Инфрақұрылдық элементтердің орналасу процессiнiң пiшiні.
Өндірістік инфрақұрылым – өндірістің жалпы жағдайын қалыптастырушы шаруашылық салаларының жиынтығы. Өндірістік инфрақұрылым қоғам мен адам факторларын ескере отырып, әлеуметтік жағдайды жақсартуға, халықты жұмыспен, материалдық және рухани қажеттілікпен қамтамасыз етуге әсерін тигізеді. Мемлекет өндірістік инфрақұрылымды дамыта отырып, өндірістік үдерістердің ұтымды жұмыс істеуіне экономикалық, өндірістік және технологиялық жағдайлар тудырады. Халықаралық өндірістік инфрақұрылым – ұлттық көлік жүйесі, байланыс және ақпарат таратушы жүйе элементтерінің жиынтығы. Ол халықаралық қарым-қатынасқа, ішкі экономикалық байланыстарға қызмет етеді. Табиғи ресурстар тиімді пайдалануға, қоршаған ортаны қорғауға бағытталған. Өндірістік инфрақұрылымдыжетілдіру және дамыту аймақтың еңбек бөлінісінің дамуына қолайлы жағдайлар туғызады және екі жаққа тиімді халықаралық шаруашылық байланыстарын қалыптастырады
1.3. Рыноктік инфрақұрылым және оның элементтері
Рыноктік инфрақұрылым – бұл ерекше рыноктар негізінде әрекет етіп, олардың дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ететін институттардың өзара байланысының жиынтығы, рыноктік экономика объектілерінің тиімді жұмыс істеуі мен олардың белгілі бір нақты рыноктік кеңістіктегі бірлігін қамтамасыз ететін қызметтер түрлерінің жиынтығы.
Рыноктік инфрақұрылым элементтері:
Тауар және қор биржалары; сауда үйлері; көтерме және бөлшек сауда кәсіпорындары; жәрменкелер мен көрмелер; аукциондар; делдалдық құрылымдар; сауда-өнеркәсіптік палаталар; кедендік мекемелер; түрлі қызмет көрсететін ұйымдар мен мекемелер.
Рыноктық экономика тез бой көтерiп, толыққанды қызмет атқаруы үшiн алдымен рыноктық инфрақұрылымның элементтерiн орнатып алу керек. Рыноктық инфрақұрылымның элементтерiне нелер кiредi?
Кесте 2.
| Рыноктық инфрақұрылымның элементтерi | |
| Биржалар (тауарлар, қорлар, еңбек) Банктер Бизнес (коммерциялық) орталықтармен компаниялар Брокерлiк кеңселер Аукциондар Жәрмеңкелер Лизингтiк компаниялар Жарнамалық-ақпараттық агенттiктер Салық жүйесi Бизнестi ынталандырудың және қолдаудың қоғамдық және мемлекеттiк қорлары | Инспекциялар (құнды қағаздарды бақылау, салық, кеден, баға мен стандартты бағылау) Сауда үйлерi Консультациялық-делдалдық фирмалар Аудиторлық компаниялар Маркетингтiк зерттеулер жүргiзу орталықтары Бизнес инкубаторлар Кәсiпкерлердiң әртүрлi ассоцияциялары Сақтандыру компаниялары Несие жүйесi Сауда палаталары еркiн кәсiпкерлiктiң арнайы аймақтары (зоналары) |
Жоғарыда аталған рыноктық инфрақұрылымның элементтерi еріккеннiң ермегi үшiн емес, рыноктық қатынастардан объективтi туындайды. Олар рынокқа қатысушылардың қызметiне өркениеттi сипат беру үшiн қалыптасады.
Рыноктық инфрақұрылым келесi функцияларды (қызметтердi) атқарады:
а. рыноктық қатынастарға ұйымдастырылған – жүйелiк сипат беру;
б. рынокқа қатысушылардың мүдделерiнің жүзеге асырылуын, тауарлары мен қызметтерiн өткiзуiн жеңiлдету;
в. кәсiпкерлердiң экономикалық қызметiн жеңiлдету және жеделдету;
г. бизнес iсiне экономикалық және құқықтық бақылау жасауды, мемлекеттiк және қоғамдық реттеудi жеңiлдету;
д. жалпы рыноктық экономиканың тиiмдiлiгiн арттыру.
Рыноктық экономиканың бiрқалыпты тиiмдi қызмет атқаруы құқықтық және әлеуметтiк-экономикалық кеңiстiкпен қамтамасыз етумен қатар рыноктық инфрақұрылымның болуына да байланысты. Неғұрлым рыноктық инфрақұрылымның элементтерi толық қалыптасып, олар еш кедергiсiз қызмет атқарса, соғұрлым рынок ырғақты және тиiмдi қызмет атқарады.
«Инфрақұрылым» ұғымы экономикалық талдауда алғашқыда әскери күштердi қажеттi жағдайлармен қамтамасыз етiп отыратын объекттер мен ғимараттарды атау үшiн қолданылған едi.
Экономикалық теория өкiлдерi қазiргi таңда инфрақұрылымның үш түрiн ажыратады: әлеуметтiк, өндiрiстiк және рыноктық.
Әлеуметтiк инфрақұрылым бүкiл қоғам өмiрiнiң бiрқалыпты жүріп отыруын қамтамасыз ететiн буындарды қамтиды. Оларға денсаулық сақтау, бiлiм беру, әскери қорғаныс, тәртiп сақтау, өрттен сақтау және тағы басқа салалар жатады.
Өндiрiстiк инфрақұрылым өндiрiстiң тоқтаусыз, толассыз жүрiп отыруына жағдай жасап беретiн буындарды қамтиды (сауда, көлiк, байланыс, ирригациялық құрылыстар, қамбалар жүйесi және тағы басқа). Жоғарыда аталған буындардың бiразы толық күйiнде өндiрiстiк инфрақұрылымға жатпайды. Мысалы, сауданың, көлiк пен байланыстың бiр бөлiгi халыққа қызмет атқарады. Сондықтан сол бөлiктерi өндiрiстiк инфрақұрылымға кiрмейдi.
Рыноктық инфрақұрылым дегенiмiз рынокқа қызмет атқаратын, оның ырғақты жұмыс iстеуiне жағдай жасайтын институттардың жиынтығы. Басқаша айтқанда, рыноктық инфрақұрылым дегенiмiз сауда-саттық операцияларына, тауарлар мен қызметтердiң қозғалыс жасауына қажеттi жағдайлар жасайтын ұйымдастыру-құқықтық буындардың жиынтығы. Ол буындар (институттар) әртүрлi ұйымдарды, фирмаларды және мекемелердi қамтиды. Рыноктық инфрақұрылым рыноктың эволюциялық дамуы барысында объективтi өмiрге келдi. Оның мiндетi – тауарлар мен қызметтердiң қозғалыс жасауына қолайлы жағдайлар жасау, сауда-саттық операцияларын мүмкiндiгiнше жеңiлдету және жеделдету, кәсiпкерлiктiң тосқауылдарын жойып, оған қолайлы жағдайлар жасау.
4 кесте. Базаға деінгі ара-қ
| A | B | C | D | |
| 3 | Расстояния | Торговые точки | ||
| 4 | Т\т1 | Т\т2 | Т\т3 | |
| 5 | Базага дейнгі ара-қ №1, км | 5 | 10 | 9 |
| 6 | Базага дейнгі ара-қ №2, км | 8 | 6 | 13 |
| 7 | Базага дейнгі ара-қ №3, км | 3 | 12 | 7 |
5 кесте – Әр базадағы сатылым периодтығы
| A | B | |
| 10 | Базаның аты | Сатылым периоды |
| 11 | База №1 | 1 раз в день |
| 12 | База №2 | 3 раза в день |
| 13 | База №3 | 1 раз в 3 дня |
6 кесте –Инфракструктураға жұмсалған шығындар
| A | B | |
| 16 | Базаның аты | Шығын, тг |
| 17 | Т\т1 | 36500 |
| 18 | Т\т2 | 43200 |
| 19 | Т\т3 | 21650 |
7 кесте - Әр базадағы сатылым периодтығы(1 айда)
| A | B | |
| 23 | Базаның аты | 1 айдағы сатылым саны |
| 24 | База №1 | 30 |
| 25 | База №2 | 13,5 |
| 26 | База №3 | 10 |
8 кесте - Периодтық сатылымдар кезіндегі базаға дейінгі ара-қашықтық
| A | B | C | D | |
| 29 | Ара-қ | Сауда нүктелері | ||
| 30 | Т\т1 | Т\т2 | Т\т3 | |
| 31 | Базага дейнгі ара-қ №1, км | 150 | 300 | 270 |
| 32 | Базага дейнгі ара-қ №2, км | 108 | 81 | 175,5 |
| 33 | Базага дейнгі ара-қ №3, км | 30 | 120 | 70 |
| 34 | Сумма | 288 | 501 | 515,5 |
| 35 | Балдар | 5,6 | 9,7 | 10,0 |
Ескерту
| Адрес | Құрылым |
| В31 | =В5*В24 |
| В34 | =Сумм(В31:В33) |
| В35 | =10*МАКС($В34: $D34)В34 |
9 кесте – Ашылу құнының фкторы бойынша балдық есептелу
| A | B | C | D | |
| 38 | Номер т\т | Т\т1 | Т\т2 | Т\т3 |
| 39 | Стоимость | 36500 | 43200 | 21650 |
| 40 | Баллы | 8,4 | 10,0 | 5,0 |
| Адрес | Құрамы |
| В39 | =В17 |
| В40 | =10*МАКС($В39: $D39)В39 |
10 кесте –Әр факторға есептелетін бал
| A | B | C | D | Е | |
| 43 | Факторлар | Мах балл | Сауда нүктелері | ||
| 44 | Т\т1 | Т\т2 | Т\т3 | ||
| 45 | Халықтың нығыздығы | 10 | 8 | 10 | 6 |
| 46 | Рұқсат алудың жайлылықтары | 10 | 3 | 6 | 9 |
| 47 | Бәсекенің бары | 10 | 2 | 9 | 5 |
Дата добавления: 2016-02-27; просмотров: 1424;