Астрономиялық бірлікті анықтау

Жердің Күннен орташа қашықтығын /астрономиялық/ бірлікті Күннің р₀ горизонттық экваторлық параллаксы белгілі болса, төменгі өрнектен оңай табуға болады,

14 параграфтағы әдіс бойынша анықталатын Күннің параллаксының қателігі үлкен болғандықтан осы шаманы Жерге жақын орналасатын планетаның параллаксы арқылы есептейді. ХХғ. дейін бұл мақсат үшін Марстың ұлы қарама-қарсы тұруын пайдаланған. Осы жағдайда Марстың қашықтығы 55 млн. км жуық болады. Ұлы қарама-қарсы тұруы болған кезде Марс өзінің орбитасының перигелийінде орналасады. Соңғы ұлы қарама-қарсы тұруы 2003 жылы болған.

14-сурет.

Күн параллаксын анықтау

Марстың ұлы қарама-қарсы тұруында /14-сурет/ Күн С, Жер Т, Марс М, бір түзудің бойында жатсын да, Жер Күннен орташа қашықтықта орналассын. Егерде Күннің параллаксын р₀, Марстың параллаксын р, Жердің экваторлық радиусын R₀, Жердің Күннен орташа қашықтығын а₀, Марстың перигелий қашықтығын , Марстың орбитасының үлкен осін а, ал, эксцентриситетін е деп белгілесе, онда осы жағдайдан мына қатынастарды алуға болады: ,

Оларды теңестіріп, -дің орнана өзінің мәнін қойса, төменгі өрнек алынады:

немесе,

параллакстардың шамалары өте аз шама болғандықтан, синустердің орнына бұрыштарды алуымызға болады

Соңғы теңдеуден Күннің параллаксын есептейді. Екі жарты остердің қатынасын Кеплердің үшінші заңы арқылы табуға болады. Марстың р параллаксін баяндаған әдіс бойынша бақылаудан анықтайды.

1898 жылы Жерге Марстан 2,5 есе жақын орналастын Эрот деген кіші планета ашылған. Күннің параллаксын Эрот планетасын бақылаудың негізінде бірнеше рет анықтаған болатын.

Астрономиялық бірліктің ең дәл шамасы Венера мен Меркурийдің радиолокациясынан табылады. 1976 жылы Бүкіл халықаралық Астрономиялық Одақтың XVI съездінде мына шамалар қабылданған:

1а.б. км