Таулы – қазба өнеркәсібіндегі қалдықсыз өндірісті жүзеге асыру.

Таулы өнеркәсіпте міндетті түрде: пайдалы қазбаларды ашық та, жер асты алуда да қалдықтарды толығымен қайта өңдеу бойынша өңделген технолоияларды еңгізу қажет; пайдалы қазбалардың орнын өңдеудің геотехнологиялық әдістерін жер бетіне олардың тек бүтін компоненттерін шығаруға тырыса кеңінен қолдану; табиғи шикізатты алынып жатқан жерінде байыту мен өңдеудің қалдықсыз әдістерін қолдану; кендерді өңдеудің гидрометаллургиялық әдістерін кеңінен қолдану.

ü Қара және түсті металлургияда жаңа кәсіпорындарды қалыптастыруда және қызметтегі өндірістерді қайтақұруда қалдықсыз және аз қалдықты технологиялық процесстерді еңгізген жөн. Ол процесстер кенді шикізатты үнемді, рационалды қолдануға мүмкіндік береді:

ü өндірістің газ тәріздес, сұйық және қатты қалдықтарын өңдеуге қатыстыр;

ü кара және түсті металлдарды алуда - таулы және байыту өндірісіндегі көп тоннаж аудару қатты қалдықтарын құрылыс материалдары ретінде, шахтаның өңделген кеңістігінде өсеніш ретінде, жол жабуда, қабырға блоктары және т.б ретінде кеңінен қолдану;

ü барлық доменді және ферробалқымалы шлактарды толық көлемде өңдеу, сонымен қоса болатбалқытқыш шлактар мен түсті металлургия шлактарының масштабын кеңейту;

ü таза судын шығынын күрт төмендету және қалдықсыз технологияны ары қарай дамыту мен еңгізу үшін тұрып қалған суларды азайту;

ü тұрып қалған су мен бөлініп жатқан газдағы аралық компоненттерді ұстау процестерінің қайта қалыптастырылуы мен эффективтілікті жоғарылату;

ü барлық металлургиялық өндіріс түрлері үшін газды шаңнан тазалаудың құрғақ әдістерін еңгізу және бөлініп жатқан газды тазалаудың басқа да әдістерін қарастыру;

ü Түсті металлургия өнеркәсіп орындарына эффективті әдіс – күкіртті ангидриттің 2-лік контактілеу стационар емес режимде тотықтыру арқылы ауыспалы құрамдағы әлсіз (менее 3,5% серы) күкіртқұрамды газдарды пайдалану;

ü металлургиялық кәсіпорындарына жоғары эффективті тазалау жабдықтарын және де қоршаған ортаның әртүрлі ластану параметрлерін бақылайтын аппараттар еңгізу;

ü түсті металлургияда болатты алу, ұнтақты металлургия, автогенді процестер доменсіз және кокссіз процесстерді ескере жаңа аз қалдықты және қалдықсыз процестерді тез өңдеу және еңгізу;

ü металлургияда энергия мен материалды үнемдеу үшін және қалдықтардың үзілуі мен қысқартылуын қадағалау мақсатында микроэлектроника, АСУ, АСУ ТП кеңінен қолдану.

Территорияны өңдеудiң технологиялары

Көбінесе әртүрлі қалдықтардың қоймасы мен қоқыс жерлері бұрынғы карьерлерінде минералды шикізат ресурстарының алыну жерлерінде қалыптасады.

Бұл карьерлердің көбі өзендердің жайылмаларында өте жағымсыз гидрогеологиялық жағдайларда орналасқан: жоғары су өткізу жыныстарымен, грунтты сулардың деңгейінің жоғары орналасуымен, грунтты сулар ағымын беттік су бұлақтарына шығарылуымен. Бұл жағдайларда қоршаған ортаға жағымсыз әсер кауіпі арта түседі, ал кейбір жерлерде осы қоқыс орындары мен қоймалары сулар мен қоршаған кеңістікке жұқпалы болған.

Техногендi кiр басқан аумақтардың қайта өңдеу және ретке салуы – бұл комплексті процесс, оны қалыптастыруда келесі факторларды ескерген жөн:

· аумақты жоспарлау, территория, ауданның перспективті даму жоспары;

· органдардың талаптары, оның құрамына қоршаған ортаны қорғау кіреді;

· аумақтың экономикалық жағдайлары;

Бұл тапсырманы тек жаңа құрылыс технологиялары мен материалдарын қолдану арқылы, геотехникадағы ғылыми жетістіктерді, «өлген» алаңдарды қалалық немесе аумақтық құрылымға келтіруге мүмкіндік беретін грунттардың геологиясы мен механикасын қолдана отырып кана шешуге болады.

Қазіргі таңда ластанған территоряларды қайта өңдеудіңң келесідей әдістері бар:

1. қалдықтарды шығарып тастау және арнайы полигондарда көміп тастау;

2. Қалдықтардың шығарылымы алдын ала сепарациядан кейiн ( құрамды бөліктерге бөлу) және қалдықтарды бір бөліктерін азайту мақсатында өңдеу, келесі көму мен 2-лік қолдануқа жіберу;

3. Аумақтың ретке салуы қалдықтардың шығарылымысыз және ары қарай оның қолдануы үшiн санитарлық және техникалық шарттардың қамтамасыз етуi.

Ретке салуды әдiс аумақтың нақты шарттарына байланысты таңдайды: оның орналасу орнына , қоқыс грунттарының көлемі мен қасиеттеріне, перспективті құрылыс жоспарына, құнына, уақытша шығым және инвестор мумкіндігіне байланысты.

Қайта өңдеудің 1-ші әдісін аз мөлшердегі қоқыстарды жоюда және жақын маңда көміу орындары бар болса қолдануға болады.

2-ші әдіс қалдықтарды қайта өңдеу мен сепарация үшін ашу, сорттау, керек жағдайда бөлгіш қондырғылыарды орналастыру мүмкіндігі болған жағдайда қолданылады. Бұл жағдайда қалдықтарды органикалық, минералды, металлды және пластмасалығы көмуге арналған қалдықтардың бір бөлігін азайту үшін, компостерлеу үшін, және мысалы, минералды құраушыдан 2-лік құрылыс материалдарын (щебень) алу сияқты процестер жүргізу мүмкін. Бұл әдіс құрылыс қоқыстарын моноқоқыс орындарын қайта ретеуде тиімді.

3-ші әдіс үлкен аудандар санациясында , қалдықты шығару қымбат және шығынды қажет етсе немесе басқа жағдайларда мүмкіндік болмаса (мысалы, территорияны су басып ккетсе немесе қоқыс үйіндісі қалыптасса) қолданылады. Бұл жағдайда техногенді грунт жақсы меңгерілген болу керек, оның грунтқа және грунтты суларға әсері анықталып, қоршаған ортаға қауіпті заттардың таралыу және техникалық шешімі анықталу керек.

Террииторияның ары қарай қолдануының перспективті жоспары, ғимараттың функционалды белгіленуі (индустриалды зонасы, қоймалар т. б) маңызды мәнге ие.

Ретке салуда тұжырымдаманың бұл параметрлерiнiң талдау және жалпылауы, тиiстi шараларды анықтап, технологиялық шешiмдер және құрылыс материалдарын таңдауға мүмкiндiк бередi.

Болашақ жоспар да, инженерлiк-геологиялық iздеулер де негiздiң элементтерi және төгiндiнiң жерлерi тек қана аумақтың дамытуының нақты мәлiметтерiнiң негiзiнде анықтауға болатын қаптайтын судан қорғау және құрғату материалдарының нақты үйетiн жерлерiнiң консервациясын қамтамасыз ететiн изоляциялы пердесiнiң конструкциясы.

Мәселелер кешендi шешiмнiң маңызды факторларымен жұмыс жасауда құн және инвестордың iздестiрулерi болып табылады. Бұл жұмыс техникалық шешімнің талқылануымен бірге орындалу керек, өйткені кез келген ең жақсы техникалық шешім тек қағазда қалуы мүмкін, егер оның экономикалық базасы болмаса.

Осылайша, техногендi ластанған аумақтың жаңа қолдануы туралы сұрақ - бұл кешендi техникалық және басты экономикалық мiндет. Жетiстiк оны шешiмi және жобалаушы және жобаның тұжырымдамасының өңдеушiсiнiң техникалық құзырының деңгейiмен жобаның өте ерте кезеңдерiне iске асыруы керек болған жобалық менеджменттiң деңгейiмен анықталады.

Бұл әзiрлеу және мамандандырылған құрылыс кадрларының қайта даярлауын талап етедi, есептеу және техногендi ластанған аумақтарға ғимараттардың жобалауын жасау, инженерлiк iздеулерге арналған жаңа нормативтiк-техникалық базасы, жалпылау және шетел тәжiрибесiнiң игеруi, эколог-экономикалық бағыт.