Жалпы құрастыру технологиясы

Құрастыру технологиялық процесс бөлшектердің бiрлiктерін қосуда, (агрегаттар) тетiктер және машинаның жиынтық бiрлiктері және бөлек бөлшектердің жеке болады.

Құрастыру процесі туралы технологиялық операциялар, өткелдер және қабылдаулардан тұрады. Технологиялық процесті бiр жұмыс орын iстелiнген бiткен бөлiктi операциялармен деп атайды.

Технологиялық өткел - бұл қолданылатын аспаптың тұрақтылығы және құрастырудың жанында өңдеумен немесе құрастырылатын бет мiнезделетiн операциялар тараумен бiткен технологияның бiр бөлiгi.

Қабылдау - бұл технологиялық өткелдiң бiр жұмысшының атқарылатын ең оңай жұмысшы қозғалыс қатардан тұратын бөлiгi.

Құрастырушы элементтердiң сұлбасының құрастыруынан құрастырулары технология-лық үдерiстi өңдеудi, содан соң өндіріс туралы негiзгi құжат болып табылған технологиялық картаны өндейдi.

Технологиялық карта - бұл шығарылатын бұйымдардың сан алаун қызметкерлер және өйткенi қажеттi бiлiктiлiк материалдар, өндiрiстiк жабдық және уақытты бұйымның жасау үшiн қажеттi технологиялық тәртiптер бұйымның өңдеуiн барлық процесс жазып алған технологиялық құжаттаманың формасы операция және олардың құрама бөлiгi көрсетiлген жеке операцияларға өндiрiс тұрпатпен және құрастыруды технологиялық үдерiстi бөлшектенудi дәрежемен анықталады.

Барлық бұйымдар жиынтық бiрлiктерден тұрады.

Бұйым - бұл кәсiпорын әзiрлелетiн негiзгi өндiрiстердiң заттарының кез келген зат немесе жиыны. Машина жасау зауыттарының бұйымдарымен түрлi машиналар болып табылады: білдектер, автокөлiктер, тракторлар, экскаваторлар, баспақтар және тағы басқалар, сонымен бiрге (қозғалқыштар, үрлегiштер, карбюраторлар және тағы басқалар) машиналардың жеке бөлшектері және агрегаты немесе (поршень сақинасы, пiскектер, метиздер) .

Бөлшек - бұл қолданумен бiркелкi материалдан немесе сәндiк жамылғы қорғайтын құрастырушы операциялардың қолдану iстелiнген бұйымдары алғашқы элемент.

Құрастырма бірліктері (түйiн) - бұл элемент екi және құрамарақ жиiрек тұратын бұйымдар (бөлшектер), (дәнекерлеумен, дәнекермен, тойтармамен, жаншып қақтауды бұрап алумен, жабысып қалумен тағы басқалар) муфта, суппорт, редуктор және тағы басқалар кәсiпорын-жасап шығарушыда) өзара құрастырушы операция бiрлескен элемент жиынтық бiрлiк.

Кешен- бұл екi мамандандырылған (және көп) құрастырушы операцияларды кәсiпорын-жасап шығарушы бiрлеспеген, бiрақ станоктердiң ағынды өндiрiсiнiң пайдаланған өзара байланысты функциялары үшiн қолайлы орындаулары, басқаруды автоматты бағана және тағы басқалар) бұйымдар.

Комплект - бұл екі бөлшек (және көп) құрастырушы операцияларды кәсiпорын-жасап шығарушыда және бiрлеспеген, денелiк аппаратура аспаптың комплектiнiң ортақ қолдану кезiндегi комплекттiң қосалқы сипатының мәнiне жиiрек болатын бұйымдар жиындары .

Астында құрастыруды процесстiң бұйымдардың қойылған түрлерiнен сүйене жиынтық бiрлiктер, кешендердiң құрастыруына бөлiнедi, комплект және бұйым. 56 суретте құрама бөлiктегi кешендi бұйымның бөлуiн құрылымдық сұлбасы, құрастырушы элементтер және олардың өзара байланысы көрсетiлген.

56 сурет. Құрама бөлiктегi кешендi бұйымдарды бөлу, құрастырушы элементтер және олардың өзара байланысы құрылымдық сұлба

Жалпы бөлек бөлшектерді жинауда (бөлшектер) жеке элементтердi ортақ құрастырудың жанында бұйымдар жинайтын (түйiндер) жиынтық бiрлiкте алдын ала жалғастырады.

Машинаның құрастыруын технологиялық үдерiстi жобалау негiзгi қағидаларда негiзделедi:

• оның пайдалануын ұзақ уақытқа жарамдылық және сенiмдiлiк кепiлдiк беретiн жиналатын машинаның биiк сапасының қамтамасыз етуi;

• құрастыруды ең төменгi цикл және ауданның бiр квадрат метрiнен өнiмнiң максимал орымы;

• слесарлық-құрастырушы жұмыстардың ең төменгi қиындығы;

• слесарь-жинақшыларды еңбек өнiмдiлiк құрастырушы жұмыстардың орындауының қауiпсiз шарт қамтамасыз ететiн жоғарылататын механикаландыруға қолдану.

Құрастыруларды технологиялық үдерiстi өңдеуге жасау, қабылдауды және машинаның сынауына оның жиiрек, техникалық шарттарымен машинаның конструкциясы, өзара әрекеттесумен толық танысу алдында болады.

Сипатқа байланысты тағы басқа факторлардың құрастырушы жұмыстарының қиындығының бұйымдардың габариттi өлшем анықталатын өндiрiстерi, құрастыру тасқынды немесе непоточной бола алады, тұрақты немесе жылжымалы.

Тасқынды құрастыру өнiм өндiрудi кенет үлкейтедi және өзiндiк құн төмендетедi. Жылжымалы тасқынды құрастыруды үлкен сериялы және жаппай өндiрiстерде кең қолданады. Тұрақты құрастыруды жұмысты (бригада бұйым бөлшектердi алудан және сынаумен аяқтай жинайды) бiр бригадамен нақтылы жұмыс орындарында орындағанда операциялардың шоғырландыруын қағида бойынша жүзеге асырады. Мысалы, жанында құрастырулар бұл форманы негiзiнде дара өндiрiсте және кейде турбиналардың майда сериялы құрастыруында өзгертедi.

Жылжымалы құрастыру (кран арқылы, конвейер, арбалардың рельс жолында, рольгангтердi тағы сол сияқтылар) басқаға құрастыруды бiр операциядан жиналатын бұйымның еркiн орын ауыстыруы немесе жиналатын (конвейер арқылы немесе арбалар, тұйықталған бастаушы шынжырмен) бұйымның ықтиярсыз орын ауыстыруын ескередi.

Құрастырулар және бұйымның жинақтауын тiзбектiң процесстiң айқын ұсынысы үшiн оның құрама бөлiгiнде бөлуге керек: бөлшек, жиынтық бiрлiктер, кешендер, комплекттер.

Жиынтық бiрлiктiң схемалары құрастыруда негiздi бөлшек және негiздi жиынтық бiрлiктер ұғымды пайдаланады. Негiздi бөлшекпен бұйымның құрастыруын бастайтын негiзгi жиынтық бiрлiктi жиынтық бiрлiктi құрастыруды бастайтын негiзгi бөлшек негiздi жиынтық бiрлiкпен деп атайды.

Құрастыруға бөлшектерiн әзiрлеуге талаптар

Мұқият болу тазалап жуған тиiстi құрастыруға тиiстi түсетiн барлық бөлшектер.

Әр түрлi жуушы сұйықтардағы бөлшектерiн жуады. Мысалы, келесi құрамның ерiтiндiлерiн қолданады: (2...3% ) кальциленген сода , (0,3...0,5 %) жуғыш зат ОП-7, (2...3% ) натридың нитритi, өңге - су.

Жуылған бөлшектердi қысылған ауаны үрлейді, берілетін қысыммен 0,3...0,6 МПа (3...6 кгс/см²) арнайы ұш арқылы резеңке шлангтерiне қосқан.

Түбегейлi мүдде тазарту және бөлшектер және шатқалаң тағы басқалар тар саңылаулар, майда керең саңылау болатын күрделi формалар сонымен бiрге әр түрлi жазықтық имек түтiк тәрiздi жиынтық бiрлiктердiң жиынтық бiрлiктерiн жуу үшiн ультрадыбыстың қолдануын ұсынады. Металлдық жоңқаны, үгiндi, сылауды, май, сұйықтар ультрадыбыс арқылы алып тастайды тағы сол сияқтылар.

Жиынтық бiрлiктер құрастырушы цехтың жеке бөлiмшелерiне жинайды. Жиынтық бiрлiктi немесе бөлшекке техникалық құжаттамада монтаждық өлшемдердiң орындалуы бойынша арнайы қолдану кезiндегi талаптар және талаптарды алып келедi керiлiстер.

Жиюлы және қабылданған жиынтық бiрлiктер дайын бөлшектер және жиынтық бiрлiктердi ортақ құрастыруды немесе қоймаларға жiбередi.

Жеке қалыптастыруының әдiсi бойынша құрастыруды жалғастырылатын жеке және майда сериялы өндiрiстерде қолданады. Метал кесетiн станоктерге механикалық өңдеудi бөлшегi немесе қосымша слесарь өңдеулерiмен қуып әкеледi.

Толық емес алмастырмалықтың әдiсi бойынша құрастыру кiру рұқсаттарының жиынтық бiрлiк жиналатын бөлшектердi кейбiр өлшемдерiне кеңейтудi ескередi.

Бөлшектер кiру рұқсаттары шектердегi топтары неше емес шақталарына тарлау iрiктейдi. Осы әдiс жиынтық бiрлiктердiң сериялы өндiрiсiнде құрастырудың жанында қолданады. Бөлшектер ол жасауға кең кiру рұқсаттарында жиынтық бiрлiктердiң қосуларындағы қажеттi дәлдiктi алуға мүмкiндiк бередi.

Компенсаторлардың қолдануымен құрастыруға машина жасауларда кең қолданады. Бұл әдiс арнайы бөлшектер көмегiмен жиынтық бiрлiктi құрастырудың жанында қажеттi бөлшектердi түйiндестiң дәлдiгiнiң алуын қамтамасыз етедi - өлшемдердегi барлық ауытқуларымен қабылдайтын және тап қалған дәлдiк шектерiндегi түйiндестердi реттеуге мүмкiндiк берген компенсаторлар. Компенсаторлар (реттеу төсемдерi, епелек, аралық сақиналар) жылжымалы және (сыналар, төлке, икемдiлiк және серiппелi муфталар, эксцентриктер, реттелетiн бұрандалар және сомынадр) жылжымайтынға ұсақтайды.

Жылжымалы компенсаторлар кейбiр бөлшектер салқамданатында олардың пайдалануын процесстегi жиынтық бiрлiк немесе машинаның дәлдiгi қалпына келтiруге мүмкiндiк бередi. Жиынтық бiрлiктер және бұйымның толық алмастырмалықтың әдiсi бойынша құрастырудың жанында қалыптастырусыз жинайды, қосымша жұмыстар тағы басқалар. Жиынтық бiрлiк көрсетiлетiн техникалық шарттардың қамтамасыз етулерi үшiн бұл әдiс бойынша құрастырудың жанында бөлшектердi дәл өңдеу, арнайы жабдық және жабдықтар керек болады. Толық алмастырмалықтың әдiсi орынды жаппай және үлкен сериялы өндiрiсiнде экономикалық. Құрастырудың жанында қолданылатын барлық Қосулар жылжымайтын және жылжымалыға ұсақтайды. Егер пайдаланулар шарттар бойынша басқа туралы басқа немесе бiр жиынтық бiрлiк туралы бiр бөлшектi өзгерiссiз орналастырылу керек, онда мұндай Қосу жылжымайтын деп атайды. Конструкциялар және пайдаланудың шарттарының жылжымайтын қосуларына байланысты ажырамайтын тiркеуiш бола алады.

Жылжымайтын тiркеуiш немесе (болттық, бұрандалы, штифт, шпонка, танап тағы басқалар) бекiткiш кездесетiн бұзылуларысыз талдауға болатын қосу деп атайды.

Жылжымайтын ажырамайтын қосу кiретiн бөлшектi қандай болмасын зиян жасамап талқылауға болмайтын қосу деп атайды. Бұл қосулар пластмассалармен және тағы басқалар дәнекерлеумен, дәнекермен, тойтармамен, нығыздап кiргiзумен, жабысып қалумен, құюмен орындай алады. Жылжымалы жанында басқа туралы басқа немесе бiр жиынтық бiрлiк туралы бiр бөлшектi өзара орын ауыстыру алуға кереккен Қосу деп атайды. Мұндай Қосулар әр түрлi жылжымалы отырғызуы болады.

Құрастыруға техникалық құжаттама

Тiзбек және құрастырушы операциялардың орындауын ерекшелiк құрастыруды технологиялық сұлбасында көрнекi бейнелеуге болады. Бұйым (57, а сурет) бұл схеманың құрастыруында құрама элементтерге бөлер едi - (57, ә сурет) бөлшек. Әрбiр элемент оның позициясын үш жоғарғысы бөлшектi аттарды көрсететiн (57, а суретті қара) бөлiкте сол төменгi айырық тiк төртбұрыштың түрiнде оң жақтағы төменгi суреттейдi - жиынтық бiрлiк кiретiн бөлшектердi сан. Сонымен бiрге схемада негiздi бөлшек, жиынтық бiрлiк және дайын бұйым белгiлеуi керек.

Құрастырулар технологиялық сұлбасын мұндай тiзбектерде құрайды:

• сол схеманың бiр бөлiктерiнде барлық бұйым жиналатын (роликтiң өсi) негiздi бөлшек тiк төртбұрыштың түрiнде суреттейдi;

• тiк төртбұрыштың түрiнде сонымен бiрге оң схеманың бiр бөлiктерiнде жиюлы бұйымдар суреттейдi;

• негiздi бөлшектi және жиюлы бұйым таңбалаушы тiк төртбұрыштар түзу сызықтарды жалғастырады;

• сызықтар астыдан және үстiнде бөлшектiң тiк төртбұрыштары және негiздi бөлшектерде жиналатын түйiндер түрде суреттейдi; тiк төртбұрыштар, тиiстi бөлшектер және түйiндерге негiздi бөлшектегi түйiндердiң қоюларын тiзбек сақтай орналастырады.

1 - аунақшаның өсi; 2 - май қаққыш; 3 – аунақшаның тұрқы; 4 - мойынтректер; 5 - тығырық; 6 - сомын; 7 – май сауыт

57 сурет. Құрастыруды сұлбасы (а) құрастыру бiрлiктерi (ә)

Iстелiнген сұлбаның негiзiнде құрастыруды технологиялық үдерiстерді өндейдi және құрастырудың технологиялық, маршрут және операциялық карталарын құрайды.

Бағыт картасы - бұл операциялар бойынша құрастыруды технологиялық үдерiстi сипаттама болатын құжат. Әдеттегiдей маршрут карталары майда сериялы және дара өндiрiсте қолданады. (58 сурет) операциялық карта өткелдер бойынша олар бөлуi бар толық сипаттамадан астам операцияларда болады. Сериялы және құрастыруды операциялық карталардың жаппай өндiрiсiнде әрбiр құрастырушы операцияларға бөлек өндейдi.

58 сурет. Операциялық карта