Тітіркендіргіш әрекетті: хлорпекрин,хлорацетофенон.Күшүті әсер ететін улы заттардан түзілген ошақтар сипаттамасыБірқатар шаруашылық обьектілерінде күшті әсер ететін улы заттарды өндіру, пайдалану, сақтау және тасу жүзеге асырылады.Бұл – химиялық мұнай өңдеу мекемелері және соларға еншілес басқа да салалар, сондай ақ тоңазытқыш қондырғылары, су құбырлары және тазарту құрылыстары бар , хлро, және т.б. пайдаланатын кәсіпорындар.Қарсыластың осындай обьектіге жасаған ядролық немесе қарапайым соққылары нәтижесінде табиғат апаттары немесе өндірістегі апаттар кезінде күшті әсер ететін улы заттардың төгілуі және онымен жергілікті жердің улануы, зақымдану мүмкінКӘУЗ – бұл белгілі бір мөлшерде адамдарға , жануарлар мен өсімдіктер әлеміне зақымдағыштық әсер ете алатын химиялық құрамалар.6 млн-нан астам химиялық құрамалар белгілі,оның ішінен бірнеше жүздеген КӘУЗ бізді қоршап тұр. КӘУЗ уыттығы жағынан төмендегіше жіктеледі:1 класты – өте қауіпті ;2 класты – жоғары қауіпті;3 класты – орташа қауіпті;4 класты – аз қауіпті.

61.Жыныс жолымен берілетін қауіпті ауруларды атаңыздар,олардың т.б.жұғу жолдарына мысал келтіріңіздер.Жыныстық аурулардың жер бетінде жиі кездесетін үш түрін бөліп жеке қарауға болады.Спид-жиырмасыншы ғасырдың о басы.Бұл дерт бүкіл жер бетін басып келеді.Сондықтан да осы аурудың алдын алу ,одан сақтану алғашқы және негізгі белгілері және оны емдеу тәсілдері сияқты мәселелер барша жұртты мазалап ойландыруда.Адамдардың қоршаған ортада сыртқы ортада есепсіз микроорганизмдер бар екені баршамызға белгілі.Бірақ біз ол аурулар мен аура бермейміз.Себебі біздің организмімізде микроптардың әсеріне қарсы тұра алатын қорғаныс жүйесі иммунитет бар.Организмнің иммунитеттік жауап қызметі нерв жүйесі және ішкі секреция бездері жүйелерінің басқаруы мен атқарылатын түрлі биохимиялық реакциялар арқылы орындалады.Микроптардың ауру қоздыруына қажетті бірден бір шарт адам организімінің әлсіреуі оның қорғансыз қалуы.Басқаша айтқанда организмге иммунитет жетіспеушілігі пайда болады.Дүниежүзілік Денсаулық сақтау министірлігі өкілетінің 1989ж 5қантардағы жер жүзінде 1986жылдың 31желтоқсанына дейін спид ауруы 142 елде тіркелгені айтылған. Спидті қоздыратын вирустың таралу жолдары.Зақымданған адам организіміде вирус қанның лимфоцитімен қан туйерлері пайда болатын органдарда өсіп өнеді.Сыртқы ортада ол ұрықпен немесе әйелдердің жыныс мүшелерін ылғалдандырып тұратын сұйықтармен бірге шығады.Жыныстық жақындасу кезінде әріптестердің жыныстық мүшелерінің шырышты сілекей қабығы жарақатқа немесе қанға ,сары суға спидпен зақымданған адамнан шыққан вирус түседі де әріптесіне ауруды жұқтырады.Спид ауруы тек екі жолмен : жыныстық қатынас және қан арқылы таралады. Мерез (сифлис)-оте ауыр адам организімінің кез келген органын бұзатын тұқым қуалау арқылы берілетін созылмалы ауру.Бұл аурудың әр түрлілігі және байқалуы танқаларлық.Мерез қоздырғышы-бұл микроп сыртқы түрімен 8-12оралымды спиральды еске түсіреді.Ол төменгі температураға ,ылғалға өте төзімді,бірақ дағдылы ортада қышқылда тез өледі.Қоздырғыш тек адамға ғана әсер етеді.Ол тері және жыныс органынын шырышты қабығы және ауру адам ,оның қолданған заттары арқылы жұғады.Ең жиі жұғатын жолы жыныстық қатынас арқылы.Мерез бен зардап шегетін екі қабат әйел міндетті түрде өз баласына жұқтырады,Балаға төрт ай толғанда бала мен ананың қан жүйесі біріккен сәттен ,ауру жұға береді.Аурудың алғашқы даму кезеңі 3,4аптаға созылады.Ал кейбір адамдарда бұл уақыт қысқа да ұзақ та болуы мүмкін.Сондықтан әртүрлі уақыт ауруды дәл анықтап айтуға өз қиындығын туғызады.Өзіне ауру жұқтырғанын білмеген адам басқалармен де жыныстық қатынасқа түсе беруі мүмкін.Сөйтіп ауру таратудын көзіне айналады.СОЗ (гонорея)-аурудың кең тараған жыныс ауруынын түрі.Бұл аурудың әлеуметтік мәні оның ауыр зардабы болады,тіпті бедеулікке әкеліп соғуы мумкін.Создың қоздырғышын гонококк микроп деп атайды.Ол негізінен несеп жолын жатыр мойнын ,тік ішекті,көздің дәнекер қабығын заұымдайды.Созды жыныстық қатынас емес,басқа жолдармен де ,соның ішінде жеке бастың заттары арқылы жұқтыра береді.Соз мұрагерлікпен берілмейді,дегенмен ауру әйел туған кезде баласына жұғуы мүмкін.

62.Жыныс жолымен берілетін аурулардан қорғану жолдары.СПИДадамзат алдында тұрған қиын да жаңа проблема.Сондықтан осы аурумен күресте барлық ғылыми күштерді жұмылдыру керек және халықаралық қатынастарды жүогізу керек.Бұл СПИД ке қарсы дәріні немесе вакцинаны жасаудың бірден бір жолы.СПИД адамзат өміріне өте ұатерлі ауру.СПИД тен қорғану үшін біріншіден ,әлеуметтік,мемлекеттік және халықаралық шаралар ұйымдастыру керек.Екіншіден,жеке адамды қорғауға бағытталған шаралар жүргізілуі тиіс.Ауру адамның сау адамға ауру тарату мүмкіншілігін тежеп,оған жол бермеу.Яғни,спид вирусымен зардап шегетін адамдардың жыныстыөқ қатынасқа түспеуіне тиым салу керек,сол сияқты қан құю арқылы аурудың сау адамға таралуына жол бермеу керек.Аурудың таралу жолдары мүмкіншілігін тежеудің не/се жоюды алдын алу жүйесін енгізу керек.Үшіншіден,әр адамның жұқпалы ауру қоздырғышқа қарсы тұра алатын қабілетін күшейтетін вакцина жасап,оны адамдарға егу керек.Сонымен,бүгінде спид ауруы жер шары халқының денсаулығына қауіп төндіріп және көптеген мемлекеттердің әлеуметтік дамуына зиянын тигізетін дүние жүзілік медициналық мәселелердің бірі.Мерезден тез құтылудың бірден бір жолы бірінші кезеңдегі белгілерімен тез емделіп шығу.Екінші шарты ауру толық қанды ем алуы керек.Ауру жазылғанша жыныстық қатынасқа түспкуі керек.Созбен әйелауырғанда жатырдың және несеп шығатын каналдың мойны қабынады.Ондай кезде жеңіл дәретке отырғанда өткір ауру басталады,бөліну көрінеді.Әйелдерге де ауру созылмалы түрге айналады.Соз ауруынан емдеуді тек врач қана жүргізуі керек. Жыныс жұқпалы ауруларынан сақтану,алдымен,әр адамның өзіне керек.Ал ауруды жұқтырған адам қоғамды қорғау мақсатында жұқпалы ауруларды өз қаржысына емдейді