Олданылған әдебиеттер тізімі....

1. Исмаев Д. К. Маркетинг иностранного туризма в РФ. Teopия и практика деятельности турфирм. Учебное пособие. – М.: ВШТГ, НОУ "Луч", 1998;

2. Исмаев Д.К Маркетинг гостиничных услугв России.- Учебн.пособие. - М.: ВШТГ, НОУ "Луч", 1999;

3. Исмаев Д.К Основы стратегии и планирования маркетинг иностранном туризме: учебное пособие. - М.: ТОО "Луч", 1994-423с.

4. Дурович А.Л., Копанев А.С. Маркетинг в туризме. Учебное пособие (Под общей ред. З.М. Горбылевой ). - Минск: Экономпресс, 1998-463с.

5. Абрамова Г.Л. Маркетинг: вопросы и ответы.- М.: Агропромиздат, 1991-118с. 6. Абчук В.А. Азбука маркетинга. - СПб.: 1998-336с.

7. Власова В.М, и другие. Основы предпринимательской деятельности: маркетинг. Учебное пособие. - М.: ФиС., 1999-225с.

Арнаулы нарық – бұл маркетинг қызмет бағытталған туристік және қонақ үй кәсіпорнына айтарлықтай лайықты және тиімді сегменттер тобы.

Арнаулы нарықтың анықтамасы өзімен бірге нарықтағы әрбір сегменттің иартымдылық бағасын ұсынады және бір немесе бірнеше сегменттерді анықтау арқылы осыларға өзі өнімдерімен шығу.

Арнаулы нарықты, таңдауда ерекше мән беру крек, себебі, кәсіпорынынң келсі барлық тиімділік іс-әрекет осыған байланысты.

Напрықтың арнаулы сегменті анықтамасы өзіне келесі этаптарды кіргізеді.

1) Нарық сегменті мүмкіндігінің анықтамасы.

2) Сегменттің маңыздылық және мүмкіндігінің бағасы.

3) Нарық сегментін игеру мүмкіндігінің талдауы.

Нарық сегментінің мүмкіндігіоның мөлшерлік көрсеткіштерімен сиаптталады, мысалы сыйымдылық бастапқыда, сегмент айтарлықтай сыйымды болуы қажет, себебі, нарықтағы жұмысқа және енгізуге байланысты шығындарды жабуға оның алдағы уақытта өсуіне ұстанымдары болуы қажет.

Туристік кәсіпорынның нарық сегменттегі мүмкінділік бағасы, үшін сол немесе басқа нарық сегментіне өз тауарын енгізу және жылжытуды бастауға принциптік мүмкіндік бар ма, ал бұған қандай да болсын кедергілер болады ма деген ақпарат алуымыз крек.

Сегменттің маңыздылық бағасы қаншалықты шын мәнінде сол немесе басқа, тұтынушылар тобын нарық сегменті ретінде қарастыруға болады, қаншалықты ол негізгі біріктіретін белгілерімен тұрақты деген сұрақты анықтауы қажет. Анықтау қажет: сегменттің сұранысы ұсынылған турөніммен қатынаста тұрақты ма?

Нарық сегментін игру мүмкінділігінің талдауы былай шамалайды:

- тәуеклдік бағасы

- басты бәсекелестердің ұстанымын әшкерлеу

- жаңа фирманың пайда болуына бәсекелестрден мүмкін болатын реакцияны анықтау.

- мүмкін болатын сатылу және пайда көлемін болжамдау.

Өткізілген іс-шараның негізінде қорытынды шешім шығарылады. Бұл шешім бойынша арнаулы нарық ретінде сол немесе басқа сегментін таңдайды.

Арнаулы нарық сегментінің тиімді мөлшерін іздеуде 2 әдісті қолданады шоғырланған (құмырсқа әдісі) және дисперциялық (шегіртке әдісі).

Шоғырланған әдіс бірізді іздеу жұмысын шамалайды және де айтарлықтай уақыт көлемін талап етеді. Алайда, шығыны көп емес. Оны барлық мүмкін болатын сегменттерді бірізді зерттеу отырып әрдайым қолдануға болады, яғни оларды салыстыру және талдау арқылы. Соңғы, қортындыда мұндай қадам қонақ үй кәсіпорынның маркетингтік қызметіне барлық зерттелген синменттер туралы көрінісі береді және айтарлықтай жемістісін бөліп береді.

Дисперциялық әдіс – бұл динамикалық іздеу әдісі нарық сегментінің максимальді санын алуды болжамдайды, сол себепті аса пайдалысына тоқтауды ұйғарады. Мұндай нәтижені неғұрлым тез алуға есептелгендіктен мұны жылдам - әдіс деп бағалауымызға болады. Туристік және қонақ үй кәсіпорынның жұмысының іс-тәжиірьбесінде бастапқыда оны «жоғарғы маусымды» қолдануға болады, мұның әсерінен номерлік қорджың максимельді жүктеуін алуға және айтарлықтай жоғарғы кіріс алу үшін. Өткізілген іс-шараның негізінде арнаулы өткізілген ретінде сошл немес басқа сегментті таңдау шешімі шығарылады.

Ресейдің курортының қаласы Сочиді мысалға ала отырып арнаулы нарықты қалыптастыру қадамын талқылаймыз. Үлкен Сочидің аймақтық туристік ауданы сәл алдын рекреондтардың топтық ағындарына қызмет көрсетуге және орта статисттикалық тұтынушылардың қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған туристік рекреациялыққызметке деген сұраныс ұсынатын асып кеткендіктен, туристік және курортты индустрия кәіпорны оны қанағаттандыратын жағдай да емес еді, сол себепті, айтарлықтай шарада демалушыларымен толтырып іске асырылды, яғни ұйымдастырылған демалысты пайдалану мүмкіндіктері жоқтарға.

Қазір біз рекреациялық қысқартылуын көлемінің қысқартылуын айтарлықтай яғни, кіріске байланысты халықтың тобы бойынша оның терең бөлшектенуімен бір уақытта терең болғандығын. Мұндай байланыста оның зерттемесі өзекті болуда, мұндағы әшекерленген көрініс аймақтыңтуристік және қонақ үй кәсіпорнына нарықтың маңызды сегментін бөлуге және оларды иемдену стратегиясын жасауға мүмкіндік береді. Нарық жағдайында мүмкіндіг мол тұтынуышы демалыс мерзімін, қызмет жиынын және де басқа да факторларды таңдау да тәуелсіз болады. Қазіргі заманғы тұтынуышының артық көруіндегі шкаласы ауысады, емделудегі және демалудағы әдеттегі ұсыныс енді сұранысқа сай келмейді рекреациядағы қажеттілік айтарлықтай жекешеленеді экологиялық спорттық танымдық және қызық оқиғалы тұлғаларға деген сұраныс арта түседі, ал бұл туристік және қонақ үй өнімін қалыптастырудың жаңа қадамын талап етеді.

Қазіргі таңда көптеген санатория және қонақ үй кәісорындары бұл клеңсіздікті сезінуі және бір жағынан өз қызметтерін дербестеу арқылы екінші жағынан, курорттық өнімді жіктеу арқылы шешімін табуға тырысады. Сонымен қатар, өз қызметін тек бір немесе екі сегментке ғана қалыптастыру дұрыс еместігі белгілі іспетті туризм және рекрацияға нарық жағдайында кәсіпкерлік тәуекелділікке тән. Сол уақытта өз іс-әрекетін жүйесіз құруға болмайды яғни, арнаулы сегментті бөлмей, нарықтың жаңа сегментін бөлмей, нарықтың жаңа сегментін иемдену бағдарламасын атласыртырмай жатыр.

Бұл жағдайға сәйкес туристік индустрия кәсіпорны нарықтық арнаулы сегменті шеңберін бөлулері қажет және оларды иемденудің вариативті тактикасын анықтауы қажет. Бұған сәйкес барлық бөлінген сегменттері төрт топқа бөлуге болады:

Басты негізгі сегмент – негізгі кірістерді әкелуші айтарлықтай көпбағытты және қомақты.

Қолдаушы сегмент-негізі сегментті толықтыруышы және соған жақын.

Стратегиялық сегмент ынталандырушы жаңа рекреонттарды тарататын, қызықтыра білетін.

Ескере кететіні рекреациялық және туристік кәіпорындар қатары туристік нарық сегментін иемдену вариативтілігі жолымен жүруде. Мысалы Рэдиссон Сас-Лазурная отель өз қызымен жоғарғы кірісті тұтынушыларды кіргізетін сегментте ғана құрып қоймайды . Бұл кәіпорынның ұсынысы жастар сегментіне есептелген (студенттерге, жас жұбайларға) бұл үшін қонақ үй жеңілдіктер жүйсін , жүлделі қызметтерді арнайы жастар бағдарламасын ұсынады. «Жемчужина» қонақ үйі мүмкіндігі мол тұтынушыларға бағ деңгейі және қызмет көрсту класы бойынша жіктелген қонақ үй өнімін ұсынады. Мұндай қадам маңыщды жағдайда кәіпорынының өтіс мүмкіндіктерін кеңейтуде, ал, бұл өткен кзеңнің баты келеңсіздігін шешуге көмектесді-туристік индустрия кәсіпорынның және снаторлы-курорттық мекемелердің толы болу мәселесі.

Қарастырылған белгілер алғышқы сегменттеудің негізін құрайды. Маркетингтің шешімі мынада, нақты бір кәсіпорынға оның комбинациясын сұрыптау, бұл арқылы нарықтың қандай сегменті айтарлықтай деңгейі фирманың мақсаттары мен мүмкіндіктеріне жауап беретініне нақты тоқталу. Мұнымен әртүрлі белгілердің ойларын қолдану мақсатқа сай.