Абылдагыштары жұлдызша жалғанған үш фазалы ток тізбегі

1. Жұддызша жалғанған үш фазалы симметриялы элекгр кабылдағыш.

2. Жұлдызша жалғанған үш фазалы бейсимметриялы электр кабылдағыш

3. Бейтарап сымнын аткаратын рөлі.

Электр кабылдагыш. номинал кернеуі көрек көзінің фазалык кернеуіне тең болгандыктан. жұлдызша жалғанып, үш фазалы желіге косылған (10.1 -сурет). Өйткені, егер үш фазалы' электр кабылдағыш жұлдызшна жалғанса,онда кабылдағыштын фазаларына көрек көзінің фазалық кернеуі беріледі. Ал үш фазалы қабылдағыштың

номиналкернеуін оның фазаларына беру керек кернеудің мәні деп түсінген жөн.

Үш фазалы кабылдағышты жұлдызша жалғау үш фазалы генератордың орамаларын жұлдызша жалғау сиякты: кабылдағыштардың аяктары бірге түйінделеді. Бұл түйінді кабылдагыштын бейтарап (я) немесе нөлдік (о^!) нүктесі деп атайды. Кабылдағыштардың бастары желілік сымдар (Аа, Вв.Сс) аркылы қорек көзінің фазаларының бастарымен косылады. Қорек көзінін фазаларымен косылуына карай. Кабылдағыштар сәйкесінше а фазасы, а фазасы, с фазасы деп аталып, бастары а,в,с әріптерімен. ал аяктары сәйкесінше x.y,z әріптерімен белгіленеді., Қабылдағыштың фазасыньң басы мен аяғьнын арасындагы кернеуді қабылдағыштың фазалык кернеуі деп. ал бастарының арасындағы кернеуді кабылдагыштың желілік кернеуі деп атайды. Электр торабының және қабылдагыштың калыпты жұмыс күйінде үш фазалы желілік Кабылдағыштың фазаларымен жүретін. токты фазалык ток. деп, жалпы алғанда деп, ал желілік сымдармен жүретін токты желілік ток деп атайды. Қабылдағыштын фазалык токтары фазалык басынан аяғына карай, ал желілік токтар керек көзінен электр Кабылдағышка қарай бағытталған деп алынады. Қабылдағыш жұлдызша жалғанғанда желілік ток ешкайда тармакталмай фазамен жүретіндіктен фазалық токка тең болады» яғни желілік пен фазалық ток бір ток болып табылады: Кирхгофтың екінші заңы бойынша AaxiN. BeуnN және CcznN оңбойларында (10.1 ,а-

сурет)Осы теңдіктерден электр кабылдағыштын дағьшпын фазалык кернеулер Бұл тендіктердегі қабылдағыштын бейтарап нүктесімен қорек көзінің бейтарап нүктесінің N арасындағы кернеуді Un бейтарап нүктелердін ығысу кернеуі немесе бейтараптык кернеу деп атайды. Бейтараптык кернеу бейтарап нуктелердің потенциалдары өзара тен болмаған, яғни мына жағдайда пайда болады (10.0, (10.2) және (103) теңдіктері егер бейтараптық кернеу нөлге тең болмаса, онда фазалық кернеу лердің мәндерінін корек көзінің фазалык кернеулеріне тен болмайтындығын және өзара да әр түрлі болатындығын керсетеді .

(10,0,10,2,) және (10,3)теңдіктер,егер бейтараптық кернеу нөлге тең болмасса,онда фазалық кернеулердің мәндерінің қорек көзінің фазалық кернеулеріне тең болмайтындығын және өзара да әр түрлі болатындығын көрсетеді.Кирхгофтың бірінші заңы бойынша қабылдағыштың бейтарап нүктесінде(3,1 а-сурет) (3.4) Фазалық тоқтар Ом заңы бойынша анықталады:

(3.6)

(3.7)

Егер фазалық токтардың мәндерін (10.4) өрнегіне қойса

Бұдан бейтарап (3.8)

Үш фазалы электр қабылдағыштың фазаларындағы кернеу мен токтың фазалық ығысу бұрыштары бұрыннан белгілі өрнектер бйынша,бірақ сәйкесінше фазалық шамалар арқылы анықталады. Мысалы,фазаның активті және реактивті кедергілерін пайдаланса:

Мұндағы R,X-фазалардын сәйкесінше активті және реактивті кедергілер.

Жалпы алғанда,үш фазалы электр қабылдағыштар симметриялы және бейсимметриялы болып бөлінеді.

Фазаларынын кешенді кедергілері өзара тең үш фазалы электр қабылдағыш симметриялы деп аталады:

3.9

3.10

Бұл теңдіктердің орындалуы үшін фазаның активті және реактивті кедергілері мен фазалық ығысу бұрыштары сәйкесінше өзара тең болулары керек.

Егер осы теңдіктердің біреуі болса да орындалмаса,онда үш фазалы электр қабылдағыш бейсимметриялы деп аталады. Жалпы алғанда, бейсимметриялы электр қабылдағыш фазалардың кедергілері өзара тең емес:

3,11

Үш фазалы симметриялы электр қабылдағыш жұлдызша жалғанып,үш фазалы қорек көзіне қосылған болсын.Фазалардың өткізгіштіктері өзара тең болғандықтан,теңдігінен бейтараптық кернеу

өйткені қорек көзінің фазалық кернеулерінің кез келген мезеттегі алгебралық қосындысы нөлге тең:

Олай болса (10.5). (10.6) және (10.7)ғ;йіектері бойынша электр кабылдағыштын фазалык кернеулері мен корек көзінін сәйкесті фазалык кернеулері өзара тең болады:

Бейтарап нүктелердің потенциалдары өзара тен болғандыктан, яғни, бейтарап сымда ток (бейтараптык ток) болмайды;

Бұдан, үш фазалы жұлдызша жалғанған cmmvx риялы электр кабыллағыш үш фазалы қорек көзіне катарап сымсыз косылады деген қорытынды туады.

Фазалардың кернеулері өзара және*кедергілері өзара тен болгандыктан фазалык токтар да сандык мәндері бойынша өзара тең болады.Бірақ кернеулердін фазалары әртүрлі болатындыетаи токтардыд фазалары өзара тең болмайды:

(3,13)

(3,14)

(3,15)

Егер электр кабылдағыш бейсимметриялы болса (Zn * Zp * Zc, Y_a*Y _?*Y_c ) және корек козіне бейтарап сымсыз косылса (10.1 ,а-сурет), онда бейтараптык кернеу алайда болады: (10,8) өрнегінен

(3,16)

ягни - қабылдағыштың бейтарап нүктесінін потенциалы корек көзінің бейтарап нүктесінің потенциалына тең емес. Осы себепті, (3.1), (3.2) және (3.3) өрнектері бойынша электр қабылдағыштын фазалық кернеулері корек көзінің фазалык кернеулеріне тең болмайды:

Электр кабылдағыштың фазалық кернеулері фазалардың кедергілеріне байланысты әртүрлі мәнге ие болады: бір фазада кернеу өсіп, екінші-бір фазада азаяды. Мысалы. кернеу а және в фазаларында өсіп, ал с фазасында азайған (3,2,6-сурет). Бұл электр кабылдатыштың фазалық кернеулерінің номинал мәніне (корек көзінін фазалык кернеулеріне) тең еместігін. ендеше оның номинал оллінде жұмыс істемей тургандығын көрсетеді. Олай болса, жұлдызша жалғанған бейсимметриялы электр кабылдағышты корек көзіне (үш фазалы торапка) бейтарап сымсыз косуга болмайды.Жұлдызша жалғанып, қорек көзіне бейтарап сымсыз косылган бейсимметриялы электр қабылдағыштың векторлық диаграммасын тұрғызу реттілігінің логосенті төмендегідей: алдымен үш фазалы корек көзінін фазалык кернеулерінің векторлары мен (3.8) өрнегі бойынша бейтараптык кернеудін векторы тұрғызылады: одан кейін (3.1), (3.2) және (3.3) өрнектері бойынша, яғни корек көзінің фазалык кернеулері мен бейтараптык кернеудін векторлык айырымы ретінде

кабыддағыштың фазалык кернеулерінің векторлары , тұрғызылады. Ал токтардың векторлары Кабылдағыштын фазалык кернеулеріне сәйкесінше фазалык бұрыштарымен байлана тұрғызылады. Жулдызша жалғанып. корек көзіне бейтарап сымсыз косылган бейсимметриялы электр кабылдағыштың фазалык токтары фазалык кернеуді фазанын кедергісіне бөлгенге тен:

Жулдызша. жалганіан бейсимметриялы үш фазалы электр кабылдатыш номинал алпінде жұмыс істеуі үшін онын фазаларына корек көзінін фазалык кернеулерінің өзгеріссіз берілуін камтамасыз ету керек. Бұл шарт (3.1), (3.2) және (3.3) өрнектерінен көрініп тұрғандай, бейтараптык кернеу нөлге тен болса ғана орындалады. Ол ушін бейтарап нуктелердін потенциалдарын теңестіру керек, ал бейтарап нүктелердің потенциалдарын тенестіру үшін оларды бейтарап сыммен косу корек (3.2.6-сурет) Бейтарап сымның, жалпы ііиэдда, электр желісі сымдарының,. кедергісі электр кабыддагыштың кедергісінен әлдеқайда аз болатындықтан. ондағы кернеудің түсуін ескермей, бейтарап сым бейтарап нүктелердің потенциалдарын тенестіреді деп есептеуге болады.Бірак бейтарап сымныи аз да болса кедергісі болатындыктаи олар дал теңеспейді. Сондыктан бейтарап сыммен ток жүреді. Ол ток Кирхгофтын бірінші заңы бойынша фазалык токтардын алгебралык косындысына тен болады:

(3,17)

Жулдызша жалганып, корек көзіне бейтарап сыммен косылган үш фазалы электр кабылдагыштын векторлык диаграммасын (3.2,в-сурет) іурғызудьш логосенті төменде келтірілген, Логикалық сұлба бойынша векторлык диаграммамы тұргызу реттілігі былайша тусіндіріледі: кабылдағыштын фазалық кернеулері корек көзінің фазалық кернеулеріне тең болтандыктан. кернеулердің v_{t т}ц_л і векторлары (3.12) өрнектері бойынша тұрғызылады; бұдан кейін

токтардың векторлары фазалык ығысу бұрыштары аркылы ^Xt сәйкесті фазалык кернеулерге байланыстыра тұргызылады:

акырында (3.17) өрнегіне суйене отырып, фазалык токтардын алгебралык косындысы ретінде бейтарап сымнын тогынын векторы тұрғызылады. Бақылау сњрактары фазалы электр кабылдағыштың жұлдызша жалғану себебін түсіндірініз. Үш фазалы симметриялы электр кабылдағыш деп кандай кабылдағышты айтады? Ү ш фазалы бейсимметриялы электр кабылдағыш деп кандай кабылдағышты айтады? Бейтарап нукгелердін ығысу кернеуінін орнегін жазык өрнектегі шамаларга түсініктеме беріңіз.

Бейтарап сымнын аткаратын кызмегін тусіндірініз.

Негізгіәдебиет:І[65-6S];3[111-114]

Қосымша әдебиет: 7{ 131 -13 8]