Арапайым герлес (үшық) вирусы.

Қарапіайым герпес - адамдар инфекциясының аса кең таралтан түрі, міндетгі түрде тері немесе шырыылы қабықтарда көпіршікті бөртаелердің шығуымен және кызбалық жағдаймен сипатгалады. Гериес инфекциясынын басты ерекшеліктеріне өмірлік тасымаддаушылар мен аурудың жиі қайталануы жатады.

Қарапайым герпестің вирустық этиолошясын 1912 жылы У. Грютер аиықтағая.

Таксономиясы, морфологиясы, химиялық қүрамы. Қарапайым гераестін коздырғышы - Herpesvitidae тұкымдасына, Simplexvinis туысьша жататын, құрамьшда ДҢҚ-лы бар вирус. Морфологаялық және хлмиялых қүрамы бойынша желді шешек және белдеме внрустарьгаан ерекшелігі жок.

Дақылды өсіру. Қарапайым герпес вирусьш (ҚГВ) тауык эмбрионьшда, жасуша дақылдарында және зертханалық жануарлардьщ ағзасывда өсіреді. Тауык эмбрионьшыя хорионалдантоистык кабыкшасьшда вярус үсак ақ түйІн - дақтар түзеді; закымдалғаа дақылдарда - цитопатикалық әсерді тудырады: ядроішшк косындыяары бар көп ядролы алып жасушалар пайда болады.

Антнгендік кұрылымы. Вирус Ішкі ақуыздар мен сыртқы қабыхшаның гликопротеидтерімен байланысгағы коптеген антигендерден қүралады. ГликоцротеидтІ антигендер антндененін түзілуін және жасушалық имунютетгі камтамасыз ететін негізгі имиуноген больш табылады. Вирустьщ 2 серологиялық турі бар: ҚГВ 1 жөне ҚГВ 2.

Резнстентгілігі. Вирус бөлме темпсратурасында затгардьщ бетінде бірнеше сағат сакталады, УК - сәулелерге, кең қолданылатын дезивфекциялық ертінділерге, май ерігкіштерге сезімтал, термолабнлді,

Жануарлардыц сезімталдығы. Қарапайым герпес вирусы көитеген жануарларға патогенді, миға енгізгенде энцефалитті немесе көз закыыданғандз жергілікті қабыну урдісія тудырады. Табиғи жағдайда жануарлар ауырмайды.

Эпндемиологиясы. Қаралайым герпес - аса кең таралған инфекцня, кебіне күзді - кыскы кезеңдерде кездесіп әртүрлі жастағы адамдарды зақымдайды. Аурудыц спорадиялык жағдайлары, кейде жанүяда, кішкентай балалар үжымында, аурухаваларда жаппая күрт көбею байқалады. Эпидемия байкалмайды.

Инфекция көзі наукастар мен тасымалдаушылар. Негізгі таралу жолы - қатынасты, аэрогенді. Қоздырғыш жарақатганған тері немесе шырышты кабык арқылы еведі.

ҚГВ I жөне ҚГВ 2 герпес вирустарьшьщ эпидемиологиясы әртүрлі. ҚГВ I типі сілекей, сілекеймен ластанган кол және түрмыстық зат арқылы, ал ҚГВ 2 тиііі жыныстык жол арқылы таралады. Үрыктың плацента арқылы зақымдануы мүмкін.

Патогенез және клиннкалык белгілері. Клиникалык керішсі бойынша алғашкы және кайталама герпес деп бөледі. Алғашқы герпес инфекциясынын ену кдкпасы зақьгмдалған тері, ауыз, көз, мұрын, эөр-жыныс жолдарының шырьшгғы кабықтары болып табылады, қоздырғьтш осы жерлерде көбейеді. Содан кейін вирус лимфа тамырлары аркылы қанға түсіп, әртүрлі мушелерге және тіндерге тарайды.

Алғашкы герпестін жасырын кезеңі 6 -7 күн. Ауру терінің бежілі көлемінде ашу, қышу, қызару, ісінуімен, кейін осы жерде сүйықтыкка толы көтрішісгі бөртделердін пайда болуымен басталады. Кейде наукастану дене қызуынын көтерілуі мея жалпы жағдайынын бүзылуымен көрІведі. Көіііршіктер қүрғағаниан кейін тыртык пайда болмайды. Жаңа туған нәрестелерде алғашқы герпес ауьф түрде өтеді, көптеген жағдайда өліммен аяқталады. Деғенмен көптеген адамдарда алгашқы инфекция анықталусыз калады, өйткені белгІсіз өтеді.

Алғашқы инфгкыиядан (анык немесе белгісіз) кейіи 70 -90 % адамдар өмір бойына внрусты тасьшаддаупіылар болып қалады, ал латенто жағдайда жүйке жасушаларының сезімтал ганглияларыяда сақталынады Соньщ нәтижесінде тасымалдаушылардың қайталама аурулары суыктағанда, ыстыкгағанда, менструацияда, интоксикацияда, әртүрлі жүқпалы ауруларда, есенгіреу, жүйкедік - психикалық өзгерістерде »з көріністерін береді. Қайталама герпескс тері мен шырышты қабаттьщ сол жерлерде қайталап шыгу қүбылысы тән. ҚГВ-1 тудырған қайталамалы герпес өте жиі ерінде, мүрын қанаттарында, ауыз куысында, көз конъюктивасында орналасады. ҚГВ-2 герпесі нәрестелерді мен зәр шығару жүйесін зақымдайды. ҚГВ-2 гериестія жатыр мойнының катерлі ісігшід дамуына себепші болатындығы дәлелдевген. Қайталамалы герпестердің жайыльшды түрі, соньщ ішінде жүйке жүйесі мен ішкі мүшелерді закымдауы салыстырмальі сирек кездеседі.

Иммунитеті. Алғашқы ивфекциядан кейін адам ағзасында сарысулык жөне секреторлык антиденелер пайда болады, олар алғашқы ғераеске иммунитеггі қамтамасыз етеді, бірақ ол вирустың сақгалуьша жәяе аурудың қайталануына кедергі бола алмайды. Қайталамалы герпес антиденелердің герпес вирусына қарсы жоғарғы дөрежесінде пайда болады. Қайталама герпестің дамуында жасушалық иммунитетгің алатын маңызы зор.

Микробиологнялык диагностикасы. Зерттеу материалына герпес көггіршіктері, сілекей, көздің мүнізді қабықшасынан алынған жағьшды, қан, жүльш сұйыктығы, өлім жағдайында - мидың және жүльшньш кішкене бөліктері жатады.

Жедел диагностика кезінде бертцелерден Романовский-Гимзе әдісімен боялған жағывды - танба дайындайды, олардан ядроішідік қосындылары бар көпядролы альш жасушаларды анықтайды. Осы түқымдасқа жататьш баска вирустардан ажырату ушін ИФР, ИФТ, РЙТ, ПТР реакдияларын қолданады. Вирусты бөліп алу тауык эмбриоыында, зертханалық жануарларда (жаңа туылған тышкандар) мен жасуша дақылында жүргізіледі, ИФР мен БР көмегімен идентифнкацияланады. Кейінгі жылдары қарапайым герпесті аныктауда вирустын, серологнялық түрін аныктау үшін моноклоналды антиденелерді колдануда. Аурудың серологиядық диагностикасы үшін антиденелердің титрінің артуы бойьшша КБР, БР, ИФР, ИФТ жүргізілгді.

Арнайы сақгандыру жәые емдеу. Қайталама герпестің ауыр түрінен сактандыру үшін ремнссия кезеңінде инактивацняланған, дақылдық гериес вакциыасы көп рет енгізіледі. Вакцинаны, соньшен қатар иммуаомодулятор - реаферонды қолданғаяда қайталау кезеыдерінің аралығын үзартады және келесі қайталаудың ағымын жеңілдетеді. Аурудьщ жедел түрінде емдік максатта химиотерапиялық дәрІлерді (виразол, ацикловир, бонафтон, оксолннді, теброфенді, флореыалды майлар), интерферондарды және интерферон индукторларын қолдавады.