Зындық дислокациясы. Ядро дислокациясы. Винттік дислокация, оның маңыздылығы.

Бұрамалы дислокация кристалда жылжу кезінде кристалдың бір бөлігінде құралады. Жылжу кезінде құрылган мұндай баспалдақ кристалдың барлық еңінен өтпейді. Кристалдың жылжытылған бөлімі және бөлуші жылжытылмаған сызығы дислокацияның бұрамалық сызығында да бар . Шеткі дислокация сияқты, бұрамалы дислокациялардың тор бұзылуы дислокация сызықтарына жақын маңда диаметрі бірнеше атомаралық кабаттарда тар облыстарда болады (3-сур. қара).

Бұрамалы дислокацияның атын 2-б суреттен оңай түсінуге болады, атомдарға атомның ауыспалылығы, дислокация облысында жатқанмен, бұрамалық сызықта болады .

Бұрамалық дислокация, бұранды ою сияқты оң және сол болуы мүмкін, Он дислокацияны солға кристалды жәй айналдыру арқылы ауыстыру болмайды. Бұрамалы дислокацияның айналу бағыты шеткі дислокациялардың белгісі сияқты рол атқарады: екі оң және екі сол дислокациялар өзара итеріледі, оң және сол жақтары тартылады .

Салыстыру кезінде (3 сур. қара) сызықтық дислокация жылжу векторына перпендикуляр, ал бұрамалық дислокацияға параллель екені көрінеді.

Жалпы жағдайда дислокация өндірістік аумақтық сызық болып табылады. Жылжыту зонасының шекарасы әрқашанда жабық сызықты, шекаранын бұл бөлігі кристалдың ішкі бетінде өте алады. Сондыктан аяқталмаған жылжымалы шекаралы дислокация кристал ішінде біте алмайды. Дислокациялардың екі негізгі түрлерінің ерекшелігі - шеткі және бұрамалық түрлері- бұрамалық дислокация перпендикуляр жазықтыктардың қатарымен жылжи алады,ал шеткі дислокация тек қана бір жазықтықта жылжи алады. Шеткі дислокацияның бір сырғанау жазықтықтан екіншіге өту үшін вакансия немесе атомдардың экстражазықтығына диффузия керек. Осының негізінде қозғалмалы шеткі дислокацияның бағыты перпендикулярлық жазықтыққа сырғанайды (төмен немесе жогары).

Дислокациялар жоғары қозғалысқа ие, ішкі кернеу бағыттарының қозғалысы кристалдардың пластикалық деформациясына әкеледі.

Дислокациялардың сырғанауы және кристалдың пластикалық деформациясы массаның ауысуынсыз өтеді.Шыңында да, мысалы шеткі дислокация бір атомаралық ара қашыштық жазыктығының сырғанауына ауысуы үшін, көрші жазықтықтың байланысы үзілуімен және экстра жазықтық байланысының түзелуі жеткілікті болады. Осыдан дислокация бір атомаралық сол жақ кашықтыққа жылжиды (4 сурет).

Экстражазыктық ешқайда жылжымайды, ал "эстафетаны" көршілес жазықтыққа және сызыктық дислокация жазықтыққа орналаса "эстафета" арқылы сырғанайды.