Конструкциялаудың жалпы ережелері

Жаңа машинаның конструкциасын жасағанда мына төмендегі ережелерге сүйену керек:

-конструкциялауды алдымен экономикалық тиімділікті арттыру үшін жүргізу керек. Экономикалық тиімділік машинаның пайдалы әсер коэффициентіне –ПӘК, беріктігіне және машинаны пайдалануға жұмсалған қаржыға байланысты болады;

-машинаны пайдалануға, кұтуге, жөндеуге және энергияға жұмсалатын қаржыларды неғұрлым азайтуға тырысу керек;

-машинаның өнімділігін арттыру, бұйымның сапасын жақсарту және еңбекке жұмсалатын қаржыны азайту мақсатымен автоматоматтандыру дәрежесін көтеру керек;

-машинаның беріктігін арттыру керек, сонда машина паркіндегі машинаның саны өседі, шығаратын бұйымдар да көбейеді;

-машинаның ескірмеуі үшін оның алғашқы басты көрсеткіштері жоғары болуы керек және машинаны әрі қарай жетілдіре беретіндей мұмкіндік болу керек;

-машинаның әмбебаптығы (универсальность) мен сенімділігінарттырып, оның тынбай жұмыс істеуіне жағдай жасау керек;

-өндіріс пен шаруашылықтың әр түрінде пайдалануға икемді модель жасап, машина модельдерінің көп болуына мұмкіндік жасаған дұрыс;

-машиналардың беріктігі мен өнімділігін арттыру арқасында, жаңадан шығарылатын машиналар санын кемітуге мүмкіндік жасау керек, яғни саны емес сапасына көңіл бөлу керек.

-машиналардың конструкциясын күрделі жөндеу жүргізуді қажет етпейтіндей етіп жасап, оларды айырбастайтын тораптармен жабдықтауды қамтамасыз ету керек;

-бөлшектер мен тораптардың дұрыс орнатылғанын қадағалайтын элементтер конструкциясы болу керек;

-машинаның және оның бөлшектерінің беріктігін машинаның массасын көбейтпейақ қамтамасыз ететін әдістерді (өте берік материалдарды қолдану арқылы) пайдалану керек;

-бөлшектердің циклдық беріктігіне айрықша көңіл бөлу керек, бөлшектерге металлдың қажуына қарсылық көрсете алатын пішін беру керек, кернеудің шоғырлануын төмендету керек;

-циклдық, динамикалық күштер әсер ететін машинаға, бөлшектерге және механизмдерге түрткі мен тербелесті жеңілдететін серпімді материалдар қосу керек;

-массасын көбейтпей ақ тіректерін дұрыс орналастыру, қаттылық қабырғалар қою әдістері арқылы конструкцияға жеткілікті беріктілік беру жолдарын қарастыру керек;

-мүмкін болғанша бұзылмай жұмыс істеуін қамтамасыз ету арқылы машинаның сенімділігін арттыру керек;

-машиналардың күтуін оңай ету керек; күту операцияларының көлемін азайту керек; механизмдерді өзін өзі күтетін агрегаттар түрінде жасау керек.

-машинаны өзінің қуат шамасынан артық қуатпен жұмыс істеуден сақтау керек. Машинаны қауіпті режимде істеуден қорғайтын автоматтық реттегіш және шектегіш қондырғылар болу керек;

-машинаға салақ қарап апатқа ұшырататын жағдайларды болдырмайтын бөгеттер (блокада) жасау керек;

-машинаның үйкеліс болатын тораптарын жағар маймен қамтамасыз етуін автоматты түрінде үздіксіз жүргізіліп отыру керек;

-үйкеліс беттеріне шаң, су кірмейтін және үздіксіз майланып тұратын етіп механизмдерді жабық корпустарда орналастыру керек;

-ашық ауа мен агресивтік ортада істейтін машиналар бөлшектерінде коррозия болмау үшін оларды коррозияға берікті металдардан жасау керек немесе коррозияға берік лактармен, бояулармен бояу керек;

-конструкциясының технологиялығын, стандарттылығын бұзбай, бірегейлей металл сыйымдылығын азайтып, бір типтілікке келтіріп машинаның өндіріс құнын төмендету.

-конструкцияның тұтастығын, тығыздығын арттырып, кинематика және күш схемаларын пайдаланып, жеңіл қоспалар мен металл емес материалдарды пайдаланып, машинаның массасын азайтуға тырысу керек;

-машинаның конструкциясын оңайлату үшін күрделі, өте көп бөлшекті конструкцияларды қолданбауға тырысу керек;

-мүмкіндігінше ілгерілемелі – қайтармалы механизмдерді айналмалы қозғалыс механизмдерімен ауыстыру;

-машинаның және оның бөлшектері мен тораптарының максимал технологиялығын қамтамасыз ету;

-бұйымның ақтық пішініне дәл келетін дайындаманы қалып арқылы алып механикалық өңдеуді азайту, механикалық өңдеуді жоңқа шығармайтын өнімді әдістерге ауыстыру;

-машинаны арзандату, дайындау уақытын қысқарту, пайдалану және жөндеу жұмыстарын оңайлату үшін конструкциялау элементтерінің бір типтілігін арттыру керек;

-стандартық материалдарды барынша көп қолдану, қалықаралық стандарттарды сақтау керек;

-стандартты, бір типті бөлшектер мен тораптарды қолдануға болатын кездерде айрықша сирек кездесетін бөлшектер мен тораптарды қолданбауға тырысу керек;

-қымбат тұратын тапшы материалдарды қолданбауға, өте қажет болған жағдайда тапшы материалдарды мүмкін болғанынша аз пайдалану керек;

-машинаның сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін маңызды бөлшектерге қаражатты аямай, оларды өте сапалы материалдардан жасаук керек;

-конструкцияны жасаған кезде оның сенімділігі мен жұмыс мерзімін ұзартуды қамтамасыз ететін технологиялық өнімді қолдану;

-машинаны өңдеуді және күтуді оңайлату үшін машинаның сырт пішіні тегіс, қарапайым болу керек;

-машинаға сымбатты архитектуралық пішін беріп, техникалық эстетиканың талаптарын орындау керек;

-айналанышолу мен манипуляция жасауға лайық болу үшін бақылау және басқару тетіктерін бір жерге орнату;

-оқтын-оқтын тексеріліп тұратын тораптар мен механизмдер қол жететін ашық жерде орналасу керек;

-жұмыс істейтін адамдардың қауіпсіздігін сақтау, қайғылы оқиғаларды болдырмау, ол үшін жұмыс операцияларын автоматизациялау, оқшаулау, жабық механизмдерді қолдану, қорғайтын қоршау жасау керек;

-автомат-машина мен құрал машиналарды реттеуді және жөндеуді қолмен бұралатын механизмдермен қамтамасыз ету керек;

-қозғалтқыш арқылы жәймен бұралатын механизмдермен қамтамасыз ету;

-электр қозғалтқышы арқылы істейтін машиналарда қозғалтқыштың кей кезде дұрыс қосылмай қалатынын еске алу керек. Машинаның реверс процесінде жұмыс істеуін қамтамасыз ету керек;

-пайдалану тәжірибелерін мұқият зерттеп пайдалануда байқалған кемшілікті тез жою үшін конструкцияға түзету енгізу жолдарын қамамасыз ету керек;

-пайдалану нәтижелерін пайдалану машиналарды жақсартудың және конструкторлардың біліктігін көтерудің ең жақсы жолы болып табылады;

-кәсіпорындарының талаптарына сәйкес, өндірістегі машинаның конструкциясын үздіксіз жаңарту (жақсарту;

-ескіріп келе жатқан машиналардың орнына жаңа жоғары көрсеткішті машиналар дайындау;

-машина пайдаланатын мекемелердің болашақтағы талаптарына сәйкес перспективалық жоба жасау керек;

-жаңа технологиялық процестерге арналған машиналарды жобалағанда барлық жаңа элементтерді тәжірибеден өткізіп, модель жасап алдын ала сынау арқылы тексеру;

-дайын конструкциялардың, жақсы типті конструкциялардың, тіпті профилі басқа машина жасау салаларының да тәжірибелерін кең пайдалану керек.