Айраткер - құрылым” теориялары қазіргі қоғамды зерттеудің құралы ретінде

Қазіргі социологиялық теориядағы шешуші проблемалардың бірін “қайраткер - құрылым” дилеммасы құрайды.

“Қайраткер - құрылым” теориялары құрылымдық теориялар тобына жатады және қазіргі қоғам қызметін түсіндіруде тиімді теориялардың бірі болып табылады. Әңгіме қоғамды жаңаша түсінуде болып отыр. Социология тарихында макротеориялардың әлеуметтік құрылымдар сараптамасына баса назар аударған кезең болды, содан кейін сараптаманың басты мысалы жеке индивидтер болып табылатын шағын көзқарас негізгі деп саналатын кезең келді. Белгілі бір мөлшерде әлеуметтік құрылым теориясы берілген көзқарас төңірегінде екі көзқарастың қосылуының бір мысалы ретінде қарастырылуы мүмкін. Бірақ құрылымдық теориялар қоғамды түсіндірудің басқа принциптеріне негізделген.

Қазіргі заман теорияларында “қайраткер - құрылым” әлеуметтік жүйелер ұғымына жатқызылады. Әлеуметтік жүйелер - көптеген өзара әсер етушіліктер мен номинациялардың көмегімен органдар мен құрылымдарды, ғаламдық және жергілікті, объект пен пәнді біріктіруші. Әңгіме жүйелердің біріктіретіндігі және құрылым мен оның бөліктері арасындағы айырмашылықтарды жоққа шығаратындығы, олардың саланы көрсетпейтіндігі, бірақ оны басқа объектілер тұрғысынан иемденіп алатындығы, тұрақтылық пен мәңгілікті қамтамасыз ететіндігі туралы болып отыр. Әлеуметтік жүйелер ұғымы қоғамның құрамдас бөліктерін - оның иерархияларын, топтарын, деңгейлерін біршама тереңірек зерттеуге мүмкіндік береді.