Мұнай өндіруші және өңдеуші өнеркәсәп орындарының ағызынды сулары.

Ауыл шаруа – ғы суды ластаушы көздердің бірі. Ауыл шаруа – да қолданылатын улы химикаттар топырақтан шайылып, суға түседі. Мал шаруашылығында түзілген өлі органикалықь заттар топырақтан суға түсіп, олардың көп массасы улы әсері болмаса да су экожүйелеріне едәуір әсер етеді.

Органикалық заттары бар, ағызынды суларда, биогенді элементтер – әсіресе, азот пен фосфор көп болады, олардың әсерінен суда фитопланктон жаппай көбейіп, төменгі сатыдағы су өсімдіктерінің қарқынды дамуына әсер етеді. Бұл организмдер өсіп, дамып, өліп, нәтижесінде судағы органикалық заттардың массасы артады.

Аэробты оргнизмдердің оттекпен тыныс алуы нәтижесінде тез арада оттектің жетіспеушілігі туындайды. Сондықтан су тіршілікке жарамсыз болып, онда анаэробты процуестер басым болады. Бқл процес суда табиғи не антропогендік факторлар әсерінен биогенді элементтердің жинақталуы нәтижесінде су объектілерінің биологиялық өнімділігінің артуы.

Атмосфераның ластануына қарағанда, сулардың ластану көбірек қауіп туғызатын себептерін төмендегіше деуге болады.

ü Сулы ортада өздігінен тазару, ауаға қарағанда әлдеқайда жай жүреді.

ü Судың ластану көздері өте көп;

ü Сулы ортада жүретін табиғи процестер ластаушылар әсеріне сезімтал және олар атмосферада жүретін процестерге қарағанда, жер бетіндегі тіршілік үшін аса маңызды болып табылады.

Гидросфераның ластану көздері;өндірістік өнеркәсіп,коммуналдық шаруащылық,ауыл шаруа.ғы,мал шаруаш.ғы т.б.Гидросфераның ластану түрлері;физикалық-судың мөлдірлігі бұзылады,температурасы өзгереді.Химиялық-хим.қ заттардың болуы мен сипатталады,ең көп болады;пестицидтер,тыңайтқыштар,ауыр металдар,диоксидтер т.б.Биологиялық-заттар ең көп шығады,олар суды ашытады да судың құрамында зиянды микроағзалар пайда болады.

Гидросфераның ластану көздері:

1. өндірістік өнеркәсіп;

2. коммуналдық шаруашылық;

3. ауыл шаруашылығы, мал шаруашылығы т.б;

l Гидросфераның ластану түрлері:

1. физикалық – судың мөлдірлігі бұзылады, температурасы өзгереді.

2. химиялық – химиялық заттардың болуы мен сипатталады, ең көп болатыны: пестициттер,тыңайтқыштар, ауыр металдар, диоксиндер т.б.

3. биологиялық – биологиялық заттар көп шығады, олар суды ашытады да судың құрамында зиянды микро ағзалар пайда болады.

10.Адамның шаруашылық қызметі гидросферада қандай өзгерістер туғызады.

Гидросфера – біздің планетамыздың аса маңызды құрам бөліктерінің бірі.Гидросфераға күн энергиясы мен гравитациялық күштер әсерінен қозғалысқа түсетін және бір күйден екінші күйге өте алатын барлық су түрлері жатады.

Гидросфера жердің басқа элементтері- атмосфера және литосферамен тығыз байланысты. Жердегі су үнемі қозғалыста болады. Табиғаттағы су айналымы гидросфераның барлық бөліктерін бір – бірімен байланыс-тырып, біртұтас жабық жүйе:мұхит – атмосфера – құрлықты түзеді.

Ол гидросфераның түрлі бөліктерінің әртектілігіне байланысты өзгеретін су алмасу процесінің белсенділігін қамтамасыз етеді.

Жер планетасындағы судың жалпы мөлшері 1386 млн.км³. Бұл судың 96,5 % әлемдік мұхитқа тиесілі.

Қазіргі кезде адамзат қоғамында 1 жылда тұщы судың 3000 км³ шамасындайы жұмсалады. Суды ең көп пайдаланатын ауыл шаруашылығы.

Ауыл шаруа – да пайдаланылған судың 4\3 бөлігі қайтарылмайды. Мысалы, 1тн бидай өсіру үшін барлық вегетациялық кезеңінде 1500 тн, 1 тн күрішке 7000 тн, мақтаға 10 мың тн су жұмсалады.

Өнеркәсіпте 1 тн өнім алу үшін болат, шойын – 15 – 20 м³ , кальциленген сода - 10, күкірт қышқылы 25 – 80, азот қышқылы 80 – 180, синтетикалық жібек 300 – 400, синтетикалық талшық 500, мыс 500, пластмасса 500 – 1000 м³ су жұмсайды. Қуаты 300 мың квт. – сағат жылу электр станциясын жылына 300км³ су қажет.

\Соңғы жылдары өзен, көл, теңіз бен мұхит суларының ластануы қатты байқалуды. Табиғи суларды ластаушы негізгі көзге мыналар жатады:

6. өндіріс орындарынан шыққан полютанттар бар ағызынды сулар;

7. фекаллилер, детергенттер, микроорганизмдер бар тұрмыстық сулардан құралған ағызынды сулар;

8. улы химикаттар мен минералдық тыңайтқыштармен ластанған ауыл шаруашылық ағызынды сулары;

9. атмосферадағы ластаушы заттар, газдар мен қатты заттар;