Такелаж жұмыстары

Жүк көтеру және көлiк құрылымдары

Жұмысшы еңбек жеңiлдетедiғана емес, оның өнiмдiлiгiн жоғарылатады да көтергiш операциялардың механикаландыруы. 18 кг астам құрастырудың жанында массаның бөлшек және жиынтық бiрлiктерi, көмегiмен көтергiш қалай пра айыр болғанын орын алмастырып орнатуы керек - құралдардың тiгiншiлерiнiң көлiгi. Құрастырушысы цехтар қазiргi көтергiш-көлiк қол және сыйымды құрастырушы жұмыстардың кiшiрейтуiн мақсаты бар жабдықпен жабдықталуы керек.

Көтергiш - көлiк жабдықтың қолдануымен iрi бөлшектердi белгiге және құрастырудың жанында жүктердi көтеру, түсiру және орын ауыстыру такелаж жұмыстары деп атайды. Құрастырушы цехтардағы олардың орындауы үшiн такелаж жабдықтарын қолданады - көпiр крандар, кран-арқалық, тельферлер, бұрма крандар, жүк көтергiш, лебедки, домкраттар, арқандар, шынжыр тағы басқалар. Арқандар жүк көтеру құрылымдарда өте кең қолдану тарту органдар ретiнде табады. Болат арқандар басқа материалдардан арқанға қарағанда жиiрек қолданады. Кендiрден iстелген, арқандар жасанды тал жiптен оның жүк көтеру құрылымның iлмегiне жүктi орап байлау және бекiткiш үшiн тек қана қолдануға жасалған мақта-матасы, үлкен жылдамдықпен жүктерiн көтерiлуге мүмкiндiк беретiн болат арқандар 0,2...3 мм нiң диаметрiн құрыштан жасалған сымды өте берiктiк ие болатын жоғары көмiртектi даярлайды. Жүк көтеру құрылымдарда екi есе шығын свивканың арқандарын қолданады. Сым 1 бұрымда 2 есiседi, бұрым (113 сурет) болаттан жасалған өзектерге 3, орайды.

1 - сым; 2 - бұрым; 3 -болаттан жасалған өзек

113 сурет. Болаттан жасалған сым арқанының қимасы

Арқанның бұрымдарында сымды бiржақты бұрымдығының жанында жүктемелермен тарқатады, арқан екi тармақтарында кемiнде немен жүгiн iлiп қоюға салдарынан керек болады. Бұл қажеттiлiктерге арқанның 1 (114,а сурет) сынабекiтпе арқылы 2 бұрыммен немесе (114, ә сурет) бұрандалы қысқышымен 3 еркiн арқан ұштары ұстастырылар жүк асып қоятын арқандарынан даярлауға алып келедi ұстастырылар анықтайды.

1 - арқан; 2 - сынабекiтпе; 3-бұрандалы қысқыш; d_K - арқанның диаметрi

114 сурет -(а ) I және бұрандалы қысқыштармен (ә ) бұрым бекiтiлген аяқтары бар арқан жүк асып қоятын арқандар

Госгортехнадзорының талаптарымен сәйкес таңдаулы арқанның ұзақ уақытқа жарамдылығының қамтамасыз етулерi үшiн блоктiң минималды мүмкiн диаметрi, айналманың шектейтiн кернеулерiн шарттан сүйене анықтайды

D₆ ≥ Кd_к,

Мұндағы, D₆ - блоктiң диаметрi; - жүк көтеру құрылымның түрi және оның жұмысының тәртiбiне байланысты таңдайтын берiктiктiң қор коэффициентi; d_K - арқанның диаметрi. қол ерiксiз келтiруi бар жүк көтеру құрылымдарындағы арқанының пайдалану жанында К = 4,5 ; машина - 5...6. Полиспаст қолданылатын арқандар және шал көзбе-көз арқандары үшiн К= 6. Жүк көтеру тетiктерiндегi шынжырлары жасауы үшiн жүк таситын сапада жүк асып қоятын қолданады. Өте кең қолдану тиiстi шынжырлы жүк таситын пластинкалы, МЕСТ 191-82 бойынша (115, а сурет), және дөңгелек звенолы дәнекерленген МЕСТ 7070-75 бойынша (115, ә сурет) қолдануды табады.

а - тілімді; ә -дөңгелек звенолы; t - шынжырдың адымы; L - тілімшенің ұзындығы; В- тілімшенің ені; d - шынжырдың калибры

115 сурет. Жүк таситын шынжырлар

Жүк көтеретiндерге байланысты әр түрлi өлшемдердiң шынжырларын даярлайды. Негiзгi параметрлер, пластинкалы шынжырдың анықтайтын жүк көтеретiндерi, құрайтын оның ( L ұзындығы және ені) тілімшелердің өлшемi және t шынжырының адымдары болып табылады. Дөңгелек звенолы дәнекерленген шынжырдың жүк көтеретiнi d оның калибры, еннен тәуелдi болады және t шағасы. Жүк қармағыш құрылымдар жүк көтеру тетiктiң тарту органдарымен басқа орынға ауыстырылатын жүктi Қосуларды қамтамасыз етедi. Оған (116 сурет) даналанатын жүктердiң басып алуы үшiн iлмектер, электромагниттер, сонымен бiрге арнайы құрал-саймандар жатады.

а, ә - әмбебап қысқыштар; б,в - арнайы қысқыштар; г - рым-бұрандама; д,е - жүк таситын қадалықтар; ж - дөңгелек бөлшектер үшiн қысқыш басып алу

116 сурет. Даналанатын жүктер үшiн басып алулар

Жүкті басып алу құрылымның конструкциясы көтерiлетiн жүктi формадан тәуелдi болады. Қалыңтырлы материал және профилдi илемдеуге берудi көтеру үшiн әр түрлi қысқыштар (117 а, ә сурет) әмбебап және арнайы (117 б, в сурет,) қолданады. Iрi бөлшектердi көтеру үйреншiктi рым-бұрандамалар көмегiмен жүзеге асырады рым-бұрандамалар (117, г сурет) және жүк таситын қадалықтарды (117 д, е сурет), ал цилиндрлiк форманың бөлшектерi - (117, ж сурет) басып алулары қысқыштары арқылы. Егер жүк таситын iлмектердi жүк басып алу құрылым ретiнде қолданса, онда оларға жүктердi жүк асып қоятын арқан арқылы iлiп қояды. Жүк асып қоятын арқандар (117, а, в сурет,) арқандар немесе калибрлелмеген (117, г сурет) шынжырлардың кесiндiлерiнен даярлайды. Шынжырларынан жүк асып қоятын арқандары салыстырғанда жасалғаны арқандармен маңызды кемшiлiктерi болады: олар, ауырырақ, қымбаттау және тез ескiредi.

а -қарапайым; ә- екі тұзағты; б- шынжырдан ілгектермен; в- әмбебапты; г- арқанның диаметрі; l, l₁ – полиспастаның қосу ұзындығы

119 сурет. Стропалар

Жүктi iлу үшiн өте кең тарату (117, г сурет) УСК түрдiң әмбебапты жүк асып қоятын арқандарын жүредi. Жүк асып қоятын арқандар жүктi көтеруде әр түрлi әдiстермен iлмекке жүктi iлiп қоюды әдiске байланысты байлайды - арқан бiр, екi немесе төрт тармақтарында.

Жүктердi iлу, жүкті басып алу механизмдері

Жинақшының жұмыс орынында жиi өте айнымалы ұшып шығумен және (118 сурет) қол ерiксiз келтiруiмен қабырға бұрма крандарын қолданады. J кранның арбасы 2 шынжырлы доңғалағымен қозғалыста тура келетiн арқан арқылы 4 орын ауыстырады. Жүк 1 жүқшығырымен көтерiледi. Белгi жұмыс iстегенде, жанында құрастырушы домкраттар 1 м оларларды қолданатын артық емес биiктiкке әр түрлi жүктердi көтеру үшiн қолданылатын ең оңай көтергiш тетiктердiң топтарына жатады.

1 - жүқшығыр; 2 - шынжырлы доңғалақ; 3 - арбашық; 4 - арқан

118 сурет. Бұрылысты консольды қабырға краны ұшып

шығумен және қолды жетекпен

Домкраттар әрекет ету қағидаты және конструктивтiк орындау бойынша бұрандалы, рейкалы және гидравликалыққа ұсақтайды. Жүк көтергiштер және тельферлер тығыздық-тармен айырмашылығы болады және 0,25 тен 10 т дейін массаның жүктердiң 25 моларына дейiн биiктiгiне көтеру үшiн арналған.

Қол ерiксiз келтiруiмен (119, а сурет) жүк көтергiштерi жалбақталған червяк бола алады. Олар үшiн тарту орган ретiнде пластинкалы шынжырды 8 қолданады, тетiктiң тығыздығының қамтамасыз етуi үшiн - зубьелердi 2 аз санмен жұлдызшаға. Жүк көтергiштер 1 жүк тiрейтiн түрдiң құрттың бiлiктi күшiнен 7 артта жүрушi дисктi тежегiшiмен жабдықтаған.

Бұрамдық және бұрамдықты доңғалағының 4 айналуы айдаушы шынжырмен 5 шынжырлы доңғалақ арқылы iске асады. Iлмек арқылы 3 жұмыс орынындағы жүк көтергiштердi iлiп қояды. (119, ә сурет) электр жетгімен келтiруi бар тельфер 14, редуктор және беттi электр қозғағышының жүк таситын арқан барабанынан 11 тұрар едi. Тельфердiң жүк көтеретiнi.

Жылжымалы тельферлер 5 өйткенiнi әдетте аспайды 12 жеке жағалауға таяу жер қозғаушымен механикаланған арбаларға бекiтедi. Арба бойлай бiр рельстi жолды 13 жылыса алады. Тельфердiң жұмысымен басқару пульттен 10 корпусқа солқылдақ кабелдерiнде iлiп қойған 9 жүзеге асырады.

1 - тежеуіш; 2 - жұлдызша; 3 - iлмек; 4 - бұрамдық доңғалақ; 5 - шынжырлы доңғалақ; 5- жетекші шынжыр; 7 -бұрамдық; 8- тілімшекті шынжыр; 9 - басқару пультi; 10- иілгішті кабел; 11 - электрқозғалтқыш; 12 - арба; 13- дарарельстi жол; 14 - арқанды атанақ

119 сурет. Таль (а) және тельфер (ә)

Қол жүк көтергiшiн көлденең басқарудағы жүктiң орын ауыстырулары керек болса 7 рельс бойынша оларды орын алмастыратын (120-шi сурет) айдаушы арбада (119 сурет) 3 траверске iлмекке iлiп қояды.

Арба доңғалақтармен 3, өстерге орнатылған 4 жабдықтаған. Өстер бұрамасұқпамен 6 жымқырылған бүйiрлеу жапсырмаларда 5 бекiткен.

1- жетекші доңғалақ; 2 - шынжыр; 3 - доңғалақ; 4 - өстер; 5-бүйiрлеу жапсырмалар; 6 - бұрамасұқпа; 7 - траверса

120 сурет. Орын ауыстыруды қолды механизімен дарарельстi арба

Шығыршық және жұлдызшалар тарту органның қозғалысының бұруы үшiн қолданады. Блок кейде тарту органға бiлiктен бұрау моментiнiң берiлуi үшiн керiсiнше қызмет көрсете алады. Ойыстардың блогiндегi профиль арқан ойысқа тығыздап жатқызылатындай етiп орындайды. Полиспастар (121 а, ә сурет) - солқылдақ тарту органдар және блок-лерден құрылымы жүктi орын ауыстыру үшiн қызмет көрсетер едi. Олар дербес жүк көтеру құрылымдар сапада қолдануға немесе жүк көтеру тетiк құрамына кiре алады.

а - шығыршықтармен, орналасқан бір қатарда; ә - шығыршықтармен , жалпы көлденең осьтерде орналасқан; 1, 2- жылжымайтын және жылжымалы шығыршықтар; 3- иілгішті тарту орган; G - жүктiң массасы; F - қоса тiркелетiн күш; i_п - полиспасттың еселiлiгi

121 сурет. Полиспасттар

Полиспаст құрастырылған (арқан немесе шынжыр) иілгішті тарту органдармен 3 айналатын жылжымайтын 1 және жылжымалы 2 шығыршықтардан тұрады. Жүк iлмек аспалы деп атайтын төменгi жылжымалы iлмегiне бекiтедi.

Полиспасттың негiзгi мiнездемесi - жүк iлiп қойған ветвей саны бойынша жадағай атанақтың қолдануында анықтаған i _п еселiлiк. Полиспаст ұтыс үшiн арқасында қолданады:

F - қоса тiркелетiн күш; GT - жүктiң массасы; Gn - полиспасттың массасы; i п - полиспасттың еселiлiгi; - полиспасттың ПӘКi. Жүк көтеру машиналардың периодты сынауларын мерзiм- жүктi көтеру үшiн қол және электр жүк көтергiштерi, жүқшығырлардың электр арбаларының рельс жолдары бойынша орын ауыстыратын крандары - үш жылда бiр рет бекiтiледi; адамдардың көтеруi үшiн Лебедки егделердi бiр рет тарттырады.

Егде жүк көтеру машиналардың толық куәләндiруiнен басқа сиректеу емес бiр рет сынаудың жанында жүргiзiлмейтiн жартылай техникалық куәләндiруге душар болуы керек.

Кезектен тыс толық техникалық куәләндiру жаңа жұмыс орынына жүк көтеру құрылымның қоюынан кейiн өндiрiп алуы керек. Техникалық куәләндiрудi мақсат - түзу орнатылу керек, жүк көтеру құрылым және қауiпсiз жұмысты оны қамтамасыз етедi.

(жүк асып қоятын арқандар, шынжыр, қысқыш басып алулар және тағы басқалар) жиналмалы жүк қармағыш құрал-саймандар 1,25 ретiндегi олардың номиналды жүк көтеретiн артық жүктемесi тексеруге және сынауға душар болуы керек. Жиналмалы құрал-саймандар пайдаланулар процессте периодты тексеруге душар болуы керек, айға сиректеу емес бiр рет емес, жүк асып қоятын арқандар - әрбiр 10 күн.

Жүктердi орын ауыстыру және бiр жағынан жiберу

Заводтағы көлiктiң түрлерi тiптi түрлi. Бөлшектердi бiр жағынан жiберу үшiн тетiктер қолдану не бiр құрастырушы өндiрiстiң түрi, даярлалатын бұйымдардың сипаты, олардың массасы және габариттi өлшемдерден тәуелдi болады.

Қолда бұйымдардың партияларында кең номенклатурамен және ептеген сан сипаттайтын жеке және майда сериялы өндiрiс шарттарындағы периодты әсердiң көбiнесе әмбебап көлiк құралдарын қолданады, жағдайлардың көпшiлiгiнде - (қалай қол, сол сияқты электр ерiксiз келтiрумен) әр түрлi арбалар. Бөлшектердi бiр жағынан жiберулер үшiн үлкен сериялы және жаппай өндiрiс шарттардағысы әр түрлi түрлердiң конвейерлерi қызмет көрсетедi. Роликтi конвейерлер жұмыс орындары бойлай орналастырылатын ұзын роликтi үстелдердiң түрiнде немесе жұмыс орын қойылған жеке секциялардың түрлерiнде даярлайды. Роликтi конвейерлер керек болса бiрнеше бағыттардағы бөлшектерiн орын алмастыруға мүмкiндiк берген тарамдану иемдене алады. Ортақ құрастыруды сызықтың жұмыс орындарына бөлшектерiн жеткiзулер үшiн жерде тұратын арба тiк тұйықталған конвейерлердi қолданады.

Аспалы шынжырлы конвейерлер жүк үшiн салпыншақ жүк көтергiш күймелерi бар шынжырдың түрiндегi тұйықталған тарту құрылымдары болады. Күймелер ғимараттың қатты бағдарлаушы, iлiнген қабырғаларға, фермаларға немесе бағаналары бойынша орын ауыстырады. Мысалы, құрастырушы цехтардағы бөлшектерiн бiр жағынан жiберулер үшiн конвейерлердiң тағы басқа түрлерi лента сияқты, пластинкалы қолданады.