Электр энергиясының көздері.

Электр энергиясының көздерін екі түрде көрсетуге болады:

а) ЭҚК немесе кернеу көзі (генераторлар, аккумуляторлар жатады)

Егер кернеу көзінің ішкі кедергісін ескеретін болса, ол реалды кернеу көзі деп аталады. Реалды кернеу көзінің ұштарындағы кернеу келесі теңдеумен анықталады. Кернеу көзінің ішкі кедергісі тізбектей жалғанады.

(1.1.10)

мұндағы, - кернеу көзінің ұштарындағы жүктеме жалғанбаған кезіндегі кернеу (бос жүріс кернеуі) I - тізбектің жүктеме тоғы.

- кернеу көзінің ішкі кедергісі. - қысқа тұйықтау тоғы.

Сурет 1.1.5 - Реалды кернеу көзінің а) балама схемасы

б) вольт амперлік сипаттамасы

Егер, кернеу көзінің ішкі кедергісін ескермесек ( ), онда ол идеалды кернеу көзі деп аталады (сур.1.1.6 а,б). Оның ұштарындағы кернеу ЭҚК - не тең болады.

Сурет 1.1.6 - Идеалды кернеу көзі а) вольт амперлік сипаттамасы; б) балама схемасы

б) Тоқ көзі ( электронды лампалар, жартылайөткізгіш аспаптар жатады)

Оған сәйкес келетін балама схема және вольтамперлік сипаттама 1.1.7 суретте көрсетілген. Тоқ көзінің ішкі кедергісі параллель жалғанады. Оның параметрлері төмендегі теңдеулерден анықталады. (1.1.10) теңдеудің екі жағын кедергіге бөлеміз, сонда

Немесе, (1.1.11)

мұндағы, ; - тоқ көзінің ішкі өткізгіштігі.(1.111) -ші теңдеу 1.1.7-ш суретте сипатталған

Сурет 1.1. 7 - Реалды тоқ көзінің а) балама схемасы б) вольтамперлік сипаттамасы

а

Сурет 1.1.8 - Идеалды тоқ көзінің а) балама схемасы б) вольтамперлік сипаттамасы

Бақылау сұрақтары:

1. Зарядталған бөлшектерді атаңыз ?

2. Тоқ күшінің анықтамасын , формуласын, өлшем бірлігін айтыңыз

3. Энергия көзінің ішіндегі зарядтарды қозғауға жұмсалған сыртқы күштердің жұмысын сипаттайтын шама қалай аталады?

4. Электр өрісі күштерінің сыртқы тізбек бойындағы зарядтарды қозғауға жұмсалған жұмысқа тең болатын шама қалай аталады?

5. Электр кедергісінің өткізгіштің геометриялық өлшемдеріне, ұзындығына, көлденең қимасының ауданына тәуелділігін сипаттайтын формуланы көрсетіңіз

6. Кедергінің температураға тәуелді формуласын көрсетіңіз.

7. Тоқ көзі мен Кернеу көзінің айырмашылығы қандай?

3 -лекциялык дәріс.