Озғалмалы қосылыстарды тығыздау.

Қозғалмалы қосылыстарды тығыздауды екі топқа бөлуге болады: қатынаспайтын (санылаулы) және қатынасатын.

Біріншімен тығыздалу түсіндіріледі, ондағы сұралатын герметикалығы санылаудың гидравликалық кедергісімен қамтамасыз етіледі, құрылған, тығыздалушы жұптың тегістігімен (статикалық тығыздалу). Мұндағы тығыздалу, санылаулы деген атпен белгілі, капилярлық тегіс санылауды s ұсынады (сур. 11.3, а), сәйкес өлшеміне және ұзындығына сұйықтың ағып кету кедергісінің жеткілікті саңылау облитериясының есебінің арқасында пайда болған.

Сур. 11.3. Тығыздалу схемасы:

а – саңылаулы; б және в – саңылаулы және лабиринттық.

Мұндай қатынассыз қосылыстар (тығыздалулар) мына жағдайларда қолданылады, егер тығыздалуға толық герметикалық қамтылуына шарт қойылмайды (мысалы, сұйықтың ағып кету қаупін азайту үшін жоғары қысымдағы гидроагрегаттың бір аузынан қысымы төмен екінші аузына).

Жоғары Reшамасында саңылаудың кедергісін жоғарлату мақсатында, ағыстың турбулентті режиміне негізделген (газды жұмыс ортасында басымдылыққа ие), біреуінде (сур. 11.3,б) немесе(сур.11.3 в) тегістікте, саңылау тудыратын, лабиринттық канавкалар орындайды, саңылау қимасынның кезек өзгеруі нәтижесінде кедергінің белгілі жағдайларында. Сонымен қатар, бұл канавкаларды золотниктер плунжерлерінде және клапандарда қолдану оларды сұйық қысымы күшінің радиалды тепе-теңсіздігін түсіруге мүмкіндік береді.

Сур. 11.4. Тығындау герматизациясы.

Қатынасты тығыздаудың ең қарапайым түрі болып сальникті тығындау болып табылады (сур.11.4) оны қандайда бір жұмсақ материалдан дайындайды а.

Желіну мен басқада қандай бір көлемін жоғалтып алған жағдайлардың орнын толтыру үшін тығындау сальниктары кезеңді созылуға ұшырайды. Бұл тығындауды болттар арқылы қысу мен немесе серіппе (сур 11.4, б) арқылы жүзеге асады. Бұл тығындаулар тығындалушы ортаның аздаған қысымы нәтижесінде қолданылады (50 кГ/см²). Сынақтар көрсетеді, металл сақиналары (тығындалған түінде екі-үш сақина түрінде)210 кГ/см²жоғары қысымда үлкен герметикалығын қамтамасыз етеді және сапалы дайындауда.

Дөңгелек кесікті сақиналармен тығыздау. Қазіргі заманда дөңгелек кесітерді резиналы сақиналармен нығыздау кеңінен таралған, (сурет 11.13). Оның принципі тікбұрышты кесітерді нығыздауға ұқсайды. Бұл сақиналар қысымы 350 кГ/см² – қа дейін ұзақ жұмыс жасайды. Саңылауға сығып шығарудан сақинаны сақтандыруда қысым 1000 кГ/см² және кейбір жағдайларда 5000кГ/см² болады.

Дөңгелек кесікті сақиналар қозғалмайтын және қозғалатын байланыстарда қолданылады. Оларды орналастыруда тікбұрышты канавкаларды пайдаланады. Көп жағдайларда поршеньдағы сақиналар мен канавкалардың өлшемдерін канавкадағы (нольдік деңгейде) сақинаны монтаждағанда шеттік саңылауы (а — d) = 0,2÷0,25 мм (рис. 11.13, а) сақталып қалатындай етіп таңдайды .

Сурет 11.14. Резиналы сақиналармен нығыздалған қорғаныштар

Сақиналармен нығыздалған дөңгелек кесік қалыпты жағдайларда сұйық қысымымен дефомацияланып, ол сұйық қысымы және нығыздалған саңылау шамасымен анықатлып, беттіктер арасындағы саңылау арқылы сығып шығарылады (сурет 11.13, в).

Нығыздалған сақиналарды сыққанда саңылау болмау үшін қорғандырғыш сақиналар қолданылады (сурет 11.14, а және б).Қорғаныш сақиналардың қысымы 100 кГ/см²

Резиналы сақиналармен нығыздалған дөңгелекті қима қысымы 1000 кГ/см²және одан жоғары болғанда қолдануға болады. Бірақ қорғаныс сақиналары(әсіресе былғары), нығыздалған түйін үйкелісін 2-3 есе арттырады.

Сақтандырғыш сақиналар кез – келген біршама қатты созылғыш материалдан дайындалады. Көбіне былғары, қатты резинка, фторопласт, текстолиттен және т. б.

Тақырып 12. Айнымалы біліктерді нығыздау(1 сағат)

Дәрістің жоспары

1. Кіріспе

2. Радиалды нығыздау түрі.

3. Дөңгелек кесіктерді сақиналармен нығыздау.

4. Шеттік нығыздау түрі.

Дәрістің қысқаша мазмұны

Айналмадлы біліктерді нығыздау (герметизация) екі түрлі жүзеге асады: білік айналасы бойынша (радиалды нығыздау) және шет жақ беттік бойынша (механикалық немесе шеттік). Нығыздалудың екі түрі де бір – бірімен байланыс принциптерінде жасалған.