Домашнее задание. Записать в тетрадь сведения об известных вам видах искусства в форме конспекта, таблицы или схемы.
Записать в тетрадь сведения об известных вам видах искусства в форме конспекта, таблицы или схемы.
Т е м а: КУЛЬТУРА ПЕРВОБЫТНОГО ОБЩЕСТВА
Дикарь каменного периода, начертавший концом кремня на приспособленном обломке кости медвежью или лосиную голову, уже перестает быть дикарем».
И.С. Тургенев.
Цель урока: познакомить учащихся с особенностями культуры первобытного общества.
Задачи: создать условия для
- расширения знаний учащихся о культуре первобытного общества;
- развития умения анализировать памятники первобытной культуры;
- развития эстетического вкуса учащихся.
| Наглядность: диапозитивы с изображением палеолитической Венеры, росписей пещеры Альтамира, рисунков периода мезолита. Материал для учителя Основными источниками изучения первобытного общества и первобытной культуры являются археологические изыскания, этнография, данные геологии, антропологии, мифологии, фольклора. С незапамятных времен человека волновало его прошлое, но только научные достижения последнего века дали возможность ответить на ряд вопросов, интересовавших человечество на протяжении столетий. Одним из таких вопросов был вопрос о том, когда появилось искусство. Истоки искусства уходят в глубокую древность. Человеческий род существует около 2,5 млн. лет, а человек разумный – всего лишь около 40 тыс. лет. Из камня, кости, рога, дерева первобытный человек стал делать орудия труда и охоты, что открыло перед ним более широкие возможности использования природных ресурсов, приспособления к окружающей среде, коллективной охоты, защиты в борьбе с хищниками. При этом постоянная совместная трудовая деятельность сплачивала первобытное общество. Усложнение общественной жизни привело к необходимости обмена опытом и передачи его от человека к человеку, от поколения к поколению. Возникли членораздельная речь, язык, искусство, мифология, религия – возникла культура. Люди каменного века придавали художественный облик предметам повседневного обихода, хотя в этом не было практической необходимости. Зачем они так поступали? Одной из причин возникновения искусства считают человеческую потребность в красоте и радости творчества, другой – верования того времени. Первобытный человек не отделял себя от природы, а отождествлял себя с ее явлениями, силами и верил в то, что может магически воздействовать на нее. Он наивно полагал, что сможет преобразовать природу с помощью колдовских заклинаний. Охотничьи танцы, наскальные росписи и рисунки, изображающие животных были связаны с магическим обрядом, который, согласно представлениям первобытного человека, должен был обеспечить удачу на охоте. Первые, дошедшие до нас, произведения первобытного искусства относятся к верхнему палеолиту (35 – 10 тыс. до н. э.). Это скульптурные, графические, живописные изображения, геометрические знаки, а также образы, созданные по подобию предметов природы. Среди них особое место занимают так называемые «Венеры» - изображения, по-видимому, связанные с культом матери-прародительницы. Они еще очень далеки от реального сходства с человеческим телом. Всем им присущи некоторые общие черты: увеличенные бедра, живот и груди, отсутствие ступней ног. Их задача заключалась не в том, чтобы воспроизвести конкретную натуру, а в том, чтобы создать некий обобщенный образ женщины-матери, символ плодородия и хранительницы очага. Мужские изображения в эпоху палеолита очень редки. Помимо женщин изображали животных: лошадей, коз, северных оленей. Почти вся палеолитическая скульптура выполнена из камня или кости. Пещерная живопись была открыта в конце XIX века (пещера Альтамира в Испании). Позднее исследователи обнаружили десятки подобных пещер в Испании, Франции, а также в России. Одно из самых выдающихся открытий в области пещерного искусства было сделано во Франции в 1940 г. Случайно обнаруженная четырьмя мальчиками пещера Ласко стала настоящей сенсацией в мире наскальной живописи, образцы которой принадлежат к числу самых совершенных творений эпохи палеолита. Их приблизительный возраст 15 – 20 тыс. лет. Произведения хорошо сохранились, что позволило превратить эту многозальную пещеру в первоклассный музей первобытного искусства, называемый «доисторической Сикстинской капеллой». Если пещерная палеолитическая живопись состоит из множества фигур, композиционно не связанных между собой, то наскальное искусство, многофигурные изображения мезолита представляют собой композиционное единство, живо воспроизводящее сцены охоты, сражений, танцев. Художники мезолита стремились показать не сами объекты, а передать действие, смысл происходящих событий. И хотя изображения человека и животных эпохи мезолита менее детализированы, более схематичны, чем в предыдущий период, зато они гораздо более динамичны, подвижны и экспрессивны. К числу наиболее загадочных явлений первобытного искусства относится группа памятников – мегалитов. Название произошло от греческих слов «мегас» – большой и «литос» – камень, то есть сооружения из больших камней. Менгиры – это врытые в землю, вертикально поставленные каменные столбы высотой 4-5 метров и более, стоящие отдельными группами; дольмены – огромные каменные глыбы, поставленные вертикально и перекрытые каменной плитой; кромлехи – культовые сооружения, представляющие собой круговую ограду из каменных блоков, которые поддерживают перекрывающие их каменные плиты. Наиболее известное и крупное сооружение этого типа – Стоунхендж (Англия). Мегалитические сооружения явились прототипом монументальной архитектуры. Накопленные археологические данные позволяют проследить возникновение и развитие других видов первобытного искусства: музыки, танца, театрализованного представления, прикладного искусства. Первобытное искусство сыграло важную роль в истории и культуре древнейшего человечества, стало началом образного отражения окружающего мира, средством его познания, а также формирования внутреннего мира самого человека. Для записи в тетрадь Первые, дошедшие до нас, произведения первобытного искусства относятся к верхнему палеолиту (35 – 10 тыс. до н. э.). Это скульптуры, большая часть которых – изображения женщин, получившие название "палеолитические Венеры". К этому периоду относятся и росписи пещеры Альтамира, где фигуры животных не связаны композиционно. Сюжетная живопись появляется в период мезолита - сцены охоты, битв, танцев. Для создания рисунков первобытные художники использовали минеральные краски: охру, красный и бурый железняк, марганец, известняк, уголь. Изобразительное искусство эпохи неолита характеризуется появлением орнаментальной живописи, включавшей в себя круги, полумесяцы, кресты, свастики, спирали, ромбы. Прототипом архитектуры были дольмены, менгиры и кромлехи. Вопросы для проверки усвоения знаний Расскажите о причинах возникновении искусства. Сравните живопись палеолита и мезолита. Какова архитектура первобытного общества? Домашнее задание Прочитать статью в учебном пособии «Искусство», 9 кл., с.4 - 6; «Отечественная и мировая художественная культура», 8 кл., с.3 – 6; подготовить рассказ об искусстве первобытного общества на территории Беларуси. Т э м а:МАСТАЦТВА ПЕРШАБЫТНАГА ГРАМАДСТВА НА БЕЛАРУСІ Мэта урока: пазнаеміць вучняў з развіццем першабытнага мастацтва на Беларусі. Задачы: стварыць умовы для - раскрыцця гістарычных асаблівасцей развіцця беларускага мастацтва; даць характарыстыку першабытнага мастацтва Беларусі; - развіцця умення аналізаваць помнікі беларускага мастацтва; - выхавання у вучняў цікавасці да гістарычнай спадчыны свайго краю. Абсталяванне: Слайд-фільм “Старажытная Беларусь”. Матэрыял для настауніка “Кожны чалавек па сваёй натуры – мастак”. Гэтыя словы М. Горкага ў поўнай меры можна аднесці да беларускіх майстроў, якія на працягу многіх стагоддзяў стваралі з самых распаўсюджаных і даступных матэрыялаў не толькі зручныя і практычныя, але і прыгожыя мастацкія творы. Першыя прыкметы ўзнікнення выяўленчага мастацтва на Беларусі з’явіліся яшчэ ў эпоху палеаліту (каменны век), прыкладна 20 – 25 стагоддзяў таму назад, калі на прымітыўныя прыстасаванні наносіліся элементы арнаменту. Паступова чалавек глыбока вывучыў сябе і навакольнае асяроддзе. У эпоху палеаліту панаваў пераважна суровы клімат і яму адпавядаў комплекс фауны і флоры. Усё гэта наклала адпаведны адбітак і на духоўную культуру. Бязлесны ландшафт, халады, сацыяльная арганізацыя калектыву патрабавалі адпаведнага па форме і канструкцыі жылля. Яно мела акруглую або авальную форму з паглыбленай на паўметра падлогай. У кожным такім прыстанішчы мелася адкрытае вогнішча. Па краях жылля з мамантавых костак будаваліся невысокія сценкі, на якія абапіраўся нізкі дах з драўляных жэрдак, накрыты мамантавымі скурамі. Найбольш старажытнае сведчанне мастацкай творчасці першабытнага чалавека – арнамент. Каля в. Елісеевічы Шчучынскага р-на знойдзены рэшткі біўняў з папярэчнымі насечкамі. На стаянцы каля в. Юравічы Калінкавіцкага р-на на абломку біўня ёсць зігзагі, шасцівугольнікі і гарызантальныя малюнкі. Калі вяршынай заходнееўрапейскага мастацтва эпохі палеаліту з’яўляюцца пячэрныя гравіроўкі і паліхромны роспіс, то на тэрыторыі Центральнай і Усходняй Еўропы – скульптуры людзей і жывёл. Адна цікавая знаходка знойдзена ў Елісеевічах. Гэта скульптурная выява аголеная маладой жанчыны. Фігурка выканана з мамантавага біўня і мае некалькі расцягнутыя прапорцыі. Знаходка значна вылучаецца рэалістычнасцю, разумнымі межамі гіпертрафіі, стараннасцю выканання. Чалавек позняга палеаліту пачаў упрыгожваць сваё цела і адзенне. Гэта дазволіла яму выдзеліцца як асобе, паказаць сваё грамадскае аблічча і полаўзроставыя асаблівасці. Змяненні навакольнага асяроддзя ў пасляледніковы перыяд істотна ўздзейнічалі на развіццё матэрыяльнай і духоўнай культуры чалавека (у эпоху мезаліту). Практычна ўсе вядомыя нам творы мастацтва эпохі мезаліту – дэкаратыўна-прыкладныя. Часцей за ўсе гэта сякеры, кінжалы, наканечнікі стрэл зробленыя з рагоў і касцей, а таксама ўпрыгожванні з зубоў. У час ранняга неаліту (V – ІV тысячагоддзе да н.э.) для ўсёй тэрыторыі Беларусі было характэрна поўнае адзінства формы і арнаменту керамічных вырабаў, а ў познім назіраюцца значныя рэгіянальныя адрозненні, якія звязаны з развіццём асобных археалагічных культур. У эпоху неаліту па-ранейшаму была распаўсюджана конусападобная канструкцыя жылля. Аднак жыллё цяпер будавалася толькі з дрэва, страха крылася карой і чаротам. Такія будынкі ўзводзіліся хутчэй, чым каменныя палеалітычныя. Ужо тады існавала некалькі тыпаў будынкаў, наземных і паўзямляных (в. Юравічы Калінкавіцкага р-на). На стаянцы каля в. Лучын Рагачоўскага р-на знойдзены астаткі жылля, ад якога ішоў доўгі ход. У Паазер’і на суглінках і тарфяных берагах вадаёмаў будавалася толькі наземнае жылле (в. Асавец Бешанковіцкага р-на). Земляробства і жывёлагадоўля змянілі характар гаспадарчай дзейнасці. Вялікае значэнне набывае вытворчасць рамесных вырабаў. Некаторыя рэчы арнаментаваліся по-ранейшаму нарэзкамі на гранях, зігзагамі або сеткамі (в. Асавец Бешанковіцкага і в. Шчорсы Карыліцкага р-наў). Аднак узнікаюць і новыя элементы ўзораў – зігзагі, ромбы, трохвугольнікі, мнагаграннікі. Адна з найбольш старажытных знаходак з выявамі жывых істот на сценках керамічных гаршкоў (схематычны малюнак дзікай качкі) – знайдзена на стаянцы Крывіна каля в. Галоўск Сенненскага р-на. Каля в. Юравічы знойдзены выявы людзей і птушак. З’яўляюцца рэчы дробнай пластыкі – аб’ёмныя вобразы звяроў, птушак, чалавека (в. Асавец). На Асавецкай стаянцы знойдзена зробленая з ласінага рога статуэтка лася. Старажытны майстар толькі нязначна мадэліраваў фігуру, дапасоўваючыся да формы матэрыялу. Аднак, нягледзячы на лаканізм выканання, яна добра перадаёт моцную і напружаную постаць звера. Калі дазваляў матэрыял, неалітычны чалавек мог рабіць аб’ёмныя выявы і надзвычай рэалістычныя, з перадачай падрабязных дэталей. Аб гэтым сведчаць рагавыя фігуркі вужа і качкі. Майстэрства старажытных скульптараў найбольш праявілася у аб’ёмных антрапаморфных выявах. Адна з іх – фрагмент скульптуркі даўжынёй 9,5 см, выразанай з цвёрдага лісцевага дрэва. Яна перадае вобраз чалавека (мужчыны) з выразнымі рысамі твару: апушчаныя краі надброўяў, прамы нос, высокі лоб, вусы і кароткая барада. Глыбокія вачніцы і характэрная лінія рота надаюць яму суровы выгляд. Добра выяўленая шыя плаўна пераходзіць у схематычна выразанае тулава, на якім адсутнічаюць рукі. Ніжняя частка находкі адламана. Значнае месца займае і выраб упрыгожванняў. Гэта розныя наборы падвесак, упрыгожванні на адзенні, бранзалеты, гузікі, пярсценкі. Для іх вырабу звычайна выкарыстоўваліся зубы жывёл, ракавіны, бурштын. Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі пратягваўся ад ІІ тысячагоддзя да н.э. да VІІ - VІ ст. да н.э. Пры росквіце апрацоўкі каменю з’явіліся медныя і бронзавыя вырабы. Зарадзілася маёмасная няроўнасць. Вакол будынкаў узнікаюць двары. Ідзе стабілізацыя культурных працэсаў. З некалькіх тыпаў керамікі пераважае посуд з лёгка выяўленай шыйкай і чуць адагнутым венчыкам. З развіццём касмаганічных культаў у арнаментах з’яўляюцца планетныя сімвалы, знакі нябесных з’яў. Стала вырабляцца значна больш упрыгожванняў з медзі, прыбалтыйскага бурштыну, шкла. Яны паступова страчваюць магічны сэнс і набываюць эстэтычныя і сацыяльныя функцыі. Жалезны век. Прымяненне метала садзейнічала росту вытворчасці. У гэты час склаліся этнічныя аб’яднанні, на базе якіх у І і ІІ тысячагоддзі да н.э. узніклі ўсходнеславянскія народы. На поўдні і паўднёвым усходзе сучаснай тэрыторыі Беларусі існавалі плямёны мілаградскай і зарубеніцкай культур. Свае паселішчы яны будавалі на берагах рэк і ўзвышшаў. Памеры іх каля 1 гектара. Асноўнай жа формай пасяленняў былі гарадзішчы, якія будаваліся ў цяжкадаступных месцах (плошча ад 1 да 9,5 га). У помніках мілаградскай і зарубеніцкай культур знойдзены бранзалеты з бронзы, зрэдку – з срэбра, а таксама бронзавыя і жалезныя пярсцёнкі. Упрыгожванні вырабляліся і з каляровых металаў, у прыватнасці, з волава і свінцу. Вялікую цікавасць уяўляюць шкляныя пацеркі (бусы), а таксама металічныя ўпрыгожванні, аздобленыя каляровым шклом (эмалямі). Да перыяду першабытнага ладу адносяцца выдатныя ўзоры манументальнага мастацтва – скульптуры язычніцкіх багоў і ідалаў, каменных баб. У дрыгавічоў, радзімічаў і крывічоў, што насялялі тэрыторыю сучаснай Беларусі, было даволі шмат язычніцкіх багоў, якім яны пакланяліся і прыносілі ахвяры, чые скульптуры стваралі. На жаль, большасць з іх, асабліва драўляных, не захавалася да нашага часу. З прыняццем хрысціянства ўсе язычніцкія ідалы былі знішчаны. Да нас дайшло літаральна некалькі каменнных выяў. Чатырохтварны ідал, знойдзены ў рацэ Збруч, мае выгляд чатырохграннага слупа, завершанага голавой з чатырма тварамі. Найбольшую цікавасць выклікае шклоўскі ідал. Гэта манументальная скульптура з пясчаніку вышыней 120 см. і вагой 250 кг. Формы ідала вельмі прымітыўныя. Галоўную ўвагу старажытны мастак звярнуў на твар. Тулава амаль цыліндрычнай формы, толькі ледзь апрацавана. Для запісу ў сшытак Першыя прыкметы ўзнікнення выяўленчага мастацтва на Беларусі з’явіліся яшчэ ў эпоху палеаліту (каменны век), калі на прымітыўныя прыстасаванні наносіліся элементы арнаменту. Калі вяршынай заходнееўрапейскага мастацтва эпохі палеаліту з’яўляюцца пячэрныя гравіроўкі і паліхромны роспіс, то на тэрыторыі Центральнай і Ўсходняй Еўропы – скульптуры людзей і жывёл. Практычна ўсе вядомыя нам творы мастацтва эпохі мезаліту – дэкаратыўна-прыкладныя. Часцей за ўсё гэта сякеры, кінжалы, наканечнікі стрэл зробленыя з рагоў і касцей, а таксама ўпрыгожванні з зубоў. Майстэрства старажытных скульптараў найбольш праявілася ў аб’ёмных антрапаморфных выявах. Адна з іх – фрагмент скульптуркі даўжынёй 9,5 см, выразанай з цвёрдага лісцевага дрэва, яна перадае вобраз мужчыны. Да перыяду першабытнага ладу адносяцца выдатныя ўзоры манументальнага мастацтва – скульптуры язычніцкіх багоў і ідалаў, каменных баб. У помніках мілаградскай і зарубеніцкай культур знойдзены бранзалеты з бронзы, зрэдку – з срэбра, а таксама бронзавыя і жалезныя пярсцёнкі. Упрыгожванні вырабляліся і з каляровых металаў, у прыватнасці з волава і свінцу. Вялікую цікавасць уяўляюць шкляныя пацеркі (бусы), а таксама металічныя ўпрыгожванні, аздобленыя каляровым шклом (эмалямі). Пытанні па тэме Што вы ведаеце аб развіцці скульптуры перыяду першабытнаабшчыннага ладу? Раскажыце аб развіцці дэкаратыўна-пракладнога мастацтва. Чым адрозніваецца культура Беларусі гэтага перыяду ад культуры заходнееўрапейскіх краін? |
Т е м а: КУЛЬТУРА ДРЕВНЕГО ЕГИПТА
Существует нечто, перед чем отступают
и безразличие созвездий,
и вечный шепот волн, -
деяния человека,
отнимающего у смерти ее добычу».
Из древнеегипетского трактата.
Цель урока: показать учащимся своеобразие и особенности художественной культуры Древнего Египта.
Задачи: создать условия для
- раскрытия взаимосвязи мифологии, религии и искусства Древнего Египта;
- формирования навыков анализа произведений искусства, выделять наиболее характерные элементы произведений различных видов и жанров;
- формирования эстетического вкуса учащихся.
Наглядность: диапозитивы или репродукции: плита фараона Нармера, пирамида Джосера, пирамиды в Гизе, храмы в Карнаке и Луксоре, храм Хатшепсут, статуя царевича Рахотепа и его жены Нофрет, статуя царского писца Каи, "Сельский староста", цветной бюст Нефертити, росписи и рельефы погребальных камер пирамид.
Дата добавления: 2015-02-16; просмотров: 875;