Ом заңы. Өткізгіштердің кедергісі.

Омның тәжірибе жүзінде тағайындаған заңы бойынша біртекті металл өткізгіштің бойымен ағатын ток күші осы өткізгішке түсірілген кернеуге пропорционал болады. .

Тосын күштер әсер етпейтін өткізгіш біртекті өткізгіш деп аталады. кернеуі өткізгіш ұштарындағы потенциалдар айырымына тең болады. шамасы өткізгіштің электрлік кедергісі д.а. Кедергінің бірлігіне кернеуі 1в болғанда бойымен 1а ток өтетін өткізгіштің кедергісіне тең шама Ом алынады.

Өткізгіш кедергісі өткізгіштің материалына, өлшеміне және формасына байланысты. Біртекті цилиндр тәрізді өткізгіш үшін (3). Мұндағы өткізгіштің ұзындығы, оның көлденең қимасының ауданы, өткізгіштің меншікті электрлік кедергісі д.а. Егер және болса, онда сан жағынан ға тең болады. ХБ жүйесінде Ом-метрмен ( ) өлшенеді. Практикада көбінесе және болғандағы кедергісі бар материал сипатталады, яғни шамасы өлшемімен өрнектеледі.

Электрөткізгіштік дегеніміз ортаның электр тогын өткізу қабілетін сипаттайтын шама. Ортаның меншікті электр өткізгіштігі деп көлднене қимасының ұзындығы бірлік өлшемдерге тең заттың меншікті электр кедергісіне кері шаманы айтады. . Меншікті электр өткізгіштік шамасына қарай заттарды үш топқа бөледі. Өткізгіштер, диэлектриктер, шалаөткізгіштер. Негізгі өткізгіштер қатарына жататындар металлдар.

Ом заңын дифференциал түрінде жазуға болады. Ол үшін ойша алынған өткізгіштігің ішіндегі қандай да бір нүктенің аймағынан жасаушаларымен берілген нүктеде ток тығыздығының векторына параллель болып келетін элементар цилиндрлік көлем алайық. Цилиндрдің көлденең қимасы арқылы өтетін күші шамасындағы ток өтеді. Цилиндрге түсірілген кернеу шамасына тең, мұндағы берілген орындағы өріс кернеулігі. Соныңда (3) формула бойынша цилиндрдің кедергісі -ке тең. Осы мәндерді формуласына қойсақ, онда .

Әрбір нүктеде заряд тасушылар векторына бағыттас қозғалады. Сондықтан және векторларының бағыттары бірдей болады. Сөйтіп былай жазуға болады. (4), мұндағы шамасы электр өткізгіштің коэффициенті немесе материалдың өткізгіштігі деп аталады. (4) өрнегі дифференциал түріндегі Ом заның көрсетеді. Заттың ток өткізгіштік қабілеті оның меншікті кедергісі немесе меншікті электр өткізгіштігі мен сипатталады. Олардың шамасы заттың химиялық табиғатымен және өзі орналасқан ортаның температурасыемен анықталады. Көпшілік металлдар үшін меншікті кедергі температурамен сызықтық заң бойынша өседі: немесе , мұндағы болғандағы меншікті кедергі, - Цельсий шкаласындағы температура, сан мәні шамамен ке тең коэффициент. Абсолют температураға көше отырып мынаны аламыз: , мұндағы температуралық коэффициент.