Дәрістік сабақтардың конспектілері

Компьютер желі – бұл компьютер мен әртүрлі құрылғылардың жиынтығы, аралық ақпарат тасымалдауды пайдаланбай желідегі компьютер арасындағы ақпарат алмасуды қамтамасыз ететін. Компьютер желілерінің барлық көп жақтылығын топ белгілері бойынша топтауға болады.

- Аймақтық тарату;

- Ведомстволық құрал – сайман;

- Ақпаратты беру жылдамдығы;

- Беру ортасының типі.

Аймақтық тарату бойынша желілер жергілікті-аймақтық таратылған және ғаламдық болады. Жергіліктілер – бұл желі, 10м² – тан артық емес аймақты алып жатады, аймақтық таратылған – қала немесе облыс аймағында орналасқан, ғаламдық-мемлекет немесе мемлекет тобының аймағында орналасқан. Мыс: бүкіл әлемдік желі Интернет.

Құрал-сайман бойынша желілер ведомстволық және мемлекеттік болып бөлінеді. Ведомстволық тек бір ғана мекемеге тиісті және оның аймағында орналасқан. Мемлекеттік желілер – мемлекеттік құрылымда пайдаланатын желілер.

Ақпаратты беру жылдамдығы бойынша компьютерлік желілер төмен, орташа және жоғарғы жылдамдықты болып бөлінеді.

Беру ортасының типі бойынша – коаксиальды, айналмалы жұпта, радиоарналары бойынша ақпаратты берумен, оптоталшықты, инфрақызыл диапазондағы болып бөлінеді.

Әртүрлі желі топологиясында (жұлдызды, шиналы, сақиналы және басқалар) компьютерлер кабельмен қосылады.

Компьютер желілеріменжелі терминалдарын (терминальды желі) айыра білу қажет. Компьютер желілері әрқайсысы жұмыс жасайтын және автономды компьютерды байланыстыратын. Терминальды желілерді ірі қуатты компьютерлер байланыстырады (мэйнфреймдер), ал жеке жағдайда және ДК құрылғыларымен (терминальдарымен), барынша күрделі болуы мүмкін, бірақ желіден тыс, олардың жұмысы болмайды немесе мәнін жояды. Мысалы: банкоматтар желісі немесе авиабилеттерді сату бойынша кассалар. Компьютерлік желіге қарағанда олар басқаша құрылады, басқа есептеу техникасы принцип желілер классификациясында негізінен екі термин болады: LAN және WAN.

LAN (Local Area Network) – локальды желі жеткізушінің қызметы шыққанға дейінгі тұйық инфрақұрылымда болады. «LAN» термині кіші офистік желіні және үлкен ірі зауыт деңгейіндегі бірнеше жүздеген гектарды алып жатқан желіні сипаттай алады. Шетел көздері жақын бағалауды береді – радиусына 6 мильға жуық (10 км) жоғарғы жылдамдықты арналарды пайдаланады.

WAN (Wide Area Network) – ғаламдық желі, үлкен географиялық аймақты алып жатқан, локальды желі сияқты болатын, және т.с.с. телекоммуникациялық желілер және құрылғылар. Мыс: WAN - әртүрлі компьютерлік желілер өзара «сөйлесе» алатын желілер арқылы коммутациялық пакеттер желісі. «Корпоративті желі» термині бірнеше желілердің бірігуін белгілеу үшін әдебиетте қолданылады. Олардың әрқайсысы әртүрлі техникалық, программалық және ақпараттық принциптерде құрылған.

Жоғарыда қарастырылған желілер жабық типтегі желілер болып табылады. Оларға ену тек қана шектеулі қолданушылар айналасында бұндай желіде жұмысты олардың кәсіби әрекетпен байланысты ортада рұқсат етіледі. Ғаламдық желі кезкелген қолданушыға қызмет көрсетуге бағытталған.