Алкоголизм этиологиясы мен патогенезі

Соңғы жылдар зерттеулері алкоголизм этиологиясын әлеуметтік, психологиялық және физиологиялық факторлардың жиынтықты әсерімен байланыстырады. Алкоголизм этиологиясында сонымен қатар, алкогольге көзқарас мотивациясын анықтап қана қоймай, аурудың дамуына да әсер ететін преморбидтік мінез-құлық сипаты да маңызды рөл ойнайды.

Алкоголизмнің дамуында микросоциальдық ортаның, онда белгілі бір «алкогольды климаттың» болуы аса маңызды. Микросоциальды ортаның салттары мен әсері тек алкоголь қабылдауға көзқарас түзілуіне ғана емес, тұлға түзілуіне де әсерін тигізеді. белгілі бір тұлғалық ерекшеліктер өз кезегінде индивидумды алкоголизм даму қауіпіне азды – көпті дәрежеде бейім етеді. Алкоголизмнен зардап шегетін адам тұлғасы жетілмеген, әлеуметтік бейімделуі жеткіліксіз және тұлға аралық қатынастар түзуге қабілеті төмен болып табылады. Мұндай тұлғалық ерекшеліктерді қазіргі уақытта тұқым қуалаушылықпен немесе тәрбиедегі ақаулар нәтижесімен түсіндіреді. Компенсация мақсатында мұндай тұлғалар өз жағдайларын өзгерту үшін жиі психоактивті заттарды қолдануға ұмтылады.

Алкогольді шектен тыс қолданатындар әрекеттерінің екі мотивациясын ажыратады: бірінде алкоголь релаксация шақырады, ал екіншілерінде – эйфория, қанағаттану сезімін шақырады.

Алкоголь адам организміне әсер еткенде филогенез және онтогонез үрдісінде қалыптасқан реакциялар кешені көрініс береді, ол ең бірінші кезекте қорғаныстық, сонан соң бейімдеушілік реакциялары болып табылады. Осыған байланысты алкогольді шектен тыс қолданбайтын адамдардағы мастанудың клиникалық көрінісі сияқты ағзаның мастануға алғашқы реакциясы адамның қорғаныс реакциясын көрсетеді және алғашқы сағаттарда улану синдромы түрінде көрініс береді: ұйқышылдық, ал кейде керісінше психикалық қызметтің қозуы, айқын жүрек-қантамырлық бұзылыстар және асқазан-ішектік патология симптомдары (құсу, диарея). Алкогольдың үлкен мөлшерін қабылдағанда есеңгіреу, сопор, тіпті кома бақылануы мүмкін. Алкогольді шектен тыс қолдануды одан әрі жалғастырғанда ағзаның уақытша оған бейімделуі байқалады, ол артынан көптеген жүйелер мен мүшелер қызметінің декомпенсациясына алмасады. Әртүрлі клиникалық көрініспен жүретін алкоголизмнің негізгі себебі алкогольді салынып ішу болып табылады. Алкогольді қабылдау жүйкелік импульстардың берілуін қамтамасыз ететін биогенді аминдер алмасуына әсер етеді және липидтердің асқын тотығуын күшейте отырып мидағы метаболикалық үрдістердің ағымын бұзады. Алкогольге дертті тәуелділіктің, соның ішінде, психикалық және физикалық тәуелділіктің қалыптасуында мидың опиатты рецепторлары мен эндогенді пептидтердің маңызды рөлі анықталды. Алкогольдің метоболизмі ерекшеліктері мен толеранттылық деңгейін анықтайтын алкогольге генетикалық бейімділіктің рөлі анықталды. Бұл жерде биологиялық факторлардың, және де адам өміріндегі қосымша патогенді әсерлердің де маңызы зор деп есептеледі.