Тапсырма шығаруға арналған әдістемелі нұсқаулар

Үш фазалы тоқ жүйесінің құндылық негізінен Айнымалы магнит өрісінің табуға мүмкіндік береді. Егер үш жүйелік тоқ мөлшері бірдей, 120⁰ -ға ығысқан,

i_A = I_msinwt ;

i_B = I_msin (wt -120° )

i_С = I_msin (wt +120° )

үш орауыш қосса, олардың біліктері кеңістікке 120⁰ – ға ығысқан, сонда айнымалы магнит өрісін аламыз, әр уақыт кезеңінде жинақ индукция B = 1,5B_m тең болады, бұнда B_m – бір орауыштың магнит индукциясының максималды мәні. Осы өрістің синхронды айналу жиілігі f ток жиілігіне және р полюстер жұб санына тәуелденеді

n₀ = .

Ең тараған асинхронды электр қозғалткыштың жұмыс жасау принципі айнымалы магнит өрісі негізінен салынған. Қозғалтқыштың статорының үш орауышы үш фазалық желіге қосылса статордың ішіндеайнымалы магнит өрісі пайда болады. Бұл өріс ротор орамасында ЭҚК индуциалайды. Ротор токтары осы ЭҚК – дан пайда болып статордың айнымалы магнит өрісімен әрекеттесіп роторды айнымалы өріс бағытымен айналуға әжбүр етеді. Үш фазалық ток жұйесіне қосылған (4а суреті) асинхронды қозғалтқыштың статор ораушының AX, BY, CZ 120⁰ ығысқан 4б суретінде стрелкадармен магнит өрісінің жыйынтық индукциясының векторларының бағыты көрсетілген.

Уақыттың үш (1-3)кезеңіне құралған (4б сурет). Орауыш токтарының бағыты нүктемен крест пен көрсетілген, ал магнит өрісінің индукция бағыты он жақ қозғалғыш винттың ережесі бойынша анықталады. Как видно из рисунка 4 сурет бойынша, қорытынды өріс р= 1 тең болғанда W=w жиілігпен сағат бағыты бойынша айналады.Магнит өрісінің айналу бағытын өзгерту үшінүш фазалық жұйенің орамадағы фазалар тәртібін өзгертуге болады. Магнит өрісінің айналу жиілігі полюстер санына тәуелденеді. Өндірістік жиіліктегі f = 50Гц кейбір магнит өрісінің айналу синхронды жиіліктері 5 кестеде көрсетілген.

Көп полюсті өрісті табу үшін статор фазасының орауштары р ретке кобейту керек. Бір фазаның орауыш санын полюстер жүп саны анықтайды. Орауыштардың белдіктері 120°/р ығыласқан, ал орауыштардың геометриалық мөлшерлері р ретке азаяды, Оси катушек смещены на, а геометрические размеры катушек уменьшаются в р раз, немесе 180°/р.

5 Кесте – Магнит өрісінің синхронды айнымалы жиіліктері

5 суретте төрт полюсты (р = 2) статордың жеңілдетілген сұлбасы салынған. Үш фазалы статор орамасы алты орауыштан турады,әр біреуінің геометриалық мөлшері 180°/2 = 90°. Әр орауыш бір орамды секциямен берілген

5а суретте фазалық ораманың орауыштары тізбектеп бірлік жұлдызшаға қосылған, ал 5б суретінде – қатарлас екілік жұлдызшамен қосылған. Өріс суреттері t уакыт мерзімінде ток үшін келтірілген (5в суретті). Сонымен, фазалық орамалар (бірлік жұлдызша) тізбектеп қосылғанда төрт полюсты магнит өрісін, ал қатарлас қосылғанда (екілік жұлдызша) – екі полюстік магнит өрісі болады.

Статор орамасы полюстер сандарына ауыстыруға беіймделсе, бұдай қозғалтқыштар көп жылдамдылықті деп аталады. Олар екі-, үш- және төртжылдамдылықты боп орындалады. Екі жылдамдылықтар полюстер сандары ауыстыруға беіймделген бір орамалы болады; үш- және төртжылдамдылықтар екі тәуелсіз орамамен болады, соныме бірге біреуі немесе екеуіде полюстер сандары ауыстыруға беіймделген. Көп жылдамдылық қозғалтқыштардың кейбір түрлері 6 кестеде берілген.

а) б)

а′) б′)

в)

Сурет 5 – Төрт полюсты статордың жеңлдетілген сұлбасы (р = 2)

6 Кесте - Көп жылдамдылық қозғалтқыштардың түрлері