Тәуліктік параллаксты анықтау
Аспан денелерінің Жерден қашықтығын табу үшін олардың тәуліктік параллакстарын анықтау қажет болады. Географиялық меридианның бойындағы 01, 02 нүктелерден /13-сурет/ кульминацияланған М шырақтың 
зениттен қашықтықтарын өлшейді. Екі нүктеде солтүстік жарты шарда орналассын М шырақтың кульминациясы екеуінде де зениттен оңтүстікке қарай болсын. Сонда екі зениттік қашықтық мына өрнектермен табылады:
. Бұл жердегі 
– екі нүктелердің географиялық ендіктері, ал 
мен 
М шырақтың осы екі нүктеден анықталатын топоцентрлік ауысу-лары. Суретте көрсетілген М шырақтың р1, р2 тәуліктік параллакстары р горизонттық параллакс арқылы төмендегідей өрнектеледі:
|
, 
Ал енді 13-суреттегі 
төртбұрышты қарастырып оның
бұрыштарын 
арқылы өрнектеп қосындысын анықтағанда мына теңдеу шығады:
Жоғарғы теңдеуден сөткелік параллакстардың айырымын табуға болады сонда, 
.
Екіншіден,
Екі теңдеулердің оң жақтарын теңестіріп горизонттық параллаксты анықтайды: 
Бақылау жүргізілген пункттегі Жердің R радиусымен горизонттық экваторлық параллаксты есептейді: 
,
Осындағы R0 Жердің экваторлық радиусы. Күн жүйесіне жататын денелердің горизонттық экваторлық параллакстары арнайы мәліметтерде келтіріледі. Осы параллакс арқылы олардың Жерден қашықтықтары есептелінеді. Жылдық параллакстарда осыған ұқсас бақылаулардан анықталады. Бұл үшін жұлдыздың геоцентрлік координаттарын Жердің орбитасының екі нүктесінде анықтап, ол арқылы жұлдыздың жылдық параллаксын есептейді. Бұл әдіс тригонометриялық деп, осылай анықталған жылдық параллакстар тригонометриялық деп аталады. Бұл әдіс тек 6000 жақын жұлдыздарға жарайды. Алыс объектілердің қашықтықтарын басқа әдістермен анықтайды.
Дата добавления: 2017-02-20; просмотров: 1792;