Бүрікпебетон бекітпеге түсетін жүктемені анықтау

Тазарта қазу жұмыстарының әсері ықпал етпейтін аймақтан тыс орнықтылығы I категорияға жататын (бүкіл қызмет мерзімінде ығысу шамасы мм) таужыныстары сілемінде салынатын (жүргізілетін) қазбаларды бекітуге қолданылатын бекітпелердің ең әсерлілері бүрікпебетон және анкерлі бекітпелер. Кеніштер мен көмір шахталарынан жинақталған тәжірибелерге сүйене отырып осы бекітпелерге түсетін жүктемелерді проф.М.М.Протодьяконовтің және П.М.Цимбаревичтің әдістерімен анықтауға да болады.

Жазық және көлбеу жерасты қазбаларында бүрікпебетон бекітпесіне түсетін вертикаль жүктемені анықтау үшін мына формуланы ұсынуға болады:

кПа; (60)

мұнда: үстеме жүктемелік коэффициент;

Басты ашу қазбалары мен камералар үшін

Магистралдық және басқа да қазбалар үшін

қазбалардың атқаратын міндеттерін ескеретін коэффициент;

Басты ашу қазбалары үшін

Басқа қазбалар үшін

қазба өту тәсілін ескеретін коэффициент;

Қазбаны бұрғылау – аттыру әдістерін қолдана отырып өткенде Қазбаны комбайындық әдіспен өткенде коэффициентінің мәні қазбаның орналасу тереңдігінің сілемдегі таужыныстарының сығылысының есептік мәніне қатынасы бойынша 2.20-кестеден алуға болады.

2.20-кесте

коэффициентінің мәнін анықтау кестесі

Нp/Rc	1,6 дейін	1,6-2,0	20-25	25-тен жоғары
	0,6	0,8	0,9	1,1

бекітпеге вертикаль жүктеме, олның мәнін нормативтік жүктеме есебінде аламыз.

Жүктеме мына формула бойынша анықталынады:

(61)

мұнда: опырыла құлау қауіпі бар күмбездегі таужынысының көлемдік салмағы,

кН/м²;

қауіпті деформациялық аймақтың және қазба төбесіндегі опырылу қауіпі бар таужыныстарының биіктігі (қалыңдығы), м.

Таужыныстарының құрылымдық әлсіреуін ескере отырып:

(62)

мұнда: қазбаның өту кезіндегі жарты ені, м.

таужыныстарының бекемдік коэффициенті, М.М.Протодьяконовтың жіктемі бойынша.

таужыныстарының құрылымдық әлсіреу коэффициенті. Оның мәнін 2.2-кестеден анықтаймыз.

61, 62 және 63-ші формулаларды жинақтай келе:

; (63)

Жерасты тау-кен қазбаларының бүрікпебетон бекітпесінің қалыңдығын есептеу кезінде, бекітпе сенімді болуы үшін, бекітпеге түсетін есептік горизонталь жүктемені тік (вертикаль) жүктемінің шамасымен бірдей етіп алады.