Бастауыш мектепте оқуға, жазуға үйретудің пәні негізінде жүргізілген эксперимент нәтижелері.

Бастауыш сынып оқушыларының каллеграфиялық жазу дағдыларын қалыптастырудың деңгейі белгіленді.

( төмен, орта, жоғары )

Төмен: бастауыш сыныптың оқушыларында әріп элементтен жазу жөнінде қызықтары бар, бірақ ол жөнінде білімі жеткіліксіз, яғни қазіргі штрихтарға көңіл бөлінбеген. Жазудағы гигиеналық талаптары ескерілмеген. Ол жөніндегі – түсініктері төмен . Арнайы каллеграфиялық жазуды дамытуды физиологиялық психологиялық гигиеналық іскерлікпен мүмкіндіктері толық меңгермегендер.

Орта: графика - каллеграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыруда орфаэпиялық және орфаграфиялық дағдылары жазуда тік механикалық түрде пайданылады, шғрмашылық іскерлікті көрсетпейтіндер.

Жоғары: каллеграфиялық жазу дағдылары дұрыс, әсіресе өз бетінше жұмыс жүргізуде қызығушылығы жоғары, арнайы жазу үлгілері дәптерлер негізінде түрлі нәтижелік үлгілерге сүйене отырып, жазу дағдыларды жетілдіргендер, әсіресе өзін - өзі ұйымдастыруға шабытпен ұмтылатындар. Жазудағы мұғалімнен алған теориялық – практикалық мүмкіндіктерді терең түсініп, оның әрбір жазу кезеңдерінде, физиологиялық – психологиялық, гигиеналық, педагогикалық іс - әрекеттерін тиімді пайдалана білетіндер. Эксперимент үш кезеңде өтілді.

№ 36 орта мектептің бастауыш буыны 1 сыныбында өткізілді. Анықтау эксперимент жүргізу барысында баламен әңгіме – сұхбат, жазуға арналған жаттығу әдістері, логикалық ойын түрлері оқушылардың тіл сабағында сауатты, шапшаң, көркем жазу дағдыларының бастапқы жағдайы анықталынды. ( Яғни, көркем жазудағы әрбір әріп элементтерін білу, жалпы сауатты жазу жайлы білімі мен іскерлігі талапқа алынды. )

Анықтау барысында сыныптағы оқушылар жазу жайлы ұғымдары бар, бірақ оны қызығушылықты үйлесімділікпен орындауда шрифт, штрих, конфигурация сияқты элементтерін ажырата білу, бас әріп кіші әріп элементтерінің дәстүрлі жазу үлгілерін, үзікті жазу, буындап жазу, сөзбен сөйлемді жазу сияқты жазу мәдениеттінің негізгі көрсеткіштерінің маңызын білу керектігі байқалды.

Қалыптастыру эксперименті үш кезеңде өтілді:

Оқушыларға жазу дағдыларын қалыптастырудың тиімді жолдарын тілге сүйне отырып, жекелеген жүргізу қарастырыды.

І кезеңде – балаға жазу дағдыларын сауатты, шапшаң түрде үйретуде тіл сабақтарын логикамен байланыстыра отырып қалыптастырдық. Кезеңнің негізгі міндеті оқу мен жазуды бірдей байланыстыра жүргізу К.Д. Ушинскийдің негізіне сүйене отырып, жүргізген сабақтардағы мүмкінтермен тексерілді.

ІІ кезеңде – көркем жазуға үйрету арнайы қазақ тілі мен ана тілі сабақтарда өткізілді. Сабақтардың көздеген мақсаттарына байланысты көркем жазуға уақыт арналып орфаграфиялық орфаэпиялық жазу нормаларымен жұмыс істеудің әр түрлі амал жолдарын іздестіре білу, оны сабақ үрдісінде нәтижелі пайдалана білу қамтамасыз етілді.

ІІІ кезеңде – арнайы бастауыш мектептің аптасына бір рет берілетін көркем жазу сабақтарында жазу мәдениеті арқылы өз бетінше шығармашылық әрекеттер жасауына үйрету қажеттігі туды. Бұған сауатты жаза білетін бала ғана дұрыс, шапшаң оқудан хабары бар, өз ісіне жауап бере алатын, сабақ, сабақтан тыс уақтында да өз бетінше жұмыс істей алатын тұлға бола алады. Эксперимент барысында 1 сыныпта арнайы санақ арқылы дағдыландыру, оған қоса ойын – жаттығулары сияқты жұмыстар жүргізілді.

Сабақтың тақырыбы:Аа әріпі мен дыбысы.

Сабақтың мақсаты:

1) оқушыларға жаңа дыбысты таныту, таңбалы жазуды меңгерту;

2)Сөйлеуін, ойлауын, байқампаздығын, іс - әрекетін дамыту;

3)Білімділікке, әдептілікке, дыбыстық, буындық, талдау жасауға тәрбиелеу.

Көрнекілік:Әліппе, суреттер, кеспе әріптер, дидактикалық материалдар.

Оқытудың әдісі:Әңгімелеу, сұрақ – жауап, ізденушілік, санау бойынша оқыту.

Оқыту түрі:Ұжымдық саяхат.

Оқыт технологиясы:Дамыта оқыту.

Пәнаралық байланыс:Дүниетану, математика, сурет.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру. Жаңа сабақ. Сергіту сәті. Әліппемен

жұмыс. Дыбыстық талдау. Дидактикалық ойындар, бекіту. Қорытынды.

Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

Балалар, бүгін біздің сыныпқа қонақтар келіп отыр. Бәріміз орнымыздан тұрып құрмет көрсетейік. Қазір қандай сабақ, балалар?

- Әліппе.

Сергіту сәті.

Балалар, ұйқымызды ашып алайық. Бәріміз орнымыздан тұрады.1, 2, 3, 4

Жақсы. Отырамыз.

- Балалар, қазақ тілінде неше әріп бар? ( 42 әріп )

- Неше дыбыс бар? ( 40 дыбыс, екеуі белгі. )

- Балалар, дыбыс дегеніміз не? Дыбысты танимыз, айтамыз. Әріпті ше? Жазамыз,оқимыз. Дұрыс.

- Бүгін біз сабағымызды орманға саяхат жасаудан бастаймыз. Қане, бәріміз көзімізді жұмамыз. өздеріңді орманда жүрміз деп есептеңдер. Ал, енді ашыңдар. Не көрдіңдер? Ағаштар, құстар мен аңдар. Ағаштардың аттарын атаңдаршы? Қайың, шырша, емен, терек т.б. Ал, құстардыңатын атаңдаршы? Аққу, торғай, сауысқан т.б. Балалар, орман қандай жерді атаймыз. Орман деп ағаштар көп жерді айтамыз

Енді саяхатымызды жалғастырамыз. Енді баққа барамыз. Ал бақта не көрдіңдер? ( Ағаштар ) Қандай ағаштар? ( Алма ағашы, алмұрт ағашы, алхоры т.б. ) Олай болса, осы айтқан сөздеріңнің бәрі қандай әріппен басталады? ( Аа )

- Балалар! Біз бүгін дыбыстармен танысудан бастиаймыз. Аа әрпі мен дыбысымен танысамыз. Қане, бәріміз айтып көрейікші. А – А – А – А. Қалай айтылып тұр. Созылып, қандай дыбыс екен. Дауысты.

- Жақсы.

- Балалар, дыбыстар нешеге бөлінеді? ( Екіге )

Сонымен Аа дыбысы дауысты екен. Қандай түспен бояу керек? ( Қызыл түспен ) Қане, енді бәріміз қызыл түсті көрсетейікші? ( Көрсетеді).

- Балалар, міне мынау Аа әріпінің баспа түрі. Аа әріптің жазба түрі. А бас әрпі, а кіші әріпі.

« Тез ойла, сөз ойла » деген ойын ойнаймыз. А әріпі бар сөздерді кім көп айтады. Ол үшін 3 топқа бөлінеміз.