Дискілік утилиттер (Disk Utility) көмегімен томдарды қосуды басқару

Егер қосылған дискке қайтадан томды жалғау керек болса, Finder –де том дискінде қалғандарды өшіру және жою қажет, содан соң дискті физикалық ажырату және қайтадан қосу керек. Немесе Disk Utility утилитін қолданып объекттерді қолмен қосу, ажырату және жоюға болады.

Объекттерді қолмен қосу, ажырату және жою үшін келесі адымдарды орындаңыз.

1./Бағдарламалар/Утилиттер/Дискілік утилит (/Applications/Utilities/Disk Utility) утилитін ашыңыз.

Берілген мысалда көптеген томдар көрсетіліп жатыр. Назар аударыңыз, екінші дискте бар том атаулары сұр түспен ажыратылған. Бұл олардың Мас компьютеріне физикалық қосылғанын білдіріп тұр, бірақ файлдық жүйеге қосылмаған.

2. Жоюды немесе ажыратуды талап ететін оң жақ бағандағы том немесе дискті таңдаңыз.

3. Егер ажырату үшін том таңдалған болса, онда аспаптар панелінен Ажырату (Unmount) түймесін шертіңіз.

Том Finder-ден лезде ажыратылып, жойылады. Дискілік утилитте (Disk Utility) том атауы қалады, бірақ ол сұр түспен белгіленеді.

4. Қосылған дискте ажыратылған томды қосу үшін сұр түспен белгіленген том атауын шертіңіз, содан соң аспаптар панеліндегі Mount түймесін шертіңіз. Том лезде қосылады, ол Finder-де пайда болады, ал Дискілік утилитте оның атауы әдеттегі түсте болады.

Егер Mac OS Extended (журналдық, шифрланған) файлдық жүйемен қосылмаған том таңдалса, онда Қосу (Mount) түймесі Ашу (Unlock) түймесімен ауыстырылады. Ашу (Unlock) түймесін шерткенде диск паролін енгізетін диалогтық терезе ашылады. Тек дұрыс пароль енгізілгенде ғана том бірден ашылатын болады.

5. Егер оның барлық томдарын жою және ажырату үшін бүкіл диск таңдалса, аспаптар панеліндегі Жою (Eject) түймесін шертіңіз.

Дисктің барлық томы ажыратылатын болады, диск жүйеден ажыратылады және Дискілік утилиттер (Disk Utility) және Finder утилитінен толығымен жойылады. Дисктің барлық томдары қайта қосылуы үшін Дискті физикалық ажырату және қайтадан қосу керек болады.

Осы сәтте қолданылатын томды жою(шығару)

Том, осы сәтте қосымша немесе жүйелік процесте қолданылып жатқан файлдар ажыратылған немесе жойылған болуы мүмкін емес. Мұның айқын себебі - процесс осы томдағы файлдарды пайдалануға талпынғанда, мәлімметтерді зақымдаудан құтылады. Егер осы сәтте қолданылып жатқан файлдары бар томды жоюға тырыссаңыз, Finder қосымшасы жоюға рұқсат бермейді, бірақ жағдайға байланысты ол сізге томды жоюға көмектеседі. Егер томда пайдаланылатын қосымша немесе процесс сіздің тіркеу жазбаңызға тиесілі болса, онда Finder сізге бұл туралы келесі диалогтық терезе көмегімен баяндайды. Мұндай жағдайда ең қарапайым шешім – көрсетілген қосымшадан шығу керек және қайтадан томды жоюға тырысу керек.

Ескерту.Мысалдан көрініп тұрғандай, Терминал бағдарламасын пайдалану сізге дискті жоюға кедергі болуы мүмкін. Тіпті егер осы сәтте белсенді процесс болмаса, жай ашық (ағымдағы жұмысшы каталог сияқты) том ажыратуға кедергі болуы мүмкін. Егер сіз пайдаланылатын том қосымшасының не процестің басқарушысы болмасаңыз, Finder сіз томды ықтиярсыз жоюды қалайсыз ба соны сұрайды. Осы жолмен жүру үшін сізге Ықтиярсыз жою (Force Eject) түймесін екі рет шерту керек , кейін Finder томды босату және оны жою үшін проблемалық қосымша немесе процесті ықтиярсыз тоқтатуға (kill) тырысады. Егер том сәтті жойылса, сіз келесі диалогтық терезе көмегімен бұл туралы хабардар боласыз.

Егер бұл тәсіл іс бермесе немесе Finder мәселеде қай қосымша жазықты екені туралы хабарламайды, барлық процестерді тоқтату үшін сіз әрқашан ағымдағы пайдаланушы сеансын тоқтата аласыз, содан соң қайтадан жүйеге кіріңіз немесе мәселені жою үшін Мас-ты толығымен қайта жүктеу керек. Келесі бөлімде баяндалғандай, томды файлдық жүйеден ықтиярсыз ажыратусыз физикалық ажырату ұсынылмайды. Егер том, тіпті жоғарыда көрсетілген әрекеттерді орындағанда ажыратудан бас тартуды жалғастырса немесе сіз компьютерді жүктей алмасаңыз, онда diskutil командасының көмегімен томды ықтиярсыз ажыратуға болады. Алайда жүйеде томды ықтиярсыз ажыратып тастау ұсынылмайды, бірақ егер оны шынымен ажырату керек болса, онда дискті компьютерден физикалық ажыратуға қарағанда осы әдіс жақсырақ. Кезектегі мысалда «ExternalDrive» атауындағы томды қалай ықтиярсыз ажырату керектігі туралы айтылады. Бұл үшін пайдаланушыға root қажет болады.

Бұрыс (қате) ажырату немесе жою. Томды компьютерден физикалық ажырату, файлдық жүйеден ескертусіз ажырату мәліметтердің зақымдалуына алып келуі мүмкін. Егер пайдаланушы дискті физикалық ажыратып, оны ықтиярсыз жоятын болса, бірақ файлды жүйеден ажыратпай, немесе, егер жүйе қорек көзінен бас тартып, байланыстағы дискпен контактын жоғалтса, Мас пайдаланушыға Дискті жою (Device Removal) диалогтық терезесінің көмегімен ескертеді. Мас тексеруі немесе оның құрамын қайта қалпына келтіруге тырысуы үшін құрылғыны қайта қосу қажет.

Әрқашан файлдық жүйеден бұрыс ажыратылған дискті компьютерге қайта қосқанда, Мас дисктегі файлдық жүйеге автоматты түрде диагностика жасайды, алдын ала қандай-да томды қайтадан қосу керек. Дисктің форматына және өлшеміне байланысты жүйе диск құрамын тексеру үшін бірнеше секундтан бірнеше сағатқа дейін уақыт талап етуі мүмкін. Журналданған томдарды тексеру, мысалы Mac OS Extended (Journaled), айтарлықтай жылдам орындалады.

Сондықтан, егер сіз дискті қоссаңыз және оны жеткілікті үлкен белсенділікпен ауыстырсаңыз, дегенмен том әлі де қосылмаған болады, мүмкін, жүйе дискке диагностика жасайды. Сіз жүйе томды тексеріп жатқанын /Бағдарламалар/Утилиттер/жүйе Мониторингі (/Applications/Utilities/Activity Monitor) қосымшасын ашып және fsck атты фондық процеске қарап куәландіре аласыз.

Бағдарламалық RAID-массивтерін пайдалану.RAID негізінде (Redundant Array of Independent Disks, тәуелсіз дисктердің көп массивтері) үлкен томдарды жоғары өндірушілік немесе сенімділікпен қалыптастыру үшін бірнеше біртипті дисктерді біріктіру идеясы жатыр. Кемшілігі: RAID басқару үшін арнайы құрылғыларға немесе бағдарламалық қамтамасыздандыруға қажеттілік болып табылады. RAID аппараттық шешу көбінесе компьютер үшін сыртқы болып табылады, сондықтан көп дисктен тұрады және RAID басқаруда мамандандырылған құрылғыларды қосады. RAID бағдарламалық шешу RAID-ті басқару үшін компьютер процессорымен орындалатын ешқандай арнайы құрылғыны талап етпейді.

Ескерту.ОС Lion бағдарламалық RAID- массивін жүйелік диск ретінде қолдануға рұқсат берсе де, ол оның томында Lion Recovery HD қайта орнатуды немесе шифрланған томдарды қолдамайды. Сондықтан, егер сіз бағдарламалық RAID-массивін жүйелік диск ретінде пайдаланатын болсаңыз, онда File Vault 2 қорғау жүйесін қоса алмайсыз.

Lion RAID бағдарламалық шешуді өзінің файлдық жүйесінің бөлігі ретінде қосады. Бағдарламалық RAID-массивін қолданудың артықшылығы, мұнда ешқандай арнайы құрылғы талап етілмейді. Бар болғаны – жай екі немесе одан артық біртипті дисктерді кез келген үйлесімді аппараттық интерфейс арқылы компьютерге қосу керек, содан соң RAID-массивін құру үшін Disk Utility утилитін қолдану керек. Негізгі кемшілігі RAID-массивтің әдетте RAID аппараттық шешуде бар қосымша типтерін пайдалану мүмкін еместігінде. Атап айтқанда – жоғары өнімділікті және сенімділікті қамтамасыз ететін белгілі RAID 5 және 6 іске асырулар, кіріктірмелі бағдарламалық шешуді RAID қолданғанда қол жеткіліксіз.

Lion-да кіріктірме бағдарламалық-іске асырылатын RAID келесі шешімдерді қолдайды.

2. RAID 0, әдетте мәліметтермен алмасатын массив деп аталатын, мәліметтерді көп бөліктерге бөледі, кейін массивтің әртүрлі дисктеріне әр бөлекті бір уақытта жазады. Бұл айтарлықтай өнімділікпен оқийтын және жазатын, жалпы сыйымдылық бойынша барлық дисктерге эквивалетті бір үлкен томды құрайды. Басқа жағынан, RAID О сенімділікті арттырмайды, сондықтан кез келген дисктен бас тартқанда барлық мәліметтер жойылады. Шын мәнінде, RAID 0 мәліметтердің жоғалу ықтималдылығын арттырады, сондықтан бас тартудың нүктелері көп құрылады. RAID 0 кеңістік және жылдамдық жағынан қарағанда пайдалы болып табылады, бірақ та ешқандай артықтық етпейді және бас тарту қаупін арттырады.

RAID 1, әдетте айналы массив деп аталатын, массивтен сол баяғы мәліметтерді әрбір дискке жазады. Бір диск өлшеміндегі бір том құрылады. Жазбаның өнімділігі бір дисктікінен тез емес, ал оқу өнімділігі артады. RAID 1 массивінің негізгі артықшылығы ол аппараттық бас тартудан кейін қайта қалпына келуі мүмкін. RAID 1 үстемділіктің есебінен мәліметтердің жоғалу ықтималдылығын азайтады. Ол кеңістікті эффектсіз пайдаланады және бірнеше есе баяу жұмыс істейді, бірақ дискілік үстемділікті береді және дисктен бас тарту байланысында мәліметтердің жоғалу қаупін азайтады. Тіпті RAID 1 пайдалану резервтік көшіруді өзгертпейтінін есте сақтау қажет. Резервтік көшіру мәліметтер архивін құрады және оны жадының басқа дискісінде сақтайды. Егер бас тарту болса, резервтік көшірудің бұрынғы версиясымен мәліметтерді қайта қалпына келтіруге болады. Тегістік жасау үшін файлдық жүйенің барлық өзгерістері массивтің барлық дисктерінде баяу қабылданады және архивтеудің ешқандай тарихы қолданылмайды.

RAID салынған, 1+0 немесе 0+1. Солай болғандықтан RAID 0 және RAID 1 бір типтің басқасының ішінде болуы екеуінің мүмкіндігінен пайдалануға рұқсат беретін, бірін-бірі толықтыратын мүмкіндіктерді ұсынады. Басқа сөзбен айтқанда, екі айна арасындағы мәліметтерді жоюға болады немесе екі жою арасындағы мәліметтерді тегіс етуге болады. Бұл бірін-бірі толықтыратын конфигурациялар, әрине, күрделірек болып табылады және кем дегенде төрт жеке дисктерді талап етеді. Дегенмен, егер сіз олардың қасиеттерін біріктірсеңіз, онда өнімділікті және үстемділікті арттыра аласыз.

Дисктердің тізбектелген массиві. Ол RAID-тың нағыз конфигурациясы болып табылмайды, сондықтан барлық дисктер бір уақытта қолданылмайды. Тізбектелген массивті дисктер жүйесі диск толғаннан кейін келесі дискке өтеді. Осы типтің жалғыз артықшылығы пайдаланушы бірнеше жеке дисктердің орнына үлкен бір томды көретін болады.

Lion көмегімен RAID-массивін құру стандартты дискті не флэш-дискті форматтаудан күрделі емес. Сіз RAID массивін құру үшін амалда дисктердің кез келген комбинациясын қолдана аласыз. Сонда да, пайдалы RAID-массивін құру үшін кейбір ережелерге бағыну қажет. Бағдарламалық RAID-массивін пайдаланғандағы кейбір ұсыныстар мыналар:

Мүмкін болса бірдей дисктерді пайдаланыңыз – бұл келісімділік өлшемінде және RAID-массивіндегі барлық дисктер үшін өнімділікке кепілдік береді. RAID-массивіндегі барлық дискінің өнімділігі ең аз жалпы бөлгіштермен анықталады. Басқа сөзбен айтқанда, RAID-массивіндегі әрбір диск жылдамдығы және өлшемі ең кіші және ең баяу диск бойынша анықталады. Бұл мәселе дисктердің тізбектелген массивтеріне жатпайды.

Бәсекелестікті азайту үшін дисктерді бірнеше интерфейстерге ажыратыңыз. Бұл үшін қосымша құрылғылар көп керек болады, бірақ компьютерді бірнеше жеке жолдармен дисктерге бөлу, едәуір өнімділігін арттыруы мүмкін.

Масивтегі барлық дисктер бір уақытта компьютерде бар екеніне көз жеткізіңіз. Бұл күрделі критерий болуы мүмкін, егер дисктер әртүрлі интерфейстер арқылы қосылған болса. Бірақ та бұл RAID-массивінің қолайлығын қолдау үшін қажетті. Егер диск RAID-массивінде бірнеше секундтан көп жоқ болса, онда жүйе ол бас тартты және RAID массиві жойылды деп болжайды. Басқа сөзбен айтқанда, барлық дисктер Мас-та бір уақытта қосылып және ажыратылғанына сенімді болу керек.

Бағдарламалық RAID-массивін құру үшін келесі адымдарды орындаңыз.

1. Жаңа, форматталмаған RAID массиві үшін барлық дисктер компьютерге қосылғандығын тексеріңіз және /Бағдарламалар/ Утилиттер/Дискілік утилит (/Applications/Utilities/Disk Utility) утилиттерін ашыңыз.

2. Сол жақтағы бағаннан дисктердің кез келгенін таңдаңыз және оң жақтағы RAID вкладкасын шертіңіз.

3. RAID массивін құру үшін RAID диаграмманың астындағы кіші қосу белгісі бар түймені шертіңіз. Жаңа RAID массиві оны құру алдында өзгертуге болатын кейбір мәндерді жасырын қабылдайды.

4. RAID құрылған массивін оны ажырату үшін RAID диаграммасындағы оның жазбаларын шертіп, қайта конфигурациялаңыз. Әрбір RAID массиві үшін том атауын енгізу, бетіндегі Формат (Volume Format) мәзірінен том типін таңдау және бетіндегі мәзірден RAID типін таңдау қажет. Кейін қолайлы жылдам әрекет немесе автоматты қайта құруды қосуда RAID блок өлшемін реттеу үшін төмендегі Параметры (Options) түймесін шерту керек.

5. Салынған RAID массивін құру үшін кіші қосу таңбасы бар түймені шертіңіз, тек қосымша RAID массивін құру үшін.

Әрбір жаңа RAID массивін конфигурациялауды ұмытпаңыз. Салынған RAID-массивін негізгі RAID-массивіне апарыңыз.

6. Оң жақтағы RAID диаграммасына сол жақ бағаннан диск белгісін апарып, дисктерді қосыңыз.

RAID-массивіне қосылатын әрбір диск «RAID slice» болып есептеледі. RAID массивіне белгілі рет беру үшін диск белгілерін тасымалдаңыз, әзірге оларды RAID диаграммасына қажетті тәртіпте орналастырмаңыз.

7. Қалауыңызша, егер RAID айналық массивке үштен артық диск қосылған болса, оны RAID диаграммасында таңдап және Диск типі (Disk Туре) бетіндегі мәзірден Резервте сақтау (Spare) таңдап, резервтік дискті анықтауға болады.

Егер резервтік дисктер бар болса және дисктердің біреуі белгісіз болса жүйе автоматты түрде айналы RAID-массивін қайта жасай алады. RAID- массивін автоматты қайта құру функциясы RAID-массивінің RAID-массив диаграммасының астындағы Параметрлер (Options) түймесін басқанда ашылатын параметрлер диалогтық терезесінде қосылады.

8. Егер RAID-массивіндегі объекттерді өшіру керек болса, оларды диаграммада белгілеп, сосын диаграмма астындағы кіші минус таңбасын шерту керек.

9. Барлық реттеулерді екі рет тексеріңіз және Құру (Create) түймесін басыңыз.

Жұмысты жалғастыру бұрыннан томда бар болған мәліметтерді жою мүмкіндігін ескертетін соңғы диалогтық терезе пайда болады. Жұмысты жалғастыру үшін Құру (Create) түймесін басыңыз.

RAID-массиві іс жүзінде тез құрылады, содан кейін сіз Disk Utility және Finder тізімінде осы массивтің жаңа томын көресіз. Егер сол жақ бағандағы RAID құрылған массивті қайта таңдасаңыз және содан кейін RAID вкладкасын шертсеңіз, онда массив Online күйінде екенін көруге болады.

RAID массивін қайта құру. Өткенде аталып кеткендей, RAID-массивінде бірнеше дисктерді пайдалану құрылғылардың тез істен шығуына алып келеді. RAID 1 мәліметтерді тегістеумен конфигурациялау дисктің өзіндік ақауында мәліметтердің жоғалуын болдырмау үшін арнайы тағайындалған. Lion тіпті RAID айналы массивтерін автоматты қайта қалпына келтіру мүмкіндігін береді, егер бұл опция RAID құру кезінде таңдалса.

Томды RAID жүйе монтаждаудан алдын, ол келісушілікке массивті тексереді. Егер жүйе RAID 0 мәліметтердің кезектесуімен массивтің ақауын тапса, онда мұндай жағдайда сізге маңызды резервтік көшірменің болғаны жақсы, сонда барлық мәліметтер жойылатын болады. Жүйе Дискілік утилитте (Disk Utility) RAID массив ақауы туралы хабарлайды. Тек серверде ғана DriveSavers сияқты мәліметтерді қайта қалпына келтіру мүмкіндігі бар.

Басқа жағынан, егер жүйе RAID 1 айналық массивінен ақаулық тапса, онда ол сізді немесе ескертеді, немесе егер осындай мүмкіндік конфигурацияланған болса, автоматты түрде RAID массивін қайта құруды бастайды. Кез келген жағдайда том қосылған және Finder терезесінде бар болады. RAID ақаулы массивіне оны қайта құру бітпегенше, жаңа мәліметтер жазылмайды.

RAID 1айналық массиві үшін бас тартудың негізгі екі режимі бар.

► Дисктердің біреуі сұраныстарға керісінше жауап қайтарады, бірақ дисктегі мәліметтер массивтің басқа дисктерімен келіспейді. Осындай жолмен реттелетін болашақтағы жүйе RAID массивінің мәліметтерін автоматты түрде жүргізеді және мәліметтерді жұмыс істеп тұрған дисктен басқасына көшіреді, қазіргі біздің жағдайда – ақауы бар дискті. Кері жағдайда, жүйе әзірге сіз Дискілік утилиттен мәліметтерді қайта құру утилитин қосқаныңызға дейін күтеді.

Дисктердің біреуі массивте артық қол жетімсіз. Егер резервтік диск конфигурацияланған болса, жүйе RAID массивінің мәліметтерін жұмыс істеп тұрған дисктен резервтіге көшіріп, автоматты түрде қайта құруды бастайды. Басқа реттеулерде жүйе сіз дискті ауыстырып, Дискілік утилиттен мәліметтерді қайта құруды қосқаныңызға дейін күтеді.

RAID 1 айналық массивін қолмен қайта құру үшін келесі адымдарды орындаңыз.

1 . RAID массивіндегі барлық дисктер Мас компьютерімен қосылғанына көз жеткізіңіз және /Бағдаламалар/Утилиттер/Дискілік утилит (/Applications/Utilities/Disk Utility) утилитін ашыңыз.

2. Сол жақ бағандағы RAID ақаулы массивін таңдаңыз. Оның атауы ақшыл-қызыл мәтінде жазылған. Егер ол әлі де таңдалмаған болса, оң жақтан RAID вкладкасын белгілеңіз.

3. RAID масивінің бас тарту режиміне байланысты екі варианттың біреуін таңдау керек.

Үйлестірілмеген мәліметтер. Жүйе басқа диск мәліметтерінен ерекше мәліметтері бар дисктердің біреуін тапты. Дискпен, үйлестірілмеген мәліметтермен қатар «Қате» («Failed») сөзі бар. RAID масивін жөндеу үшін Қайта құру (Rebuild) түймесін басыңыз.

Ақаулы немесе қатыспайтын диск.Жүйе дискердің біреуіне қол жеткізе алмауы мүмкін. Қатыспайтын дисктің қатарында Offline сөзі табылады. RAID диалогтық терезесіндегі қатыспайтын дискті таңдаңыз және қатыспайтын дискті жою үшін RAID диалогтық терезенің астындағы кіші минус таңбасы бар түймені шертіңіз. RAID диаграммасында қатыспайтын дискті ауыстыру үшін сол жақ бағаннан орнына қоятын дискті тасымалдаңыз. RAID массивін қайта құру үшін Қайта құру (Rebuild) түймесін басыңыз.

RAID массивінің жылдамдығы және өлшеміне байланысты қайта құру процесі бірнеше секундтан бірнеше күнге дейінгі уақытты алуы мүмкін. Дискілік утилиті (Disk Utility) тапсырманы аяқтау үшін талап ететін орындау уақытын көрсететін диалогтық терезені ашады.