Радионуклидтерді медицинда қолдану
Радионуклидтер деп жартылай ыдырау периоды өте аз, радиоактивті заттарды атайды. Табиғатта мұндай химиялық элементтер кездеспейді, оларды жасанды түрде алады. Қазіргі уақытта радионуклидтер диагностикалық және терапиялық мақсаттарда кең түрде қолданылуда.
Радионуклидті диагностикалық мақсатта қолданудың негізі ретінде, олардың адам ағзаның кей мүшелерінде талғампаздық түрде жиналуын атауға болады. Мысалы, радиоактивті иод негізінен қалқан безінде, ал кальции болса сүйекте жиналады. Радиоактивті элементердің изотопын адам ағзасына ендіріп, олардың адам ағзасында жиналған аймағынан шығарған сәулесі арқылы адам мүшесінің немесе аймақтың диагностикалық күйін анықтауға болады, мұны таңбаланған атом әдісі деп атайды.
Радионуклидтерді терапиялық мақсатта қолданудың негізі ретінде, олардан шығатын иондаушы сәулелердің ісік жасушаларын бұзуын атауға болады.
1. Гамма терапия деп терең қабатта жатқан ісіктерді жоғары энергиялы g сәулесі арқылы жоюды атайды. g сәулесінінң көзі ретінде 60Со кобальт қолданылады.
2. Альфа терапия деп α сәулесі арқылы емдеуді атайды. Бұл сәуленің иондаушылық қасиетінің өте жоғары, сондықтан ол сәл ғана ауа қабытының өзінде толығымен жұтылады. Осы себепті α сәулені адам ағзасына немесе оның белгілі бір мүшесіне тікелей әсер ететіндей жағдайда қолданады. Мысалы, теріге тікелей әсер ету үшін радон ваннасын қабылдайды, ас қазанға әсер ету үшін радонды суды ішеді, тыныс алу мүшелеріне әсера ету үшін ингаляция қабылдайды.
Төменгі кестеде медицинда қолданылатын радионуклидтердің сипатамалары берілген
| Изотоп атауы, белгісі | Жартылай ыдырау периоды, Т | Изотоп шығаратын радиоактивті сәуле түрі | Қолдану мақсаты, әсер ету механизмі |
| Иод, 131I | 8,1 күн | b - сәулесі g - сәулесі | Қалқан безіндегі зат алмсу үрдісіне қатысады |
| Иод, 125I | 60 күн | рентген сәулесі | Пациенттің қан сары суындағы анықталынатын гормондары белгілеу үшін |
| Иод, 132I | 2,26 сағ | b - сәулесі g - сәулесі | 131I салыстырғанда биологиялық зиянды әсері 200 есе төмен, сондықтан балаларға қолдануға болады. |
| Технеции 99Тс | 6 сағ | g - сәулесі | Бауыр, өт қабын, ішек, өкпелерді диагностикалауда қолданылады |
| Фосфор 32Р | 14,3 күн | b - сәулесі | Көзде, теріде, сүт безінде және , мида пайда болатын қатерлі ісіктерді анықтауда қолданылады. |
Дата добавления: 2015-09-25; просмотров: 2630;