ВИЧ инфекциясын қалай жұқтыруға болады.

«ВИЧ» дегеніміз - бүгінгі күні халықты әлемдік деңгейде алдаудың ең ірісі. Жалпы, бұл кітаптың беттерін парақтап отырсаң, «нашақорлар неге СПИД-пен ауырады?» деген сұраққа да жауап бар. Мысалы есірткі - иммундық клетка үшін қауіпті. Яғни жүйе вирустан емес, есірткіден зақымданады. СПИД проблемасына арналған ғылыми жұмыстармен 15 жылдан бері айналысып келе жатқан патологоанатом Владимир Агеев «ВИЧ инфекциясын жұқтырған» деген диагнозбен есепте тұрғандардың ішін жарып көргенде, олардың нашақорлар болғанын, негізінен гепатит пен туберкулезден қайтыс болғанын анықтаған. Бұлардан әлгі айтылған ВИЧ-тің ізі табылмаған, ал шынына келгенде кез келген вирус ағзада өз ізін қалдыруы керек еді. Оңтүстіктің ғана емес, республикамыздың барша жұртшылығын дүр сілкіндірген ВИЧ инфекциясы ауыздықталып келеді деп сеніммен айтуға болады. Бүгінде олардың ұзын саны 81-ге жеткенімен, өсуі тоқтады. СПИД-ке қарсы күрес орталығының бас дәрігері Наталья Бабинаның айтқанындай, 2006 жылдың 6 шіл­десінен бері осы дертті жұқтыруы мүмкін делінген 62276 адам ВИЧ инфекциясы тек­серуінен өткен. Оның 32006-сы жүкті аналар. Орталыққа қан өткізетін 238 донордың 231-і тексерілген. Ал 7-уіне облыстан тысқары және басқа республикаға қоныс аударғандықтан қолдары жетпепті.ВИЧ инфекциясының сауатты жұмыстардың арқасында тоқтам алғанын жақсылыққа балағанымызбен, іс бітті деп аяқты кеңге салып отыруға болмайды.Біріншісі — ықтимал және тәуекел факторларын анықтау. Екінші бағыт — ВИЧ инфекциясының облыстық емдеу мекемелеріне таралуына жол бермеу, үшіншісі — осы дертке шалдыққан балалар мен олардың ата-аналарына психоәлеуметтік реабилитациялық жәрдемді үздіксіз ұйымдастыру болмақ. Соңғысына ВИЧ инфек­циясын залалсыздандыру мен профилактикасына байланысты жоспарлы жұмыстарды аяғына жеткізу таңдалынды. Дәрігерлерге әлі де алаңдайтындай негіз бар. Бұрын ВИЧ инфекциясының таралу жолы есірткіге еліткендер мен жыныстық қатынасқа телініп келсе, енді қан құюдан да дертті болатыны байқалды.Халықаралық ұйымдар да жәрдемге қол созуда. Израильден келген делегацияда ВИЧ инфекциясымен күрестің білгірі саналатын доктор Ицках Леви оңтүстік дәрігерлерін өз клиника­ларында даярлықтан өтуге шақырды. Облыс әкімі Өмірзақ Шөкеев жақсы ұсынысты қабыл алып отыр. Сонымен қатар, инфекция зардабын тигізген балалардың алды осы мемлекетке емделуге баратын болды. Дертті балалардың басым көпшілігі өз үйінде дәрігерлердің тікелей бақылауымен антиретровирустық емін жалғастыруда. Біразы ауруханаларда стационарлық ем қабылдайды. 18 бүлдіршін Алатау санаторийінде демалып, емін әрі қарай алуда.Штаб отырысында облыстық ішкі саясат департаментінің директоры Бахадыр Нарымбетов ВИЧ/СПИД инфекциясына байланысты облыста ақпараттық түсіндіру жұмыстарының денсаулық сақтау және профилактика жүйесінде қалай жүріп жатқанын толық талдап берді. Ғылыми негізделген деректерден гөрі алыпқашпа әңгіме ауанымен кетіп, инфекция жұқтырған балалар мен олардың ата-анасын, қалың жұртты шошындырып жатқан баспасөз құралдарының шалағайлығы сыналды. Департамент өз кезегінде ВИЧ инфекциясының қажетті ем-домын алса, қауіпсіздігімен қатар жұрт қатарлы ұзақ өмір сүруге болатындығын дәлелдейтіндей мамандар материалына негізделінген сюжеттер мен мақалаларды теледидар мен газеттерде жақсы насихаттап жатыр.

64.ВИЧ инфекциясының адамға жұқпайтын жолдары. Қарап отырсақ, қазір жастарға қарағанда, ересек адамдар ВИЧ және СПИД атауларын синоним сөздер ретінде қабылдап, ол туралы түсініктері шатасып жатады. СПИД ол ВИЧ инфекциясының кезекті асқынған стадиясы ғана, ВИЧ СПИД-ке айналғанға дейін көп жылдар өтпек. Бұл жылдардың нақты мерзімі әрбір науқастың өз денсаулығын одан әрі қарай қалай күтуіне байланысты болмақ. Басқа сөзбен айтқанда, адамда өмір бойы ВИЧ инфекциясы болуы, бірақ СПИД-ке айналмауы да мүмкін. Қысқасы, иммунтапшылығы вирусы адамның қанындағы CD4 немесе Т клеткаларын зақымдайды. Бұл клеткалар ағзаны инфекциялардан қорғайтын иммундық жүйенің қалыпты қызмет етуінде ерекше маңызға ие. ВИЧ инфекциясы қанға түскеннен кейін көбейе келе жоғарыда аталған клеткаларды өлтіре бастамақ. Өз кезегінде иммундық жүйе “жоғалған” клеткаларды жылдам қалпына келтіріп отырғанмен жылдар өте келе CD4 клеткалары соншалықты азайып, ағза оны қалпына келтіріп үлгере алмай қалады. Осының салдарынан иммундық жүйе бұзылып, жайшылықта аса қауіпті емес инфекциялардың алдында адам ағзасы шарасыз болып қалмақ. Бұл инфекциялар (оның ішінде онкологиялық аурулар да кіреді) оппортунистер деп аталады, яғни “жағдайды пайдаланушылар”. ВИЧ-пен ауыратындарда оппортунистік инфекциялардың пайда болуы СПИД диагнозын қоюға негіз болмақ.

65.ВИЧ инфекциясын жұқтыратын сұйықтықтарды атаңыз. Қазақстанда ВИЧ/СПИД ауруының алдын алу жұмыстары 10 жылдан бері жүргізіліп келеді. Бірақ, осыған қарамас­тан, өкінішке қарай біздің елімізде де ВИЧ позитивті адамдардың саны жыл сайын ұлғайып бара жатыр. Осы уақытқа дейін халықтың арасында бұл ауру тек моральдық азғындаған адамдарда ғана болады деген түсінік қалыптасып келді. Оны жыныстық қызмет көрсетіп жан бағып жүрген қыз-келіншектеріміз жұқтырады, онымен осылардың қызметін пайдаланатындар немесе гомосексуалдар мен нашақорлар ауырады деген біржақты пікірде болды. Қазіргі кезде иммунтапшылығы дерті жағдайы түзу, орта жастан асқан отбасылы жандардан да табылып отыр. Адамның ағзасындағы төрт сұйықтықта болатын бұл вирус иненің ұшымен де, жыныстық қатынаспен де, қан арқылы да, ананың сүтімен де оңай жұғатынын Шымкент оқиғасы тағы да дәлелдеп кетті. Осы вирусты аяғын анықтап басып, адал жүрген адамға тіс дәрігері де, маникюр-педикюр шебері де өз кәсібін дұрыс атқармаса, абайсызда жұқтыруы мүмкін.

---------.Гепатит А және гепатит В,С жұқтыру жолдары.Вирустық гепатит жалпы уландыратын және негізінен бауырды зақымдайтын жұқпалы ауру.Вирустық гепатит термині екі негізгі нозологиялық жеке түрді А вирустыгепатиті(жұқпалы гепатит) В вирустық гепатитін ( сары су гепатиті) біріктіреді.А вирусы ішіһек жұқпалысы,дәрет шығару жолдары арқылы сырқат адамнан сау адамға өтеді.В вирусы аурулардан сау адамдарға қан құю кезінде ,жұқпалы ауру тараған кезде және жеткіліксіз зарарсыздандырылған ине мен аспаптарды пайдаланған хирургиялық емдеу кезінде беріледі. А вирусы гепатиті кезінде қоздырғыш қара тер арқылы бөлінеді.Вирустың нәжістегі шамалы көлеміинкубациялық мерзімнің аяғында және сары ауру таралатынмерзім бойында байқалады.бұл уақытта аурулар төңіректегі адамдар үшін өте қауіпті.Сары аурудың пайда болуымен нәжістегі вирусты байқау өте қиын.Қанда А гепатиті вирусын аурудың алғашқы белгісі пайда болғагға дейін 2-10 күн ішінде байқауға болады.В гепатитімен ауырғандарда вирус қанда жинақталады.Вирус сары суда аурудың клиникмлық белгілері пайда болғанға дейін(25-45күн) байқалады. А вирусты гепатиті сары ауру алдындағы мерзім кезеңінде аурулардың жартысы тұмауға ұқсас нұсқа түрінде өтеді,жиспепсикалық және астноветативтік нұсқалар сирек қолданылады.а гепатиті сары ауру тараған кезінде кілегейлік ұабыұтардың артынша терінің өзгеруі байқалады.сары аурудың қарқыны апта бойына өседі,дене температурасы қалыпты,әлсіздік,ұйқы басу т.б ьайқалады.в вирустық гепатиті кезінде сары ауру кезеңі әдеттегідей ұзақ,клиникалық белгілердің ашық және тұрақты көрінісімен сипатталады.Айығу мерзімі А гепатитінен гөрі ұзағырық. Вирустық гепатиттерВирусты гепатиттер (бауырдың қабыну) – бұл кең тараған және адам денсаулығына өте қауіпті инфекциялық топ, олардың өзара бір – бірінен сәл айырмашылығы бар, байқалмайды, түрлі вирустардан тарауы мүмкін, бірақ бәрінің де белгі бір – ол ең алдымен бауырдың зақымдалуы және қабынуына әкеп соғуы. Сондықтан да бауыр қабынуының түрлерін басқаша «сары ауру» деп атайды – бұл бауыр қабынуының кең тараған түрі болып топталады. «Сары ауру» эпидемиясы туралы біздің заманымызға дейін Гиппократ V ғасырда сипаттап жазып қалдырған, бірақ оның қоздырушысы туралы тек өткен ғасырдың ортасында ашылған болатын. Бауырдың қабыну вирусы жұқпалы аурулардың ішінде аса өзекті мәселе болып табылады. ДДҰ-ның мәліметі бойынша В гепатитімен науқастанғандардың саны 1 миллиардтан асатын болса, С гепатитімен дүние жүзінде млн. шамасы белгілі. Жыл сайын бауыр берішінен (циррозынан) млн. аса адам көз жұмады. Жағдайдың көкейтесті мәселелерінің бірі, ол науқас адамның еңбекке жарамды шағында, аурудың жас кезінде пайда болуы болып отыр, мемлекеттің экономикалық жағынан да зиян келуіне, қаражат және адам шығынына әкеліп соғатыны белгілі. С жіті гепатитімен ауырған науқастың ауруы созылмалы түрге ауысады. Науқас адамның бауыр беріші 3 жылдың ішінде өрбіп, соңында рак ауруына шалдығуына қатер төндіреді. Этиологиялық құрылымы, патогенезі, эпидемиологиясы, клиникасы бойынша және бұл аурулардың соңы өте ұқсас емес. қоздырғышы белгілі бауыр қабынуы ауруының дербес 6 түрін ажыратады.

66.Туберкулезбен ауырып қалғанын адам қандай симптомдар арқылы біледі. Туберкулезсозылмалы ауру.Ол әр түрлі органдарға жайылуы мүмкін.Оларда ұсақ будырмақтар,латынша туберкулдер апйда болады,аурудың туберкулез атауы осыдан шыққан.Туберкулез адамның ең көне ауруларына жатады.Туберкулез кезінде көбінесе тыныс органдары зақымдалады.Өкпе адам тыныс алатын ауаның үлкен көлемімен қатар ауру таратқыш микроорганизмдермен ұдайы байланысқа түседі.Жұтылған ауа жыпылықтағыш эпителиямен тұрақты қозғалыста болатынкірпіктік клеткалармен жабылған ауа жолдарында тазаланады.Адамда,жануарларда болатын жұқпалы ауру.Зақымданған адам мүшесінде уақ төмпешіктер пайда болады.Туберкулездің ашық түрімен ауыратынадам қақырықпен күніне 15-20 млн. Қоздырғыштар бөледі.Қоздырғыштар жөтелгенде екі метрге дейн қашықтыққа,түшкіргенде тоғыз метр қашықтыққа дейін ұшады.Туберкулездің өкпе,жілік және омыртқа,буын және сол сияқты түрлері болады.Туберкулезбен күрестің ең тиімді жолы алдын алу.Біріншіден,халықты жаппай флюорографиялық тексеруден өткізіп тұру.Екіншіден,бұрынғы туберкулезбен ауырған адамдарды тексеруден өткізіп,бақылауда ұстау. Ашық түрлі туберкулезде алғашқы және қорытынды зарарсыздандыруды жүргізеді.Алғашғы зарарсыздандыруды ұйымдастыратын да,бақылайтын да туберкулез диспансері.Аурудың киім кешегін жуатын жерге өткізбейді.Киімдерді,ойыншықтарды,кілемдерді,кітаптарды ыстық үтікпен үтікпен үтіктеп,шаңсорғышпен шаңын жинайды.Бөлмелерде күнде ылғалды жанау керек.Еденді жууға екі пайызды сабын,сода ерітіндісімен жуады.