Болаттарды босандату
Босандату - бұл термиялық операция, алдын ала болаттан жасалған бұйымдарға ұшырайтын қыздыру операциясы. Ол нақтылы температураға дейiн бұйымдардың қыздыруында, шыдау бұл температурада болады және ауада келесi бiртiндеп суу.
Түсi өзгерудi түске босату суда (3 кесте) 230–330°C келесi сулаумен температуралардың интервалында өндiрiп алады.
3 кесте Болаттарды босандату кезде түстердің өзгерулері
| Түстердің аты | Температура, оС | Берілген кезде температураның жанында демалысқа ұшыралатын бұйымдар |
| Жарық - сабанды | Бедерлеу тебен инелерi, тастың өңдеуiнде сындырғыш, майда кесетiн аспаптары | |
| Сабанды | Жонғыштар, ойғыштар, үлкен емес сотандар, үшiн фрезалар, токарь кескiштерi, жазба, кескiштер | |
| Қараңғы-сабанды | Бұрғылар, бұрандакескіштер, бұрандаойғыштар, фигуралы жонғыштар, балғашықтар | |
| Қызыл-бұрыл | Матрицалар, қайшылардың кесетін бөлiктерi, сындырғыш пневматикалық балғалы және ағаштарды өңдеу үшiн қашау құрал | |
| Қарақошқыл | Үлкен ойғыштар, пневматикалық шабу балғашықтары, матрицалар, асхана пышақтар | |
| Қызылша - күлгiлi | ||
| Қараңғы-көгiлдiр | Аралар, пневматикалық балғашықтар, үлкен қалыптар, серіппелер, қол аралар, хирургиялық құрал | |
| Көктікенді | ||
| Көгілдір | Кейбір серіппелер, құралдардың бөлшектері, қайсылары соққыларға биiк қарсы түрiнгiштiкпен ие болуы керек | |
| Күкiртті-көгiлдiр | ||
| Күкiртті-жасыл |
Босандатудың мақсаты - морттықтың кiшiрейтуi және (қаттылықтың дәрежесi босандатудың температурасынан тәуелдi болады) қаттылықтың кейбiр төмендетуi, тұтқырлықтың үлкеюi майысқақ қасиеттердiң шынықтыру, жақсартуы уақытында пайда болған бұйымдағы iшкi кернеулерiн кiшiрейту немесе толық алу.
Шынықтырылған болаттың температурасын босатудың үш әдісін қолданады: аласа - температураның жанында 150-250оC, орташа - температураның жанында 350-450оC және жоғары - температураның жанында 450- 650оC. Нақтылы маркалар және мұздатқыш ортаның түрi үшiн босандатудың температурасын арнайы кестелер бойынша (сонымен бiрге әртүрлi бұйымдар) анықтаған болады. Қыздыру май, селитра немесе сiлтiлiк ванналарда, сонымен бiрге әуе атмосферасы бар газды, қара май немесе электр пештерiнде босатуда өндiрiп алады. Көрiктегi қыздыру немесе қыздырылған металлдық тақтада бiр қатар жағдайда қолданылады. Пеште бұйымның болуын ортақ уақыт шамамен 2-3 мин бөлшектi ең кiшi қиманың 1 мм де босатуда құрайды, бiрақ кемiнде 30- 40 мин.
Төмен температураның жанында нәтижеде босандату 150-250оC iшкi кернеу және морттықтарды азаяды, қаттылық азын-аулақ төмендеп, бiрнеше тұтқырлық үлкеетiн болады. Аласа босатуда (шаншып аударатын және өлшеушi аспап) биiк қаттылықты алуы керек бұйым душар болады. Температураның жанында орташа босату 350 450 оC бiрнеше қаттылық төмендетедi және тұтқырлық, қарсы түрiнгiштiктi едәуiр үлкейтедi соққыларға, берiктiк және тығыздық болды. үшiн қолданылады iштi, серiппе - балғалы матрицалар, пуансондар, автомобилдiк бөлшектердiң балғалы серiппелерi. Жоғары босату iшкi кернеудi 450-650оC тен температураларда толық жояды және берiктiк және тұтқырлықтың ең жақсы тiркесiн қамтамасыз етедi, жеткiлiктi оның қаттылығының жанында болады.
Жауапты бөлшектер үшiн қолданылады. Екi есе шығын босату бетi (пуансон, кесiлген жер дақпырты, прошивень, қашау) әр түрлi қаттылықты алуы керек аспапты қолданылады. Мысалы, қашау: төменде 300оC температураның жанында бiрiншi босату температураның жанында шаншып аударатын бөлiк, екiншi босату үшiн 300- 500 оC орындайды - қашауды бас үшiн. Қыздыру жақсартуы шынықтыру және биiк босатудың процесстерiнен тұратын болады. Механикалық қасиеттердi жақсартуға нақ сол жетедi, кесудi өңдеудi мүмкiндiк қамтамасыз етiлген болады.
Дата добавления: 2016-06-24; просмотров: 1654;