Марганец

Өндірістік мәні бар марганецті кен орындары келесідей түрлері бар: гидро термалды; скарнолды; метаморфизді (браунит гаусманитті); жанартауды шөкпенді (браунит гаусманит псиломеланды); шөкпенді (родохрозит псиломелан пиролюзитті).ТМД негізгі ролді шөкпенді кен орындары алады ал шет елдерде кен орындарын желге мүжілуі.

Қорлар мен өндіру. Марганец кендерінің әлемдік қоры 18млрд құрайды соның ішінде 2,4 лрд т, ТМД елдерінде , 13 млрд т ОАР, 200 ден 500 млн дейін Габонда, Австралияда, Бразилияда және Индияда. Темір марганецті конкрецияның қорлары мұхит түбінде 1,7 млрд т бағаланады. Зерттелген әлемдік кен қорлары 4,2 мрд т жетеді олардың көп бөлігі ТМД және Габонаде (400 млн т.)шоғырланған; ОАР, Бразилияда және Австралияда 50 млн т өндірістік қорлар зерттелген. Марганец кен орындарының ірі қорлары ТМД да Украинада және Грузияда бар; салыстырмалы түрде кішкене кен орындары Уралда, Қазақстанда, Батыс Сібірде, Қиыр Шығыста. Айтарлықтай ірі кен орындарының қорына 150 млн т асатын жатады, ірі кен орындарына – 75 тен 150 дейін , орташа -25 тен-75 дейін және ұсақ -25 млн т. аз. Бірегей кен орындарының қоры 1 млрд т асады.

Марганец кенің 30 дан аса елдер өндіреді. Әлемдік өндіру көлемі соңғы жылдарда айтарлықтай ұлғайып 25млн т жеткен, бұл санның 50% жуығы ТМДкеледі. Айтарлықтай көлемде (1,7-5,5 млн т ) марганецті кенің өндіреді ОАР, Бразилия,Австралия,Габон,Индия. Кентастың 1 т құны 70 доллар ферромарганец -400доллар.

Бақылау сүрақтары :

1.Минералдардың зерттеу әдістері

2.Региональды метаморфизм

3.Метаморфтты түзілу үрдістері

4.Экзогенді түзілу үрдістері

5.Эндогенді түзілу үрдістері

6. Минералдардың парагенезисі

7.Петрография

8. Өнеркәсіп тау кен орындары

Глоссарий:

Эндогенді (немесе гипогенді, тереңдік) процестер жер қыртысында жүреді және магматикалық әрекетпен байланысты.

Эгзогенді (немесе гипергенді, үстірт) процестер жер бетінде немесе жер бетіне жақын жерде, сондай-ақ атмосфера мен гидросферада өтеді. Биогенді процестер, яғни организмдердің өмір сүру әрекетімен байланысты процестер де осыған жатады.

Эндогенді және эндогенді процестер нәтижесінде пайда болатын минералдар мен тау породалары жер қыртыстарындағы жағдайлардың физико-химиялық өзгеруінен түрленуге ұшырайды – метаморфизм.