Табигаттың ауада үшып қозғалатын агзалары.

Табиғаттың өзі ауада ұшып қозгалатын алуан түрлі үшқыш агзаларды шыгарады. Мысалы, ұшқыш балықтар құйрыгының күшімен судан секіріп шығады да, су бетінен 3 метр биіктікте сағатына 30 км. жылдамдықпен қозғалып, 100-150метр жерге ұшып барады.

Кәзіргі кезде ұшқыш механикалық конструкциялардын, жылдамдығы, ұшу биіктігі, алысқа ұшуы тірі организмдікінен көп жоғары. Бірақ ұшу тиімділігі жөнінде ең жетілген жаңа самолеттердің өзі қустын ұшу тиімділігінен көп төмен. Тұтас салмағына шағып есептегенде бір ат күшіне сәйкес келетін шама самолетте 14 кг., бүркітте 70 кг., ләйлекте тіпті 135 килограмра тең. Сөйтіп, ләйлектің ұшу тиімділігі ең жетілген самолеттікінен 10 есе артық. Ал, дауылпаздың кейбір түрлері тоқтамастан 10 мын километр кашықтыкда үшып жететіні белгілі.

Адам ақылымен жасалған үшкыш аппараттардын өз салмағына есепгегенде әр сағатта жүмсайтын жанармайы, тірі объектілерін жұмсайтын қуатынан анагұрлым көп екені белгілі. Мысалы, вертолеттің ондай кәрсеткіші салмағының 0 процент! шамасындай, реакгивті самолеттікі 12 процент. Ал үшқыш шегірткенікі 0,8 процент шамасындай ғана. Жәндіктердің ұшу ерекшелігінде қүпия әлі көп. Қазіргі аэродинамика заңы бойынша қи қоңызы үша алмауы тиіс. үша алу үшін оны көтеруші күштің коэффициенті 2 мен 3 шамасы аралығында болуы тиіс. Шындығында ондай көреруші күш шамасы бүл жөндікте 1 ғана, Жондіктердің қднат қагу жылдамдыгы отс үлкен болады. Инелік әр секундта қанатын 90 рет қагады. Араның ондай көрсеткіші 200 шамасындай, шыбындікі 350 мөлшеріне жетеді. Масаның кейбір түрлері эр секундта кднатын 100 рет кдгады. Жәндіктер ішінде қозгалу жылдамдыгы жөнінде ең ұшқырға ірі инеліктер жатады. Мысалы, онда й инеліктердің сагатына 140 километр жылдамдықпен үшқан самолетке ілесіп үзақ үшып жүргені белгілі.

2) Қозғалыстың жылдамдығы.

Жер бетінде жүгіру жылдамдыгы жөніндегі рекордты үй мысыгының жабайы туысы гепард жасай алады. Ол сагатына 100 километірлік жылдамдықпен жүгіреді. Қарақүйрықтың кейбір түрлері де осындай жылдамдықпен жүгіре алады. Ал әртүрлі ортада сідам қозгалысының жылдамдыгы қандай? Адамның 200 метірлік қашықтықка өз аягыменең қатты жүгіру жылдамдыгы сагатына 36 километр болатын аныкталған. Ал әргүрлі механикалық аспалдарды адамға қандай ұқсастығын бар? - деген магынасыз сұрак берілді дейік. мұндай сұрақты әзілге айналдырура да болар еді. Ал инженер - конструктор болса, адам қозгалысын машиналар мен механизмдер теориясы тұрғысынан қарастырып, талдайды да, мынадай деп жауап береді: автомобиль де, адам денесі де -қозғалатын механизм, ол екеуі де алуан түрлі бөлшектерден құралган. Мысалы, өзіміз білетін "Жигули" автомобилі донгалақ, өртүрлі білік, шестерня, алуан - алуан передачадан, рычагтан, басқа да көптеген бөлшектердің жиынтыгынан құралған. Ал адамда донгалақта га, білік те, рычагта жоқ. Ойлана - толгана өз денемізді қарастырсақ, оның рычагтардан, тек қана... рычагтардан құралган анғарамыз. Қолдын басы саусақтарымен рычаг, аягъшыз да рычаг, денеміздің қол аяқтан басқа бөлігі де өзара үйлескен рычагтар жүйесінен құралғанын ангарамыз. Тіпті басымыздың өзі де рычагқа жатады,