Мемлекетке кері әсерлері

Мемлекеттің экономикасына және әлеуметтік дамуына жағымды әсері

Автомобильді көлік қазіргі өмірімізге қатты сініп кетті, яғни адам қызметінің барлық сферасында көп көлемді тасымалдаумен қамтамасыз етеді. Автомобильдерді кенінен қолданбаса өндіріс, құрылыс индустрия, ауыл шаруашылық, сауда сат қалыпты жұмыс істемейді. Автомобильмен тасымалдау практика жүзінде барлық көлік тасымалдау процессінің ажырамайтын буын болды. Өйткені теміржол станциясына, теңіз және ауа көліктерінің порттарына жүктерді және жолаушыларды алып келу басты түрде автомобильмен қамтамасыз етеді.

Дүние жүзілік автомобиль паркі күнделікті өсіп жатыр. 1886 жылы бірінші рет автомобильдер планетамыздың жолында көлік құралы көп болды.

18-ой сессии Комиссии ООН

Жылына дүние жүзілік автомобиль өндірісі 50 млн автомобиль шығарады. Автомобильденудің көрсеткіші мемлекеттің автомобильмен қаныққан дәрежесі болып есептеледі. Автомобильдердің барлық түрлердің саны 1000 адамға алынады. Егер

1937 ж 15,8 авт/1000 адам

1967 ж 46,2 авт/1000 адам

2000 ж 100 авт/1000 адам

Кейбір мемлекеттерді автомобильденудің деңгейі жоғары, мысалы 1995 жылдың мәліметі бойынша

2010 жылы республикамыздың автомобильденуі 1000 адамға 204 автомобиль құрам отыр, ал Астана және Алматы қалаларында 297 және 361 автомобильге жеткен. Қазақстан Республикасының ІІД жол полиция комитетінің полковнигі Қайрат Тыныбеков. http://www.turne.kz/article/detail.php?ID=996

Мемлекетке кері әсерлері

Жол көлік оқиғасы дегеніміз көлік құралының жол бойымен қозғалысы кезінде және оның қатысуы процесінде туындайтын, адамдар қаза тапқан немесе жарақат алған, көлік құралдары, ғимарттар, жүктер бүлінген, не өзге де материалдық зиян келтірілген оқиға

Отандың және шетелдік тәжіриебесі бойынша автомобильдену мемлекетке экономикаға және әлеуметтік дамуына жағымды әсер қатар кері әсері де бар. Ол көп мөлшерде жол көлік оқиғасы (ЖКО), қайтыс және жарақат, материалды шығын, қалалық ортаның экологиялық жағдайына негативті әсер, көшелерді тұратын автомобильдермен үйіп тастау.

Дүние жүзілік денсаулық ұйымдардың мәліметі бойынша ЖКО дүние жүзінде 1171 мың адам қайтыс болады және 10 млн адам жарақат алады.

ЖКО құрбаны көбінесе жас адамдар. 1 млн тұрғынды әр жасқа топтап есептегенде көп зақымданған 21-24 жастаға адамдар болды.

Сонғы жылдары ЖКО зақымданғанда:

Жаяу өткелдер 35-40%

Жүргізушілер 30%

Жолаушылар 26-32%

Басқада қозғалысқа қатысы барлар 3%

Жолда болған авариядан үлкен материалдық шығын. Дүние жүзілік денсаулық ұйымдардың мәліметі бойынша ЖКО-нан дүние жүзінің шығын 500 млрд доллар болады.

Ерлер арасында ЖКО-на кінәлілердің жасы

Автомобиль жолдарыңдағы жол-көлік оқиғалары

Автомобильдердің шығындалған газдарында концерогенді компоненттер бар. Олар көміртегі тотығы СО, азот тотығы NO_x, көмір сутегі CH_x, альдегиттер, күкіртті газдар, қорғасын, хлор, бром, фосфор. Бұл заттар адам денсаулығына зиянды әсер береді, сонымен қатар жануарларға және өсімдіктерге кері әсер береді. Шет мемлекет мәліметі бойынша атмосфераға шығарылып жатқан зиянды заттардың жалпы көлемінің 50% автомобиль көлігіне келеді. (Қалада 70%).

Адам организіміне шуыл (шум) кері әсер етеді, яғни қала тұрғындардың нервісіне тиюдің 70% жоғарысы шуылдың себебі. Шуыл шаршаудын дамуын, ашушаңдық, ұйқысыздық, жүрек тамырлы ауруларды туғызады. Қаланың жалпы шуылының меншікті салмағын көлік шуылы 80% құрайды. Көлік шуылының деңгейі қалада шектен жоғары және кейбір кезде қала магистрал манындағы тұрғын үйлерде, ауруханада, демалыс орындарында 70-75 дБА ( тұрғын үйлерде норма бойынша күндіз 40-50 дБА және түнде 30-40 дБА). Шуыл деңгейі қозғалыстын қарқындылығына байланысты және қозғалыс қарқындылығы 1000 авт/сағат өскен сайын 10 дБА өседі. Сонымен қатар жылдамдыққа байланысты, мысалы көлік ағынының жылдамдығы 10 км/сағ өскен сайын шамамен 6 дБА өседі.

1м қашықтықтағы әр түрлі дыбысардың қарқындылық деңгейі - Сыбырлап сөйлеу 10-20 Дб - Қатты дауыспен сөйлеу 60-70 Дб - Электрпоезд 110 Дб - Реактивті қозғалтқыш 130-140 Дб   Шуылдың әсері - Адам шыдамайды 150 Дб - Металды шаршатады 180 Дб - Конструкциядағы бекітпелерін үзеді 190 Дб - Құлақтың ішіндегі дабыл жарғақ үзіледі 160 Дб

Қаланың кейбір көшелерінде пик уақыттарында бөгеліп қалады. Қозғалу құралы ретінде автомобильдерді пайдалану қолайсыз болады.

Автомобиль басқа көлік құралдарынан артықшылықтары бар: жоғары мобильді, яғни жолаушыларды және жүкті «есіктен есікке» жеткізе алатын қабілетімен, салыстырмалы қарапайым басқару. Осы артықшылығымен автомобиль айтылған кері әсерлермен байланысты.

Жол қозғалыс (Road Traffic, Strassenverkehr) термині бірінші рет жол қозғалысына халық аралық Конвекциясында 1949 жылы ООН құрамымен қаралды. 1968 жылы қайта өнделді, 1993 толықтырды.

Жол қозғалыс дегеніміз көлік құралдарын пайдаланып немесе оларсыз (жаяу жүргіншілердің) жолдың бойымен адамдардың немесе жүктердің орын ауыстыруларды реттеу процесінде туындайтын қоғамдық қатынастардың жиынтығы

Жол қозғалысын ұйымдастыру дегеніміз жол бойында қозғалысты басқару бойынша басқаратын іс әрекеттер мен техникалық ұйымдастыру шаралардың кешені

Жол қозғалысынын спецификалық ерекшілігі және проблемасы ең алдымен жүйемен «Адам-көлік-жол-қозғалыс орталығы» (АКЖО) байланысты. Алда қозғалыс орталығын (қоршаған орта) қысқаша орталық деп атаймыз.

Бұл жүйені бір-бірімен байланысқан АКЖ оралықта О жүзеге асады. Сонымен қатар жүйе структурасында механикалық ішкі жүйе Көлік-Жол және биомеханикалық ішкі жүйе Адам-Көлік және Адам-Жол көрсетуге болады, тағы ОА, ОК,ОЖ.

Бұл жерде «орталық» термині жаяу өткелдерде кіреді, сонымен қатар ауа рай климаттық факторлар (метеорологиялық көз көрерлігі^{видимость}, жамбыр, қар, жел, ауа температурасы. Орталық жүргізуші, автомобиль және жол әрекеттестік процессіне әсер етеді.

Көлік қауіпсіз қозғалысқа әсері ол: габариттік өлшемі, тарту және тежеу сапасы, алдын жарықтандыру, жүргізушінің жұмыс орынның ыңғайлығы, маневрлігі, пассивті қауіпсіздік және т.б.

Жол қауіпсіз қозғалысқа әсері ол: өту жолының ені, ілініс коэффициенті және төсеменің түзулігі, геометриялық көрсеткіштері, обочинанын жағдайы, бөгеттердің бары және сапасы және басқада инженерлік жабдықты элеметтер.

Орталық қауіпсіз қозғалысқа әсері ол ауа рай климаттық жағдай, жаяу өткелдердің барына және т.б.

Сурет 1. АКЖ жүйесі	Сурет 2. АКЖО жүйелерінің бірі-бірімен байланысы (әрекеттесуі)

Тоқтау жолы S₀ дегеніміз жолда кездескен кедергіні жүргізуші көргеннен толық тоқтағанша автокөліктің жүретін жолын айтады.

Жылдамдық өскен сайын тоқтай алатын арақашықтық білу жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету

, м

мұнда t₁ – жүргізушінің реакциясына кетет3н уақыт, t₁ =0,6 с

t₂ – тежеу механизмінің істеуіне кететін уақыт, t₂ –0,15 с

v₁ – автомобильдің тежеу бастағандағы жылдамдық, v₁ =90 км/сағ=25 м/с

K_э – автомобильдің техникалық жағдайын көрсететін коэффициент, k_э =1,3

δ_вр – айналатын жетектердің массасын ескеретін коэффициент, δ_вр =1,05÷1,25, δ_вр =1,1

φ_сц – жолмен шинанын ілініс коэффициенті, φ_сц =0,3

i – бойлық көлбеулігі

Я хочу начать с цитаты одного сенсационного сообщения, напечатанного в английской газете. Итак: «На днях жертвой автомобиля стала 44-летняя мать двоих детей Бриджет Дрисколл. В Лондоне ее сбил автомобиль, который, по словам свидетелей, ехал с огромной скоростью. Водитель, стаж которого насчитывал всего три недели, вдвое превысил разрешенную скорость. При этом он оживленно болтал со своей юной пассажиркой. После шестичасового разбирательства жюри присяжных постановило, что это была случайная смерть, и уголовное дело возбуждать не стали».

Именно так завершилось первое в истории дорожно-транспортное происшествие с трагическим исходом. Дело было 17 августа 1896 года. А тот автомобиль-убийца двигался со скоростью 12 километров в час. Кстати, в конце заседания судья произнес следующую фразу: «Такое никогда больше не должно случиться».

Теперь, по прошествии века с лишним, мы понимаем, сколь наивен был этот самый английский судья, хотя справедливости ради надо отметить, что именно Великобритания – наиболее благополучная страна с точки зрения аварийности на дорогах. Всего же ежегодно в результате дорожно-транспортных происшествий в мире погибают или калечатся 20 миллионов человек. Но это просто цифра, статистика. А вот более 500, ежегодно погибающих на дорогах Казахстана, это уже не цифра просто, это горе, которое ежедневно приходит в сотни казахстанских семей.

По данным органов внутренних дел, за 5 месяцев 2010 года на дорогах республики зарегистрировано 3 742 дорожно-транспортных происшествия, в которых 785 человек погибли и 4 371 – получили ранения. В сравнении с аналогичным периодом прошлого года количество происшествий уменьшилось на 5,6%, число погибших и раненых также снизилось – на 0,8% и 4,3% соответственно. Каждое четвертое ДТП совершено по причине превышения скорости, каждое десятое – выезд на полосу встречного движения, также к основным причинам ДТП относятся нарушения правил обгона и маневрирования, управление автотранспортом в состоянии опьянения.

То есть причины ДТП в Казахстане те же, что и в других странах мира.

Понятие ДТП включает в себя следующие основные признаки:

1. ДТП возникает только в процессе движения по дороге транспортного средства.

Например, наезд автомобиля на стоящего пешехода является дорожно-транспортным происшествием, а вот обратная ситуация, т.е. падение пешехода на стоящий автомобиль, не является.

2. Дорожно-транспортным происшествием считается только событие, в котором участвует транспортное средство.

Например, не является ДТП попадание в пешехода выброшенной из окна автомобиля бутылкой. Замечу, что упавший с автомобиля на пешехода велосипед является транспортным средством, причем падающий велосипед находится в движении, следовательно, такая ситуация является ДТП.

3. Событие является дорожно-транспортным происшествием, если в нем нанесен ущерб жизни и здоровью людей, транспортным средствам, сооружениям, грузам или иной материальный ущерб.

Например, легкое столкновение автомобилей, при котором только стерлась пыль на бампере и не появились трещины или иные повреждения, не считается дорожно-транспортным происшествием. Следовательно, в этом случае не требуется вызывать ГИБДД и выполнять другие обязанности, связанные с дорожно-транспортным происшествием. Также в этом случае не может быть наложен и штраф за сокрытие с места ДТП.

Уровень интенсивности различных звуков на расстоянии 1 м составляет: шепот 10-20 дБ, громкая речь 60-70 дБ, шум на улице 70-80 дБ, шум электропоезда 110дБ, шум реактивного двигателя 130-140дБ. Шум в 150 дБ непереносим для человека, в 180 дБ вызывает усталость металла, в 190 дБ вырывает заклепки из конструкций.

Человек способен воспринимать звуки частотой от 16 до 20000 Гц различной силы и интенсивности от еле слышимых до болевых. В ухе человека находится около 25000 клеток, которые реагируют на звук. Всего человек различает 34 тысячи звуков различной частоты. Звуки частотой меньше 16-20 Гц называют инфразвуковыми, а частотой более 20000 Гц – ультразвуковыми.

Устойчивый постоянный шум оказывает меньшее влияние на организм человека, чем нерегулярно возникающий высокочастотный. Шум способствует быстрому наступлению у человека чувства усталости. Шум с уровнем интенсивности более 60 дБ тормозит нормальную пищеварительную деятельность желудка. При шуме 80-90 дБ число сокращений желудка в минуту уменьшается на 37%. Установлено, что при интенсивности шума более 60 дБ выделение слюны и отделение желудочного сока понижается на 44%. Временное, а иногда и постоянное повышение кровяного давления, повышенная раздражительность, понижение работоспособности, душевная депрессия и т.п. являются следствием действия шума. Неопределенные шумы, не доходящие до сознания, также вызывают истощение центральной нервной системы, в результате чего они могут служить причиной незаметных до поры нарушений в организме.

У человека, находящегося в течение 6-8 часов под воздействием шума интенсивностью 90 дБ, наступает умеренное понижение слуха, исчезающее примерно через 1 ч после его прекращения. Шум, превышающий 120 дБ, очень быстро вызывает у человека усталость и заметное понижение слуха. В каждом отдельном случае степень потери слуха и длительность периода восстановления пропорциональны уровню интенсивности и длительности воздействия.

При большой интенсивности шум не только влияет на слух, но и оказывает другое воздействие (головная боль, плохая восприимчивость речи), порой чисто психологическое воздействие на человека. Все части тела испытывают при этом постоянное давление или ощущение порыва ветра; в костях черепа и зубах точно так же, как и в мягких тканях носа и горла, возникают вибрации. При уровне шума 140 дБ (порог болевого ощущения) и выше ощущение давления усиливается и распространяется по всему телу, а грудная клетка, мышцы ног и рук начинают вибрировать. Когда уровень интенсивности шума достигнет 160 дБ, может произойти разрыв барабанной перепонки.

Продолжительный и сильный шум вредно отражается на здоровье и работоспособности человека. Продолжительное действие шума вызывает общее утомление, может постепенно привести к потере слуха и к глухоте.