Болат қорыту өндірісі

Қазіргі таңда болат өндірудің келесі тәсілдері кең таралған:

а) өңделген металл конверторларындағы қырғышты қосумен сұйық шойын арқылы оттегін үрлеумен – оттекті-конверторлық тәсілі;

б) еденде арнайы жалынды пештерді шойынды қорытумен және қырумен – мартендік тәсіл;

в) электр пештерінде шойын мен қырғышты қорытумен – электрлік болат қорыту тәсілі.

Шихталық материалдардың құрамы мен қорыту технологиясы бойынша конверторлық және мартендік қайта балқытулар ұқсастықтары көп. Конверторлық процестің өзіне тән ерекшелігі қорытудың ұзақтылығы, ол қазіргі цехтерде 32-36 мин. бастап 65мин дейін құрайды. Бұған процестің белсенді жүргізілуін, қорытудың тез қызуы және оттегінің және зиянды қоспалардың энергиялық күйіп кетуін қамтамасыз ететін оттектік үрлеу арқылы қол жеткізіледі.

Конверторлық цехтердің қуаттылығы бірінші орында жұмыс істейтін конверторлардың санымен және олардың сыйымдылығымен анықталады.

Оттекті-конверторлық өндірістің ерекше дамуы кейінгі жылдарда оның жоғары технологиялық қасиеттерімен және техникалық-экономикалық көрсеткіштерімен анықталады. Конверторларда болат қорыту технологиясы бойынша қарапайым өндіріс болып табылады, салыстырмалы жеңіл механикаландырылады және автоматтандырылады, жұмысшылардың аз штатын талап етеді, жөндеу отқа төзімді жұмыстардың көлемін азайтуға мүмкіндік береді, болаттың біркелкі шығарылымын қамтамасыз етеді, аз күрделі салымдарды талап етеді және мартендікпен салыстырғанда аз өзіндік құнды болаттың қорытылуын қамтамасыз етеді.

Шойынмен болат өндірудің мартендік тәсілі кезінде үлкен көлемде болат сынықтары мен қырғыш қайта қорытылады. Қорыту мартен пештерінің отқа төзімді кірпіштен қаланған ваннасында жүргізіледі. Процесс үшін қажет жылу газ тәрізді және сұйық отынды жағу арқылы алынады. Отынды жағуға берілетін ауа регенераторларда қыздырылады.

Мартен пештерінде қорыту ұзақтылығы 10 сағатқа жуық уақытты құрайды, зауыттардағы пештердің сыйымдылығы - 200,300,400,600 Т, ең үлкені - 900Т. Ірі мартен пештерінің өнімділігі жылына 6-8 млн теңге. Кейінгі жылдарда бірқатар мартен пештерінде екі ванналы болат қорыту пештеріне оттектік үрлеумен болат қорыту пештері құрылған. Қорыту ұзақтылығы 3,5 сағатқа дейін қысқарған.

Электр пештерінде болат қорыту одан әрі кең таралады, электр пешінің артықшылығы оның қорыту кеңістігінде жоғары температураны жеңіл және тез алуға болатындығында, бұл, мартен пештері мен конверторлардағыға қарағанда зиянды қоспалардың едәуір төмен шектерге дейін жоюды жеңілдетеді және жоғары сапалы болатты алуға мүмкіндік береді.

Болатты бөліп құю кезінде мазмұндағыштарға жүйелі түрде технологиялық бірқатар операциялар орындалады, олардан кейін кесектері бар құрамдар қыздыру құдықтарының бөлігіне түседі, онда кесектерді келесі шекке дейін алып тастайды. Ірі металлургиялық зауытта теміржол жолдарының ұзақтылығы кесек тасу құрамдарының қозғалу ауданында 30км дейін құрайды, жұмыс істейтін локомотивтердің саны 12 дейін және одан көбіне жетеді.

60-шы жылдарда болат қорыту өндірісінде дайындамаларды арнайы үздіксіз құю машиналарында болатты бөліп құюдың жаңа технологиясы жоғарылады, яғни үздіксіз бөліп құю, бұл түбегейлі металлургиялық зауытта техникалық шешімдерді өзгертті. Үздіксіз бөліп құюды пайдалану аралық операцияларды алып тастауға мүмкіндік береді, мысалы, мазмұндағыштарға болатты бөліп құю сияқты, бұл жолдардың санын көп азайтты және болат қорыту бойынша салыстырмалы шығындарды төмендетті.

а-сызықты орналасқан МНЛЗ;б-МНЛЗ блокты орналасуымен.

1-конверторлы бөлімше;2-болатты үзіліссіз құю бөлімшесі;3-жалға алу цехы;4-конверторлар;5-МНЛЗ;6-болат тасымалдаушылардың жүру жолы;7-сұйық шойынды беру жолдары;8-тиеу жолдары

7.6-сурет-Конверторлық цехтың сызбалық жоспары